ogień

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

ogień (język polski)[edytuj]

ogień (1.1)
ogień (1.2)
służenie ogniem (1.4)
wymowa:
?/i, IPA[ˈɔɟɛ̇̃ɲ], AS[oǵė̃ń], zjawiska fonetyczne: zmięk.podw. art.nazal.
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) płomienie i żar powstające podczas procesu gwałtownego utleniania; zob. też ogień w Wikipedii
(1.2) wojsk. strzelanie z broni palnej
(1.3) przen. głębokie zaangażowanie w coś, przeżywanie czegoś
(1.4) pot. materiał służący do zapalania, zwykle zapałki lub zapalniczka
odmiana:
(1.1)
przykłady:
(1.1) Ogień strawił miasto.
(1.2) Pluton został przygwożdżony do ziemi ogniem cekaemu.
(1.3) W grze aktorów czuło się ogień emocji i pasję.
(1.4) Czy masz ogień?
składnia:
kolokacje:
(1.2) otworzyć ogień do (kogoś / czegoś)
(1.4) mieć ogień • dać/podać ogień/ognia • służyć ogniem • prosić o ogień
synonimy:
(1.1) płomień, żar, gw. (Śląsk Cieszyński) uogiyń
(1.2) ostrzał, kanonada
(1.3) pasja, żar
antonimy:
(1.1) woda, lód
(1.3) beznamiętność, chłód, wyrachowanie
hiperonimy:
hiponimy:
(1.4) zapalniczka, zapałka
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. ognisko n, ognik m, ognienie n, zaognienie n, ognistość ż, ogniowość ż
zdrobn. ogienek m, ogieniek m
czas. ognić ndk., zaognić dk.
przym. ogniowy, ognisty
przysł. ogniście, ogniowo
wykrz. ognia
związki frazeologiczne:
bać się jak ogniadolewać oliwy do ogniadwa ogniegodzić / pogodzić ogień z wodąigrać z ogniemogień namiętnościognie bengalskieognie świętego Elmaogniem i mieczemna pierwszy ogieńpróba ogniasłomiany ogieńsmażyć się w ogniu piekielnymsztuczne ogniestanąć w ogniachstrzec się jak ognia / wystrzegać się jak ogniaunikać jak ogniaupiec dwie pieczenie przy jednym ogniuwpaść jak po ogieńwyciągać kasztany z ognia czyimiś rękamiwziąć w dwa ogniezimne ognieprzysłowia: chciwości a ognia przykładając nie zgasisz[3]kto za życia ognia pożycza, w piekle oddawać musi
etymologia:
(1.1) prasł. *ognь → ogień (1.1) < praindoeur. *ngnis[4]
por. białor. агонь, bułg. огън, chorw. oganj, czes. oheň, dłuż. wogeń, głuż. woheń, kasz. òdżin, mac. оган, ros. огонь, scs. огнь, słc. oheň, słń. ogenj i ukr. вого́нь
por. łac. ignis i sanskr. अग्नि
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „ogień” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
  2. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „ogień” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  3. Jan Tokarski, A ileż to kłopotu… ze spójnikiem „a”, „Poradnik Językowy” nr 2/1951, s. 14.
  4. Hrvatski jezični portal