Przejdź do zawartości

luty

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: lüty
wymowa:
?/i, IPA[ˈlutɨ], AS[luty]
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) drugi miesiąc w roku (wg kalendarza gregoriańskiego i juliańskiego)

rzeczownik, forma fleksyjna

(2.1) lm od: lut

przymiotnik

(3.1) daw. zimny, mroźny
(3.2) daw. srogi, okrutny, dziki
odmiana:
(1.1)
(3)
przykłady:
(1.1) Luty jest najkrótszym miesiącem w roku.
składnia:
kolokacje:
(1.1) w lutym • drugiego lutego
(3.1) luta zima • luty wicher
(3.2) luty rycerz • luty zwierz
synonimy:
(1.1) daw. sieczeń, daw. strąpacz, daw. jacień, reg. mięsopustnik, reg. miesopustnik, reg. niesopustnik
antonimy:
hiperonimy:
(1.1) miesiąc
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
(1.1) przym. lutowy
związki frazeologiczne:
zob. też: przysłowia o miesiącach
etymologia:
(1.1) od przymiotnika luty (3.1-2), a ten od prasł. *ľutъ (stogi, okrutny, dziki; ostry, piekący)[1]; inne, dawne nazwy drugiego miesiąca w roku to, za Taszyckim[2]: jacień, styczeń, sieczeń, strąpacz, za Karłowiczem: mięsopustnik, miesopustnik, niesopustnik[3]
uwagi:
W polszczyźnie w znaczeniu (1.1) od XIV w.[1]
Niepoprawne jest wyrażenie w miesiącu lutym; poprawnie: w lutym.
Gdy podajemy datę, używamy wyrazu luty w dopełniaczu, a nie w mianowniku, np. pierwszy lutego, nie pierwszy luty[4].
zob. też luty w Wikicytatach
zobacz też: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
tłumaczenia:
(3.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: zimny
(3.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: srogi
źródła:
  1. 1,0 1,1 Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, s. 291.
  2. rozdział XXIII, Nazwy miesięcy w: Najdawniejsze zabytki języka polskiego, oprac. Witold Taszycki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976, s. 136-137.
  3. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „mięsopustnik” w: Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. II: H-M, Warszawa 1900–1927, s. 975.
  4. Jan Miodek, Sienkiewicza 30, mieszkania 5, w: Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1987.