luty
luty (język polski)
[edytuj]- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
- (1.1) drugi miesiąc w roku (wg kalendarza gregoriańskiego i juliańskiego)
rzeczownik, forma fleksyjna
przymiotnik
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik luty lute dopełniacz lutego lutych celownik lutemu lutym biernik luty lute narzędnik lutym lutymi miejscownik lutym lutych wołacz luty lute - (3)
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) w lutym • drugiego lutego
- (3.1) luta zima • luty wicher
- (3.2) luty rycerz • luty zwierz
- synonimy:
- (1.1) daw. sieczeń, daw. strąpacz, daw. jacień, reg. mięsopustnik, reg. miesopustnik, reg. niesopustnik
- antonimy:
- hiperonimy:
- (1.1) miesiąc
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- zob. też: przysłowia o miesiącach
- etymologia:
- (1.1) od przymiotnika luty (3.1-2), a ten od prasł. *ľutъ (stogi, okrutny, dziki; ostry, piekący)[1]; inne, dawne nazwy drugiego miesiąca w roku to, za Taszyckim[2]: jacień, styczeń, sieczeń, strąpacz, za Karłowiczem: mięsopustnik, miesopustnik, niesopustnik[3]
- uwagi:
- W polszczyźnie w znaczeniu (1.1) od XIV w.[1]
- Niepoprawne jest wyrażenie w miesiącu lutym; poprawnie: w lutym.
- Gdy podajemy datę, używamy wyrazu luty w dopełniaczu, a nie w mianowniku, np. pierwszy lutego, nie pierwszy luty[4].
- zob. też luty w Wikicytatach
- zobacz też: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
- tłumaczenia:
- (3.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: zimny
- (3.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: srogi
- abazyński: (1.1) мазахӏван, февраль
- abchaski: (1.1) жәабран, феврал
- adygejski: (1.1) мэзай, февраль
- afrykanerski: (1.1) februarie, Februarie
- ajmara: (1.1) anata, anata phaxsi, jallu phaxsi
- alabama: (1.1) Febwiiri, hasiholtina istatókla
- albański: (1.1) shkurt
- alemański: (1.1) Februar
- alutiiq: (1.1) Nanicqaaq Iraluq
- alzacki: (1.1) Horni
- amharski: (1.1) ፌብሩወሪ (februwări)
- angielski: (1.1) February
- arabski: (1.1) فبراير (fibrá:yir), dialekt syryjski شباط (šubāṭ), dialekt algiersko-tunezyjski فيفري (fīfrī), dialekt libijski النوار (an-nuwwār)
- aragoński: (1.1) febrero m
- aramejski: (1.1) ܫܒܛ
- aranés: (1.1) hereuèr m
- arumuński: (1.1) Shcurtu
- asamski: (1.1) ফেব্ৰুৱাৰী (pʰebruwārī)
- asturyjski: (1.1) febreru m
- awarski: (1.1) февраль
- azerski: (1.1) dialekt północny fevral, dialekt południowy فئورال
- bambara: (1.1) feburuye
- baskijski: (1.1) otsail
- baszkirski: (1.1) февраль
- bengalski: (1.1) ফেব্রুয়ারি (pʰebruyāri)
- białoruski: (1.1) люты m
- birmański: (1.1) ဖေဖော္ဝာရီ (pʰepʰɔwaẏi)
- bislama: (1.1) Februari
- bośniacki: (1.1) februar
- bretoński: (1.1) C'hwevrer, miz C'hwevrer
- brithenig: (1.1) Feb
- bucharski: (1.1) פיֵבראַל (fevral)
- bułgarski: (1.1) февруари m
- buriacki: (1.1) февраль
- cebuano: (1.1) Pebrero
- chakaski: (1.1) февраль
- chiński standardowy: (1.1) 二月 (èryuè)
- chorwacki: (1.1) veljača
- czeczeński: (1.1) февраль, мархи бутт
- czejeński: (1.1) Ma’xêhohtseeše’he
- czeski: (1.1) únor m
- cziczewa: (1.1) febuluwale
