Indeks:Polski - Slang harcerski

Słownictwem tym posługują się członkowie polskich organizacji harcerskich.

Indeks: A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż

A

• alarm –
  • alarm mundurowy – gdy usłyszy się trzy gwizdki, należy się w określonym czasie przebrać w mundur, a następnie zameldować
  • alarm nocny –
  • alarm plecakowy - gdy usłyszy się trzy gwizdki oraz okrzyk "alarm plecakowy" trzeba jak najszybciej spakować wszystko co wzięło się ze sobą na obóz do swoich plecaków, a następnie zameldować
• alert –
• antypionierka, depionierka, demolka, rozpionierka – demontaż obozu
• apel –

B

• baza – ośrodek harcerski, na którego terenie znajduje się obóz
• beret – harcerskie nakrycie głowy
  • beret baskijski – harcerskie nakrycie głowy, przypomina beret noszony przez starsze panie, lecz nie ma "antenki" na górze i jest noszony na bok
  • beret zuchowy – zuchowe nakrycie głowy, na górze ma sterczący kawałek materiału- "antenkę" i jest wiązany pod szyją, najczęściej jest w kolorze gromady lub innym żywym kolorze.
• bieg biszkopta – "chrzest" harcerza, który jest po raz pierwszy na obozie
• biszkopt – nowy harcerz, przed Przyrzeczeniem Harcerskim

C

• chorągiew – jednostka organizacyjna i terytorialna harcerska na szczeblu województwa
• chorąży – harcerz, któremu powierzono proporzec lub sztandar (por. proporcowy)
• chusta – element umundurowania noszony na szyi, pod kołnierzem
  • chusta harcerska – element umundurowania w kolorze ustalonym przez drużynę
  • chusta zuchowa – element umundurowania w kolorze ustalonym przez gromadę
• czuj! – powitanie zuchowe
• czuwaj! – powitanie harcerskie
• czuwajka – hist., pot. emblemat, który w latach 50. XX w. zastąpił Krzyż Harcerski

Ć

• ćw. – skr. od ćwik
• ćwik – w ZHP 4 stopień harcerski męski

D

• depionierka – demontaż obozu
• dh – skrót od druh
• dh. – skrót od druhna
• DH – skr. od drużyna harcerska
• druh / druhna – zwrot grzecznościowy wobec harcerza / harcerki, instruktora / instruktorki
• drużyna – podstawowa jednostka organizacyjna w organizacjach harcerskich
• drużynowy / drużynowa – przywódca / przywódczyni drużyny
• dziesiątka, pot. dycha – duży namiot dziesięcioosobowy rozstawiany na masztach
• Dzień Myśli Braterskiej – święto wszystkich harcerzy o skautów obchodzone 22 lutego każdego roku w dniu urodzin twórcy światowego skautingu

F

• finka – nóż fiński przytraczany do pasa
• funkcja – rola przypisana przez drużynowego rozkazem
• funkcyjny – osoba pełniąca funkcję

G

• gaderypoluki – prosty szyfr podstawieniowy
• gawęda – opowiadanie, przypowieść z morałem, pouczeniem
• generał – pionowo wbity palik podtrzymujący stos ogniska
• getry – element munduru, przypominający podkolanówki bez stóp
• gieka – pot. główna kwatera
• GK – skr. od główna kwatera
• gra terenowa –
• gra nocna –
• gra wojenna –
• gromada zuchowa –
• gwiazdka, gwiazdka zuchowa – stopień (od 1 do 3) zdobywany przez zuchów

H

• HAL - skr. od Harcerska Akcja Letnia
• harce –
• harcerstwo –
• harcerz / harcerka –
• harcerz orli / harcerka orla – w ZHP 5 stopień harcerski
• harcerz Rzeczpospolitej / harcerka Rzeczpospolitej – najwyższy stopień harcerski
• harcerz starszy / harcerka starsza – harcerze w wieku od 13 do 16 lat
• harcmistrz / harcmistrzyni – najwyższy stopień instruktorski ZHP i ZHR
• harcówka – pomieszczenie, w którym znajduje się siedziba drużyny i odbywają się zbiórki
• HAZ - skr. od Harcerska Akcja Zimowa
• HO – skrót od Harcerz Orli
• HOZNO – skr. od harcerskie zawody na orientację
• hm. – skr. od harcmistrz
• hm. PL – skr. od harcmistrz Polski Ludowej / harcmistrzyni Polski Ludowej
• hm. RP – skr. od harcmistrz Rzeczpospolitej / harcmistrzyni Rzeczpospolitej
• HR – skrót od Harcerka Rzeczpospolitej / Harcerz Rzeczpospolitej
• hufcowy / hufcowa – komendant / komendantka hufca harcerskiego
• hufiec –

