spojrzeć

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

spojrzeć (język polski)[edytuj]

wymowa:
IPA[ˈspɔjʒɛʨ̑], AS[spoi ̯žeć] ?/i
?/i
znaczenia:

czasownik nieprzechodni dokonany (ndk. spoglądać)

(1.1) książk. zwrócić wzrok na coś lub na kogoś, zerknąć, rzucić okiem

czasownik zwrotny dokonany spojrzeć się (ndk. spoglądać się)

(2.1) pot. spojrzeć (1.1)[1]
odmiana:
(1.1) koniugacja VIIb
(2.1) koniugacja VIIb
przykłady:
(1.1) Ależ on spojrzał na Justynę!
(1.1) […] z góry, poprzez szczyty drzew, zaglądały błękitne i białe kawałki obłoków, jakby ciekawe spojrzeć w głąb cienistą, […] w której spomiędzy trawy wykwitał blady nieśmiertelnik żółty, podnosiły się dzwonki liliowe albo śród mchu pąsowiały lśniące grona żurawin[2].
(1.1) Ktoś zapukał do drzwi, więc spojrzałem w wizjer i zobaczyłem policjanta.
(1.1) Nam strzelać nie kazano. – Wstąpiłem na działoI spójrzałem na pole; dwieście armat grzmiało[3].
(1.1) Kiedy spojrzałem do karty, zorientowałem się, że trafiłem do restauracji wegetariańskiej.
(1.1) Przy muzyce łatwiej było wywołać w sobie to morze rzeczy, spojrzeć w słodką otchłań spraw nieznanych[4].
(1.1) Ledwie tych słów domówiła, kiedy jakiś szelest przestraszył; z lękiem spojrzała ku oknu i cofnęła się do drzwi nasłuchując[5].
(1.1) Spójrz, ta blizna to pamiątka po operacji.
składnia:
(1.1) spojrzeć na / w + B. • spojrzeć do + D. • spojrzeć ku + C.
kolokacje:
synonimy:
(1.1) popatrzeć, wejrzeć, zajrzeć, zerknąć
antonimy:
(1.1) odwrócić wzrok
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. spojrzenie n, spoglądanie n
związki frazeologiczne:
bać się spojrzeć w oczyspojrzeć prawdzie w oczyspojrzeć prosto w oczy
etymologia:
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „spojrzeć się” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. Eliza Orzeszkowa: Na prowincji
  3. A. Mickiewicz: Reduta Ordona
  4. Jarosław Iwaszkiewicz: Brzezina, rozdział XI
  5. Władysław Łoziński: Oko proroka