- czirokeski: (1.1) ᎧᎦᎵ (kagali)
- czuwaski: (1.1) нарӑс
- dakota: (1.1) Wicatawi
- dargwijski: (1.1) февраль
- dari: (1.1) فبرری (febrarī)
- delaware: (1.1) Chkwali Kishux
- dinka: (1.1) Akɔ̈nythi
- dogri: (1.1) फरवरी (pʰarvarī)
- dolnołużycki: (1.1) februar m, swěckowny m
- dolnoniemiecki: (1.1) Februar, Horning, Hornung, austr. Febrer m
- dolnosaksoński: (1.1) febrewaori
- duński: (1.1) februar w; blidemåned
- dzongkha: (1.1) སྤྱི་ཟླཝ་གཉིས་པ།
- dżuhuri: (1.1) февраль
- emilijski: (1.1) dialekt Ferrary favràr, parmeński fevrer
- erzja: (1.1) даволков
- esperanto: (1.1) februaro, Februaro
- estoński: (1.1) veebruar, küünlakuu, vastlakuu, hundikuu
- estremadurski: (1.1) Hebreru m
- ewe: (1.1) Dzodze, Februar
- ewenkijski: (1.1) февраль, мӣрэ
- eweński: (1.1) февраль, эври мир
- farerski: (1.1) februar
- fidżyjski: (1.1) Feperueri, Veverueri
- fiński: (1.1) helmikuu
- francuski: (1.1) février m
- franko-prowansalski: (1.1) fevriér m
- friulski: (1.1) fevrâr m
- fryzyjski: (1.1) febrewaris, sellemoanne, selle
- fryzyjski saterlandzki: (1.1) Februoar
- gagauski: (1.1) fevral
- galicyjski: (1.1) Febreiro m
- gocki: (1.1) 𐍆𐌰𐌹𐌱𐍂𐌿𐌰𐍂𐌴𐌹𐍃 (faibruareis), 𐌷𐍂𐍉𐌸𐌹𐌼𐌴𐌽𐍉𐌸𐍃 (hroþimenoþs)
- górnołużycki: (1.1) februar, mały róžk
- górnomaryjski: (1.1) февраль
- grenlandzki: (1.1) februaari
- gruziński: (1.1) თებერვალი (theberwali)
- guarani: (1.1) Jasykõi
- gudźarati: (1.1) ફેબ્રુઆરી
- haitański: (1.1) fevriye
- hausa: (1.1) Fabrairu, Fabara’ir
- hawajski: (1.1) Pepeluali
- hebrajski: (1.1) פברואר m (februar)
- hindi: (1.1) फरवरी(pharvarī) / फ़रवरी (farvarī)
- hindi fidżyjskie: (1.1) february
- hiszpański: (1.1) febrero, Febrero m
- hmong: (1.1) / (Ob hlis ntuj)
- ido: (1.1) februaro
- igbo: (1.1) february
- ilokano: (1.1) Febrero, Pebrero
- inari: (1.1) kuovâmáánu
- indonezyjski: (1.1) februari, Februari
- interlingua: (1.1) februario
- inuktitut: (1.1) ᕕᐳᐊᕆ (vipuari)
- irlandzki: (1.1) Feabhra
- islandzki: (1.1) febrúar
- jakucki: (1.1) олунньу
- japoński: (1.1) ２月 (にがつ, nigatsu), 如月 (kisaragi)
- jawajski: (1.1) Fébruari
- jèrriais: (1.1) févri
- jidysz: (1.1) פֿעברואַר m (februar)
- joruba: (1.1) kejì
- kabardyjski: (1.1) февраль
- kabylski: (1.1) furar
- kaló: (1.1) ibraín
- kałmucki: (1.1) лу
- kamoro: (1.1) Febreru
- kannada: (1.1) ಫೆಬ್ರುವರಿ (pʰebruvari)
- karaczajsko-bałkarski: (1.1) февраль
- karaimski: (1.1) qural ay
- karakałpacki: (1.1) fevral
- karelski: (1.1) tuhukuu
- karpatorusiński: (1.1) фебруар
- kaszmirski: (1.1) پھَروَری / फर्वरी (pʰarvarī)
- kaszubski: (1.1) gromicznik m
- kataloński: (1.1) febrer m
- kazachski: (1.1) Ақпан, февраль
- keczua: (1.1) Hatun puquy killa, Phiwriru
- ketyjski: (1.1) ӄаятаӈӄип, ӄаятап
- khmerski: (1.1) ហ្វេវ្រីយេ (hvevrīye)
- kildin: (1.1) февралль
- kirgiski: (1.1) жалган куран, февраль
- klallam: (1.1) č̕aʔyéʔəɬ ɬqáy̕əč
- komi: (1.1) февраль, урасьӧм
- komi-permiacki: (1.1) февраль
- konkani: (1.1) फ़ेब्रुवारी (februvārī)
- koptyjski: (1.1) Ⲫⲉⲃⲣⲟⲩⲁ̄ⲣⲓⲟⲥ (Ḟevrouàrios)
- koreański: (1.1) 이월, 2월
- kornijski: (1.1) Mys Whevrer
- korsykański: (1.1) ferraghju
- kreolski Mauritiusa: (1.1) fevriye
