miesiąc

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

miesiąc (język polski)[edytuj]

wymowa:
?/i, IPA[ˈmʲjɛ̇ɕɔ̃nʦ̑], AS[mʹi ̯ėśõnc], zjawiska fonetyczne: zmięk.podw. art.nazal.asynch. ą i → j 
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) jedn. miar. jednostka czasu obejmująca 2831 dni; każda z dwunastu części roku; zob. też miesiąc w Wikipedii
(1.2) astr. zob. miesiąc księżycowy
(1.3) przest. (współcz. poet. lub gw.) księżyc (naturalny satelita Ziemi)
odmiana:
(1.1-2)
(1.3) blm[1],
przykłady:
(1.1) Co miesiąc na moje konto wpływają pieniądze od pracodawcy.
(1.1) Współczesne nazwy miesięcy w większości języków europejskich wywodzą się z łaciny[3].
(1.3) Spójrz, jaki piękny miesiąc na niebie.
składnia:
kolokacje:
(1.1) ubiegły miesiąc • miesiąc kalendarzowy • miesiąc wiosenny / letni / jesienny / zimowypierwszy / drugi / trzeci / czwarty / piąty / szósty / siódmy / ósmy / dziewiąty / dziesiąty / jedenasty / dwunasty miesiąc • przedostatni / ostatni / ubiegły miesiąc • najkrótszy miesiąc • pierwsza dekada / druga dekada / trzecia dekada miesiąca • początek / połowa / koniec miesiąca • każdego miesiąca • z miesiąca na miesiąc • kilka miesięcy
(1.2) miesiąc gwiazdowy / miesiąc syderycznymiesiąc synodycznymiesiąc smoczy
(1.3) okrągły / półokrągły / rogaty / łukowaty miesiąc • jasny miesiąc • białawy / biały / srebrnobiały / srebrzysty / srebrny / bladożółty / jasnożółty / żółtawy / żółty / jasnozłoty / złotawy / złoty miesiąc • tajemniczy miesiąc • miesiąc wschodzi / zachodzi • miesiąc błyszczy / lśni / świeci • miesiąc znajduje się nad horyzontem • miesiąc widnieje na niebie (nieboskłonie, firmamencie) • miesiąc chyli się ku zachodowi • miesiąc wyjrzał zza chmury • miesiąc skrył się (zniknął) za chmurąblask / światło / poświata miesiąca • w blasku miesiąca • wyć do miesiąca • podziwiać / obserwować / wpatrywać się w miesiąc • zakryć / zasłonić miesiąc
synonimy:
(1.1) pot. zdrobn. miesiączek; posp. pot. zgrub. miech; skr. mies.
(1.3) gw. poet. przest. zdrobn. miesiączek; poet. przest. luna; księżyc (naturalny satelita Ziemi)
antonimy:
hiperonimy:
(1.1) jednostka czasu, okres
hiponimy:
(1.1) czerwiec, grudzień, kwiecień, lipiec, listopad, luty, maj, marzec, październik, sierpień, styczeń, wrzesień
holonimy:
(1.1) data, kwartał, pora roku, rok
meronimy:
(1.1) dekada, dzień, tydzień
wyrazy pokrewne:
rzecz. miesiączka ż, miesiącznica ż, miesięcznik mrz, miesiączkowanie n
zdrobn. miesiączek mrz
zgrub. miech mrz
przym. miesiącowy, miesięczny
przysł. miesięcznie, miesiącami
czas. miesiączkować ndk.
skr. mies.
związki frazeologiczne:
miodowy miesiącnajwcześniej za miesiąc / nie wcześniej niż za miesiącpopamiętać ruski miesiącruski miesiącśliczny miesiącbyć w którymś miesiącuprzy miesiącu / po miesiącudługie miesiąceładnych parę miesięcy; zobacz też: przysłowia o czasie i miesiącach
etymologia:
prasł. *měsęcьksiężyc
uwagi:
zob. też miesiąc w Wikicytatach
(1.1) zobacz też: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
(1.3) por. księżyc • luna
tłumaczenia:
(1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: miesiąc księżycowy
(1.3) zobacz listę tłumaczeń w haśle: księżyc
źródła:
  1. publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana płatna rejestracja Hasło „miesiąc” w: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. Hasło „miesiąc” w: Słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Witold Doroszewski, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, ISBN 83-01-03811-X, s. 339.
  3. pod red. Włodzimierza Zonny, Kopernik, astronomia, astronautyka. Przewodnik encyklopedyczny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973, s. 187.