cień

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: cienĉien

cień (język polski)[edytuj]

cień (1.1) człowieka
w cieniu (1.2)
cień (1.3) żaglowca
światło i cień (1.4)
cień (1.5)
cienie (1.6)
wymowa:
IPA[ʨ̑ɛ̇̃ɲ], AS[ćė̃ń], zjawiska fonetyczne: zmięk.podw. art.nazal. ?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) zaciemniony obszar, który powstaje za rzeczą lub osobą, gdy jest ona oświetlana z drugiej strony; zob. też cień w Wikipedii
(1.2) obszar osłonięty całkowicie od promieni słonecznych i dzięki temu chłodniejszy oraz bardziej zaciemniony niż oświetlony teren[1]
(1.3) słabo widoczny zarys postaci lub przedmiotu
(1.4) fot. szt. ciemna plama będąca w kontraście do jasnych plam barwnych
(1.5) kosmet. makijaż na powiece; zob. cień do powiek
(1.6) kosmet. farba kosmetyczna do makijażu na powiece
(1.7) przen. książk. zjawa, duch zmarłego
(1.8) przen. mała oznaka czegoś
odmiana:
(1.1-8)
przykłady:
(1.2) Znużony próżnym szukaniem i zmęczony chodzeniem, usiadłem w cieniu skały wypocząć[2].
(1.7) Chociaż cienie zbrodniarzy nawet w zagrobowym życiu dopuszczają się występków i ostatecznie gubią i siebie, i zawartą w nich iskrę bożą[3].
(1.8) Gdybym miał chociaż cień nadziei na awans, to pojechałbym na to szkolenie do Suwałk.
składnia:
kolokacje:
(1.1) rzucać cień • podcień
(1.2) schronić się w cieniu
(1.4) półcień
synonimy:
(1.3) sylwetka
(1.6) pastele
(1.7) duch, mara, zjawa
antonimy:
(1.4) światło
hiperonimy:
(1.1) plama
(1.6) kosmetyk
(1.8) odrobina
hiponimy:
(1.2) półcień
(1.4) półcień
holonimy:
(1.4) światłocień
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. cienistość ż, cieniowanie n
czas. cieniować ndk., pocieniować dk., zacieniać dk.
przym. cienisty
przysł. cieniście
związki frazeologiczne:
bać się własnego cienia / lękać się własnego cieniabez cieniablaski i cieniebyć cieniem samego siebiebyć w cieniucień cieniacień człowiekachodzić jak cień / snuć się jak cieńgabinet cienikłaść się cieniem / rzucać cieńprzejść smugę cienia / przekroczyć smugę cieniakrólestwo cienipozostawać w cieniu / trzymać się w cieniuteatr cieniusuwać w cieńusuwać się w cieńwychodzić z cieniawyglądać jak cieńprzysłowie: kto w słońce może patrzeć, ten nie szuka cienia
etymologia:
prasł. *těnь → 'ciemność, mrok, cień'[1]
uwagi:
tłumaczenia:
(1.6) zobacz listę tłumaczeń w haśle: cień do powiek
źródła:
  1. 1,0 1,1 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „cień” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
  2. Daniel Defoe: Przypadki Robinsona Cruzoe, tłum. Władysław Ludwik Anczyc
  3. Bolesław Prus: Faraon