- kreolski Saint Lucia: (1.1) févwiyé
- kreolski seszelski: (1.1) fevriye
- kreolski Wybrzeża Kości Słoniowej: (1.1) dialekt Wysp Podwietrznych febereru m, dialekt São Vicente fevrer'
- krymskotatarski: (1.1) fevral, şubat
- kumycki: (1.1) февраль
- kurmandżi: (1.1) sibat, şubat
- kweński: (1.1) fepruaarikuu
- ladino: (1.1) פﬞיברירו (febrero)
- ladyński: (1.1) dialekt Gardeny fauré, dialekt Val de Badia forà, dialekt Valle di Fassa firé
- lakijski: (1.1) февраль
- lakota: (1.1) Čhaŋnápȟopa wí, Thiyóȟeyuŋka wí
- laotański: (1.1) ກຸມພາ (kumpʰā), ເດືອນສອງ (dʉ̄an sɔ̄ṅ)
- lazyjski: (1.1) კუნდურა (k’undura)
- lezgiński: (1.1) февраль, эхем
- liguryjski: (1.1) frevá
- limburski: (1.1) fibberwarie
- lingala: (1.1) sánzá ya míbalé, febwáli
- Lingua Franca Nova: (1.1) febrero
- litewski: (1.1) vasaris m
- liwski: (1.1) februar
- lombardzki: (1.1) febrar
- luksemburski: (1.1) Februar, Spierkel
- lule: (1.1) guovvamánno
- łaciński: (1.1) Februarius
- łotewski: (1.1) februāris
- macedoński: (1.1) февруари, сечко
- malajalam: (1.1) ഫെബ്രുവരി (pʰebruvari)
- malajski: (1.1) Februari
- malediwski: (1.1) ފެބުރުއަރީ (feburuarī)
- malgaski: (1.1) febroary
- maltański: (1.1) Frar
- mandżurski: (1.1) (juwe biya)
- manipuri: (1.1) ꯐꯥꯏꯔꯦꯜ / ফাঈরেল্ (pʰāīrel)
- manx: (1.1) Toshiaght Arree
- maoryski: (1.1) pepuere, Pepuere, Hui-tanguru
- marathi: (1.1) फ़ेबृवारी (febravārī)
- maryjski: (1.1) февраль, пургыж
- megrelski: (1.1) ფურთუთა (ṗurṭuṭa)
- miami: (1.1) mahkwa kiilhswa
- mikmak: (1.1) Apignajit
- moksza: (1.1) февральков
- mongolski: (1.1) 2 дугаар сар, хоёрдугаар сар (ȟoërdugaar sar)
- mongolski klasyczny: (1.1) ᠬᠣᠶᠠᠷᠳᠤᠭᠠᠷ ᠰᠠᠷᠠ (qoyarduġar sar-a)
- mongorski: (1.1) Ghoori Sara
- montagnais: (1.1) epishiminishkueu
- nahuatl: (1.1) tlaōnti
- nanajski: (1.1) февраль
- narum: (1.1) févri
- nawaho: (1.1) Atsá Biyáázh
- neapolitański: (1.1) frevaro
- neo: (1.1) febrar
- nepalski: (1.1) फेब्रुअरी (pʰebruarī)
- niderlandzki: (1.1) februari, sprokkelmaand, regenmaand
- niemiecki: (1.1) Februar m, Feber, Hornung
- nieniecki: (1.1) февраль, яре ирий
- normandzki: (1.1) févryi
- norweski (bokmål): (1.1) februar
- norweski (nynorsk): (1.1) februar
- novial: (1.1) februare
- nowogrecki: (1.1) Φεβρουάριος m, Φλεβάρης m
- nowopruski: (1.1) wassarins m
- occidental: (1.1) februar
- odżibwe: (1.1) namebini-giizis
- orija: (1.1) ଫେବ୍ରୁଆରି (pʰebruāri)
- ormiański: (1.1) փետրվար (petrvar)
- oromo: (1.1) Guraandhala
- osetyjski: (1.1) февраль, ӕртхъирӕны мӕй
- osmański: (1.1) شباط
- pampango: (1.1) Pebreru
- papiamento: (1.1) febrüari
- paszto: (1.1) فبروري (fabruwarī)
- pendżabski: (1.1) ਫ਼ਰਵਰੀ (farvarī)
- pensylwański: (1.1) Hanning
- perski: (1.1) فوریه (fewrie), شباط (šobât)
- piemoncki: (1.1) fëvré
- plautdietsch: (1.1) Febawoa
- poitevin-saintongeais: (1.1) fouvràe
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)(1.1)
- południowolapoński: (1.1) goevte
- portugalski: (1.1) fevereiro, Fevereiro
- północnofryzyjski: (1.1) Febrewoore
- północnolapoński: (1.1) guovvamánnu
- prowansalski: (1.1) febrièr m
- romániço: (1.1) Februario
- romansz: (1.1) favrer
- rosyjski: (1.1) февраль m
- rumuński: (1.1) februarie
- rundi: (1.1) Ruhuhuma
- rwanda: (1.1) Gashyantare
- saanicz: (1.1) ŋiʔŋənəʔ
- samoański: (1.1) Fepuari
- sango: (1.1) fevriëe, gbâkarâgba
- sanskryt: (1.1) फरवरी (pʰarvarī)
- sardyński: (1.1) fiàrgiu
- serbski: (1.1) фебруар
- shona: (1.1) Kukadzi
- siksika: (1.1) píítaiáí, saómmitsiki’somm
- sindhi: (1.1) فيبروري (fēbravarī)
- skolt: (1.1) tä´lvvmään
- slovio: (1.1) Februar (Фебруар)
- słowacki: (1.1) február m
- słoweński: (1.1) februar, svečan
- somalijski: (1.1) Febraayo
- sorani: شوبات (şubat)
- sotho: (1.1) Hlakola
- sotho północny (pedi): (1.1) Feberware, Tlhakola
- staroangielski: (1.1) Solmōnaþ m, solmonaþ m
- staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) фєвроуарїи
- staroirlandzki: (1.1) febra, febrae
- suahili: (1.1) Februari
- suazi: (1.1) iNdlovana
- sundajski: (1.1) Pébruari
- sycylijski: (1.1) frivaru
- syngaleski: (1.1) පෙබරවාරි (pebaravāri)
- syriacki: (1.1) ܫܒܛ (šəḇāṭ), dialekt zachodni ܫܒܛ (šəḇō̹ṭ), dialekt wschodni ܫܒܛ (šəḇāṭ)
- szerpa: (1.1) दावा ङिपा (dāwā ṅipā)
- szkocki: (1.1) Februar
- szkocki gaelicki: (1.1) An Gearran
- szwedzki: (1.1) februari, göjemånad
- śląski: (1.1) luty
- tabasarański: (1.1) февраль
- tacki: (1.1) февраль
- tadżycki: (1.1) феврал
- tagalski: (1.1) Pebrero
- tahitański: (1.1) fepuare
- tajski: (1.1) กุมภาพันธ์ (kumpāpʰân[t]), เดือนยี่ (dʉ̄an yī̀)
- tajwański: (1.1) 二月 (jī-gue̍h)
- tamazight: (1.1) dialekt libijski fuṛaṛ, ⴼⵓⵕⴰⵕ, dialekt marokański bṛayṛ, ⴱⵕⴰⵢⵕ
- tamilski: (1.1) பெப்ரவரி (pepravari)
- tatarski: (1.1) февраль
- telugu: (1.1) ఫిబ్రవరి (pʰibravari)
- tetum: (1.1) Fevereiru
- tigre: (1.1) ፌብሩወሪ (februwäri)
- tigrinia: (1.1) ፌብሩወሪ
- tok pisin: (1.1) Februeri
- tonga: (1.1) Fepueli
- tsonga: (1.1) Febriwari, Nyenyenyani
- turecki: (1.1) şubat
- turkmeński: (1.1) fewral
- tuvalu: (1.1) fepuali
- tuwiński: (1.1) ийи ай, февраль
- tybetański: (1.1) ཟླ་གཉིས་པ།
- ujgurski: (1.1) فېۋرال (féwral)
- ukraiński: (1.1) лютий m
- urdu: (1.1) فروری (farvarī)
- uzbecki: (1.1) fevral
- venda: (1.1) Luhuhi
- volapük: (1.1) febul, telul
- võro: (1.1) radokuu, soekuu, soeradokuu, küündlekuu
- walijski: (1.1) Chwefror
- waloński: (1.1) fevrî
- wenecki: (1.1) febraro, dialekt Triestu febraio
- wenedyk: (1.1) fiewrarz
- wepski: (1.1) uhoku
- węgierski: (1.1) február, enyheges
- wietnamski: (1.1) tháng hai
- wilamowski: (1.1) lüty
- włoski: (1.1) febbraio m
- wolof: (1.1) fewirie
- xhosa: (1.1) uFebhruwari, uFebruwari, eyoMdumba
- zachodniopendżabski: (1.1) فروری (farvarī)
- zazaki: (1.1) şıbate
- zulu: (1.1) uFebruwari, uNhlolanja
- żmudzki: (1.1) vasaris m
- źródła:
- ↑ 1,0 1,1 Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, s. 291.
- ↑ rozdział XXIII, Nazwy miesięcy w: Najdawniejsze zabytki języka polskiego, oprac. Witold Taszycki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976, s. 136-137.
- ↑
Hasło „mięsopustnik” w: Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. II: H-M, Warszawa 1900–1927, s. 975.
- ↑ Jan Miodek, Sienkiewicza 30, mieszkania 5, w: Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1987.
