głowa

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

głowa (język polski)[edytuj]

głowa (1.1) psa
głowa (1.1)
głowa (1.4) kapusty
głowa (1.6) łóżka
głowa (1.7) cukru
głowa (1.8) pasa kontuszowego
wymowa:
?/i, IPA[ˈɡwɔva], AS[gu̯ova]
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) anat. część ciała zwierząt i człowieka, znajdująca się u góry lub z przodu ciała, zawierająca mózg; zob. też głowa w Wikipedii
(1.2) przen. osoba przewodnicząca czemuś
(1.3) przen. umysł (w związkach frazeologicznych)
(1.4) bot. pęd niektórych roślin, zwłaszcza kapusty
(1.5) przen. jedna osoba lub zwierzę jako jednostka
(1.6) ta strona łóżka, na której poduszki
(1.7) zob. głowa cukru
(1.8) włók. odzież. każdy z dwóch ozdobnych zakończeń pasa kontuszowego[1]
odmiana:
(1.1-8)
przykłady:
(1.1) Pies Karola śmiesznie rusza głową.
(1.2) Od kiedy zostałem głową tego przedsięwzięcia, sprawy zaczęły iść lepiej.
(1.2) Ostatnią głową Państwa Kościelnego był papież Pius IX.
(1.4) Ile kosztują dwie głowy kapusty?
(1.5) Po przeliczeniu wychodzi po trzy pomarańcze na głowę.
składnia:
(1.2) głowa + D.
(1.4) głowa + D.
kolokacje:
(1.1) kiwać / kiwnąć / skinąć głową • kręcić głowąopuścić / spuścić / zwiesić głowę • nosić coś na głowie • suszyć głowę
(1.6) spać / sypiać w głowie
synonimy:
(1.1) łeb, łepetyna, czerep, bańka, dynia, makówka, ceber, palnik; reg. sagan; gw. (Górny Śląsk) gowa
(1.2) przywódca
(1.4) główka
(1.5) osoba
antonimy:
(1.6) nogi
hiperonimy:
hiponimy:
(1.2) lider, monarcha, przewodniczący, wódz
holonimy:
meronimy:
(1.1) czaszka, czoło, broda, mózg, oko, ucho, czupryna, usta
wyrazy pokrewne:
rzecz. głowica ż, głownia ż, głowacz m, głowizna ż, pogłówne n, pogłowne n, pogłowie n, wezgłowie n, głowienie n, główkowanie n, ogławianie n, ogłowienie n, pogłówkowanie n
zdrobn. główka ż, główeczka ż
czas. głowić się ndk., główkować ndk., ogławiać ndk., ogłowić dk., pogłówkować dk.
przym. głowowy, głowiasty, główny, główkowy, głowicowy, główkowaty
przysł. głównie
związki frazeologiczne:
adwokat niech ma głowę, a koń niech ma nogi / adwokat niech głowę, a koń niech ma nogibarania głowabić głową w mur / tłuc głową o mur / walić głową w murbić na głowębyć oczkiem w głowiechodzić po głowiechodzić / jeździć po głowiechodzić z głową w chmurach / chodzić z głową w obłokachchodzić po głowiechować głowę w piasekciosać kołki na głowieco dwie głowy, to nie jednaco głowa to rozumco raz wejdzie do głowy – już z niej nie wylecidach nad głowądać głowę / dawać głowędać sobie głowę uciąćgadająca głowagłowa do górygłowa do górygłowa jak u śledzia, nogi jak u niedźwiedziagłowa małagłowa państwagłowa pęka / puchniegłowa pusta jak kapustagłowa wielka, a rozumu małogłową muru nie przebijeszgorąca głowaim kto mniej wart, tym wyżej głowę nosijaka głowa, taka mowajeżelim trochę podpił, kara już gotowa, bo za mocno boli i ciąży mi głowa (sic!)kapuściana głowakłaść łopatą do głowy / wkładać łopatą do głowy / wbić do głowy / wbijać do głowykłaść zdrową głowę pod Ewangeliękorona z głowy nie spadniekoronowana głowakrew uderza do głowykto nie ma w głowie, ten ma w nogachlecą głowylepiej się ukłonić głowie niż ogonowilepiej że na głowie, niż w głowie łysołagodnymi słowy do twardej głowyłagodnymi słowy wybijesz kłopot z głowyłamać sobie głowęłowca główmarzenie