I

• instruktor / instruktorka –
• InO – skr. od impreza na orientację; por. „HOZNO”
• iskierka – zwyczaj pożegnania na zakończenie obrzędowego ogniska, w którym wszyscy kolejno przekazują sobie uścisk dłoni i pozdrawiają się słowem „czuwaj”
• iskra –
• izba harcerska –

J

• Jamboree, Jambo – Zlot harcerzy z wielu regionów świata odbywający się co 4 lata

K

• kanadyjka/kojka – składane łóżko polowe na krzyżakach
• kangurka – nieprzemakalna bluza z kieszenią na brzuchu i kapturem
• kapelusz skautowy –
• karta próby – formularz ze spisem zadań do wykonania np. na stopień lub sprawność, na którym zbierane są wpisy z potwierdzeniami
• KCh – skr. od komenda chorągwi
• KH – skr. od komenda hufca
• KI – skr. od krąg instruktorski
• kihamowiec – hist. działacz Kręgu Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego
• kolonia, kolonia zuchowa –
• komenda – (1) sygnał, polecenie wydawane przez osobę dowodzącą daną grupą osobom podwładnym; (2) miejsce, w którym spotykają się władze harcerskie określonego szczebla, ich siedziba; (3) namiot spotkań kadry instruktorskiej obozu harcerskiego
• komendant / komendantka –
• kominek –
• Komisja Stopni Instruktorskich – kapituła otwierająca próby i przyznająca stopnie instruktorskie
• koniczynka –
• krajka – szeroka i gruba tkana wstęga, zwykle różnobarwna we wzory ludowe, noszona do mundury jak krawat zamiast typowej chusty
• krąg – obrzęd kończący zbiórkę, ognisko lub inne spotkanie, podczas którego uczestnicy splatają ręce w jednym kręgu, śpiewają obrzędowe piosenki i przekazują sobie uścisk dłoni (zob. iskierka)
• krąg rady –
• krąg instruktorski –
• kronika – księga pamiątkowa drużyny, w której zapisywane są najważniejsze wydarzenia, wklejane zdjęcia i drobne pamiątki
• kronikarz – osoba odpowiedzialna za kronikę
• Krzyż Harcerski – tradycyjny emblemat organizacji harcerskich w Polsce, noszony na mundurze, oznaczający przyjęcie kogoś do grona harcerzy
• KSI – skr. od Komisja Stopni Instruktorskich
• książeczka harcerska – książeczka otrzymywana zazwyczaj po złożeniu przyrzeczenia harcerskiego, służy do zapisywania wszystkich wyjazdów, zdobytych stopni, sprawności itp.
• kuchnia polowa – (1) piec kuchenny na kołach umożliwiających jego transport po doczepieniu do samochodu; (2) wydzielona przestrzeń do przygotowywania posiłków w warunkach polowych; (3) niewielkie prowizoryczne palenisko zbudowane z dostępnych w polu materiałów
• kurnik – podwyższany o około 25 cm namiot typu „dziesiątka”
• kwaterka – 1. miejsce do przechowywania rzeczy drużyny np. namiotów, kanadyjek itp.; 2. mniej więcej tydzień czasu przed obozem harcerskim, gdy grupa kwatermistrzowska przygotowuje urządzenie obozu w miejscu jego lokalizacji
• kwatermistrz – osoba, która kupuje: jedzenie czasie obozu oraz inne przydatne materiały, odbiera listy na poczcie, rozlicza cały obóz z faktur wraz z komendantem obozu całości.

L

• laska skautowa – tradycyjna laska o długości ok. 160 cm, wykorzystywana m.in. do podpierania się przy chodzeniu
• lateks – materac na kanadyjkę (zazwyczaj bardzo ciężki)
• latryna – prosta, obozowa toaleta
• legitymacja instruktorska –
• legitymacja zucha –
• lilijka – symbol harcerstwa i ruchu skautowego na świecie
  • lilijka harcerska –
  • lilijka skautowa –
• lokalizacja, lokalizacja obozu –

Ł

• łapiduch –
• łyżkowidelec –

M

• małpi gaj –
• manierka – metalowa butelka na wodę, najczęściej wojskowa
• marsz na azymut –
• maszt –
• menażka – metalowe naczynie, służy do przyrządzania i spożywania w niej posiłków. Składa się z minimum dwóch części.
• metoda harcerska –
• metodyka harcerska –
• metodyka zuchowa –
• młodzik – w ZHP i ZHR pierwszy stopień harcerski męski
• mundur – strój organizacyjny określony w regulaminie organizacji harcerskiej, zwykle nieco stylizowany na mundur wojskowy
• musztra –

N

• naczelnik / naczelniczka – zwierzchnik / zwierzchniczka organizacji harcerskiej kierujący główną kwaterą
• namiestnictwo –
• namiestnik / namiestniczka – szef pionu metodycznego na określonym szczeblu, stanowiący wsparcie pedagogiczne dla instruktorów
• naramiennik wędrowniczy –
• niezbędnik – turystyczne składane sztućce
• Nieprzetarty Szlak – harcerski ruch metodyczny, który zajmuje się niepełnosprawnymi
• NS – (1) enes, skr. od „namiot składany”, rodzaj dużego, beczkowatego namiotu z łukowatym stelażem; (2) skr. od „Nieprzetarty Szlak”

O

• Obietnica Zucha – uroczyste zobowiązanie zucha do przestrzegania Prawa Zucha, potwierdzane Znaczkiem Zucha noszonym na mundurze
• oboźny / oboźna – instruktor odpowiedzialny za przestrzeganie planu dnia i dyscypliny na obozie
• obóz, obóz harcerski – forma wypoczynku letniego dla harcerzy organizowana na kilka tygodni w warunkach terenowych z noclegiem pod namiotami w jednym, stałym miejscu
  • obóz wędrowny, wędrowny obóz harcerski – forma wypoczynku letniego dla harcerzy połączona z turystyką pieszą, bez stałego miejsca pobytu albo z jedną bazą, do której uczestnicy wracają tylko na nocleg
• obrzędowość – zbiór zasad przebiegu obrzędów harcerskich, czynności pełniących rolę stałych rytuałów spajających środowisko harcerskie lokalne i ogólnopolskie
• och. – skr. od ochotnik / ochotniczka
• ochotnik / ochotniczka – stopień harcerski, zwykle pierwszy w kolejności
• odkrywca – stopień harcerski, zwykle drugi w kolejności
• ogniobranie –
• ognisko –
• okrzyk –
• olimpijka – krótka bluza mundurowa specjalnego typu, wzorowana na wojskowych bluzach, z pasem wsuwanym w jej dolną część
• ONC – skr. od „ojczyzna, nauka, cnota” – hasło harcerskie uwidocznione na ramionach lilijki harcerskiej
• opiekun próby – harcerz lub instruktor starszy stopniem lub doświadczeniem, który nadzoruje przebieg próby na stopień
• org. – skr. od organizator

P

• pałatka – długie, luźne okrycie przeciwdeszczowe, mogące posłużyć za namiot dla jednej osoby
• patent – uprawnienie do sprawowania jakiejś funkcji, np. zastępowego, przybocznego, drużynowego
• patrol – kilkuosobowa grupa harcerzy, nieformalny zastęp harcerski utworzony ad hoc np. na czas gry terenowej lub do realizacji jakiegoś zadania
• patrolowy – tymczasowy dowódca patrolu
• phm. – skr. od podharcmistrz / podharmistrzyni
• pierścień – suwak do spinania chusty harcerskiej, zwykle wykonany ze skóry
• piguł / piguła – sanitariusz / pielęgniarka na obozie harcerskim
• pion – struktura metodyki harcerskiej obejmująca określoną grupę członków organizacji harcerskiej, zwykle wydzielony na pion zuchowy, harcerski, starszoharcerski, wędrowniczy, instruktorski
• pionierka – budowanie urządzeń obozowych z materiałów dostępnych w lesie, np. własnych prycz, totemów, stojaków na menażki, itp.
• plakietka – emblemat noszony czasowo na mundurze, zwykle jako oznaka uczestnictwa w jakimś wydarzeniu lub imprezie
• pląs – krótka zabawa ruchowa ze śpiewem lub okrzykami mająca rozruszać, rozbawić jej uczestników; stanowi typowy element metodyki zuchowej wykorzystywany również na spotkaniach harcerskich
• podchody – terenowa gra harcerska z elementami skradania się, tropienia itp.
• podharcmistrz / podharcmistrzyni – drugi lub trzeci w kolejności stopień instruktorski
• podkładka – kawałek materiału znajdujący się pod krzyżem określający stopień instruktorski
• podobóz – wydzielona część mieszkalna lub techniczna obozu albo zgrupowania obozów
• podwieczorek – popołudniowy, lekki posiłek będący nieformalną obozową walutą
• podzastępowy / podzastępowa – formalny zastępca zastępowego / zastępowej
• Prawo Harcerskie – 10 fundamentalnych zasad wychowania harcerskiego
• Prawo Zucha – zbiór zasad będących podstawą wychowania zuchowego
• proporcowy, chorąży – harcerz sprawujący pieczę nad proporcem
• proporzec – oficjalny emblemat zastępu lub drużyny noszony na drzewcu, reprezentujący ją, kojarzony z jej honorem
• przewodniczący / przewodnicząca – (1) zwierzchnik kręgu instruktorskiego; (2) zwierzchnik całej organizacji harcerskiej
• przewodnik / przewodniczka – stopień instruktorski, zwykle pierwszy lub drugi w kolejności
• przyboczny / przyboczna – pomocnik / pomocnica drużynowego, często przysposabiany na przyszłego następcę
• przyrodoznawstwo – dział wiedzy harcerskiej obejmujący podstawowe wiadomości o przyrodzie
• Przyrzeczenie Harcerskie – przysięga składana przez harcerkę / harcerza związana z obietnicą wierności harcerskim ideom, potwierdzana Krzyżem Harcerskim
• pwd. – skr. od przewodnik / przewodniczka
• PZHS – skr. od Polowa Zbiórka Harcerstwa Starszego

R

• rada drużyny –
• Rada Przyjaciół Harcerstwa –
• Rada Harcerstwa Starszego –
• rajd –
• regulamin –
• repionierka –
• Rodło –
• rogatywka – harcerskie nakrycie głowy
• rota Przyrzeczenia –
• rozkaz –
• RHS – skr. od Rada Harcerstwa Starszego
• RPH – skr. od Rada Przyjaciół Harcerstwa
• RS – skr. od rozkaz specjalny

S

• saperka – mała łopata
• samarytanka – dział wiedzy harcerskiej obejmujący pierwszą pomoc przedmedyczną
• skaut / skautka –
• skauting –
• składka – niewielka opłata członkowska, umożliwiająca finansowanie struktur ZHP
• składnica, składnica harcerska –
• służba –
  • służba wędrownicza –
• specjalność –
• sprawność –
  • sprawność harcerska –
  • sprawność zuchowa –
• stanica –
• statut –
• stopień –
  • stopień harcerski –
  • stopień instruktorski –
• stos syberyjski –
• strażnik ognia – harcerz mianowany do utrzymywania ogniska obrzędowego
• suwak – skórzana nakładka na sznur funkcyjny
• sygnalizacja –
• symbolika –
• szczep –
• szczepowy / szczepowa –
• sznur, sznur funkcyjny –
• sznurologia –
• szóstka –
• szóstkowy / szóstkowa –
• szpilka –
• szyfr –

Ś

• ścieżka strachu –
• śledź – element mocowania płachty namiotu
• śpiewnik – książka lub zeszyt zawierający piosenki
• świecowisko – organizowany w budynku odpowiednik ogniska; wieczorne spotkanie przy świecach

T

• technika harcerska –
• terenoznawstwo –
• totem – kompozycja z drewna i naturalnych materiałów stawiana przez zastęp harcerski na obozie letnim na wzór indiańskich totemów jako symbol zastępu
• tropiciel / tropicielka –
• Trzy Pióra –

W

• WAGGGS – skr. od World Association of Girl Guides and Girl Scouts
• walterowiec –
• warta –
• watra – ostatnie ognisko na obozie, hucznie obchodzone
• wędr. – skr. od wędrownik / wędrowniczka
• wędrownictwo –
• wędrownik / wędrowniczka –
• widłyżka –
• włóczęga –
• wodniak – harcerz z drużyny wodnej
• wojna –
• WOSM – skr. od World Organization of the Scout Movement
• wykapka – krótki wyjazd (poza miasto / obóz)
• wypad –
• wywiadowca – w ZHP i ZHR 2 stopień męski
• wywijka / wykładka - parzysty element umundurowania zakładana na nogi zaraz nad butami

Z

• zapałka – ustawione pionowo części stelaża namiotu
• zeriba – ogrodzenie obozu wykonane z materiałów dostępnych w lesie
• zastęp –
  • zastęp kuchenny –
  • zastęp wartowniczy –
  • zastęp zastępowych –
• zastępowy / zastępowa –
• zawiszak – harcerz z katolickiej organizacji harcerskiej
• zbiórka –
  • zbiórka alarmowa –
• ZHP – skr. od Związek Harcerstwa Polskiego
• ZHR – skr. od Związek Harcerstwa Rzeczpospolitej
• zimowisko – forma wypoczynku dla zuchów, harcerzy i instruktorów organizowana w okresie ferii zimowych, niekiedy połączona ze szkoleniem na funkcję lub nabywaniem określonych kompetencji
• Zjazd – najwyższy organ władzy w organizacji harcerskiej, zwoływany w terminie i trybie określonym w statucie
• zlot – kilkudniowa impreza harcerska, zwykle plenerowa
• znak patrolowy –
• Zobowiązanie Instruktorskie –
• ZOO – skr. od „zakaz opuszczania obozu”; rodzaj kary
• zoolog – ktoś ukarany ZOO, wykonujący zwykle prace porządkowe, gdy wszyscy mają zajęcia programowe
• zuch / zuchenka –
• zuchenek / zuchna –
• zuchmistrz / zuchmistrzyni –
• zwiad –

Ż

• żmijka –