ściętej głowymądrej głowie dość dwie słowiemądrej głowy włos się nie trzymamieć dach nad głowąmieć głowę do czegośmieć głowę na karkumieć głowę nie od paradymieć na głowiemieć nie po kolei w głowiemieć olej w głowiemieć pstro w głowiemieć siano w głowiemieć słabą głowęmieć w głowie jak w Pacanowiemieć z głowymieć zielono w głowiemuru głową nie przebije, a morza nikt nie wypijena głupiej głowie i włos się nie utrzymanadstawić głowy / nadstawić głowęnie każda głowa siwa mądra bywanie mieć głowynie mieścić się w głowienie po to głowa, by na niej czapkę nosićnie wie głowa co język bełkoczeniech cię głowa o to nie bolioczko w głowieod czubka głowy do pięt / od stóp do główod piwa głowa się kiwaod przybytku głowa nie bolipo winie rozum w głowie giniepodnosić głowępoeta tylko głowa nie taposypać sobie głowę popiołempoznać po mowie, co kto ma w głowiepójść po rozum do głowyprzelatywać przez głowęprzewróciło się w głowie / przewraca się w głowieprzyjść do głowy / przychodzić do głowyprzyprawiać o ból głowypukać się w głowępusta głowarobić bez głowyruszyć głową / ruszać głowąryba psuje się od głowyskrobać się w głowąskrócić o głowęspokojna głowa!stanąć na głowie / stawać na głowiestracić głowę / tracić głowęstrzec jak oka w głowie / pilnować jak oka w głowiestrzeliło do głowyszumieć w głowieśmiałby się człowiek dookoła głowy żeby nie uszyświtać w głowietruć głowęupaść na głowęurwanie głowywbić sobie do głowywejść do głowy / wchodzić do głowywejść na głowę / wchodzić na głowęwidać po słowie co u kogo w głowiewoda sodowa uderza do głowywpaść do głowy / wpadać do głowywybić z głowywylać kubeł pomyj na głowę / wylać wiadro pomyj na głowęwylatywać z głowyz mokrą głowąz podniesioną głowązachodzić w głowęzaprzątać sobie głowęzawrócić w głowie / zawracać głowęzmyć głowęzwalić się na głowęmieszać w głowie / zamieszać w głowie
etymologia:
(1.1) prasł. *golva[2]
(1.1) por. chorw. glava[3], ros. голова[3]
uwagi:
(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Części ciała
zob. też głowa w Wikicytatach
tłumaczenia:
źródła:
  1. Hasło „głowa” w: Irena Turnau, Słownik ubiorów. Tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry, broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX w., Wydawnictwo Naukowe Semper, Wrocław 1999, ISBN 83–86951–53–2, s. 95.
  2. Agnieszka Krygier-Łączkowska, Europejczycy, Słowianie, Polacy. Na czym polega pokrewieństwo językowe? (Propozycja rozdziału podręcznika do nauczania treści historycznojęzykowych na studiach I stopnia), „Kwartalnik Językoznawczy” 2011/1 (5), s. 98.
  3. 3,0 3,1 Nicole Nau, Odkrywamy różnorodność językową, tłum. Radosław Wójtowicz, w: Języki w niebezpieczeństwie. Księga wiedzy, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Neofilologiczny, Poznań 2016, s. 35.

głowa (język dolnołużycki)[edytuj]

wymowa:
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) głowa (część ciała)
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
(1.1) zobacz też: Indeks:Dolnołużycki - Części ciała
źródła:

głowa (język kaszubski)[edytuj]

wymowa:
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) głowa (część ciała)
odmiana:
(1.1) lp głowa, lm głowë
przykłady:
składnia:
kolokacje:
(1.1) miec głowã jak baniamieć głowę jak dynia
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła: