palec

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

palec (język polski)[edytuj]

palec (1.1) u ręki
palce (1.1) u nogi
palec (1.4)
wymowa:
?/i, IPA[ˈpalɛʦ̑], AS[palec]
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) u człowieka i zwierzęcia: jedno z pięciu cienkich zakończeń dłoni lub stopy
(1.2) techn. element maszyny w kształcie sztyftu, który służy do przekazywania ruchu
(1.3) część rękawiczki przykrywająca palce (1.1)
(1.4) daw. kciuk
(1.5) st.pol. tyczka[1]
odmiana:
(1.1-4)
przykłady:
(1.1) Skaleczyłam się w mały palec podczas krojenia chleba.
(1.3) Jakie śmieszne rękawiczki - każdy palec w innym kolorze.
składnia:
kolokacje:
(1.1) mały / serdeczny / środkowy / wskazujący palec • palec u nogi • palec u rękigruby na palec • odcisk palcabębnić palcami • grozić palcem • kiwnąć palcem • ślinić palce • pokazać palcem • chodzić na palcach • wspinać się na palce • liczyć na palcach
(1.2) palec stykowy
synonimy:
(1.1) daw. parst
(1.4) kciuk
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
(1.1) dłoń, stopa
meronimy:
(1.1) paznokieć, opuszka
wyrazy pokrewne:
rzecz. paluch mrz, palcowanie n, palcówka ż, paliczek mrz
zdrobn. paluszek mrz
zgrub. paluch mrz
czas. palcować ndk.
przym. palcowy, palczasty
przysł. palczasto
związki frazeologiczne:
(1.1) jajka na palcu nie położyszmaczać palcemieć w małym palcumieć na kiwnięcie palcana palcach policzyć możnanie kiwnąć palcem w bucieobwinąć wokół (małego) palcapalce lizaćpalcem na wodzie pisanepalcem nie kiwnąćpalcem nie ruszyćpalec bożypatrzeć przez palceprzeciekać przez palcessać palcewyssać z palcawyssane z palcawytykać palcamizimny palecznać jak swoje pięć palców / znać jak swoje dziesięć palcównie kładź palca pomiędzy familię, bo ci go urwią
(1.4) być samemu jak palecsam jak palec
etymologia:
prasł. *palьcь → 'kciuk'.
prasł. *palьcь prawdopodobnie od niezachowanego prasłowiańskiego przymiotnika prasł. *palъ → 'gruby' z przyrostkiem prasł. *-ьcь, który urzeczownikowiał pierwotny przymiotnik[2].
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1. Maciej Malinowski, Zostaniesz kiedyś sam jak palec, „Obcy język polski” (22)
  2. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „palec” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.

palec (język czeski)[edytuj]

palec (1.1)
palec (1.2)
wymowa:
?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski nieżywotny

(1.1) anat. kciuk
(1.2) anat. paluch (największy palec u nogi)
(1.3) cal
odmiana:
(1.1-3)
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.3) coul
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. palčák m
związki frazeologiczne:
držet palce
etymologia:
uwagi:
źródła:

palec (język słowacki)[edytuj]

palec (1.1)
palec (1.2)
wymowa:
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski nieżywotny

(1.1) anat. kciuk (przeciwstawny palec dłoni)[1]
(1.2) anat. paluch (największy palec stopy)[1]
(1.3) kciuk (część rękawicy na kciuk)[1]
(1.4) jedn. miar. cal[1]
odmiana:
(1.1-4)
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.4) cól
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz.
zdrobn. palček m
przym. palcový
związki frazeologiczne:
držať palce
etymologia:
uwagi:
(1.1) zobacz też: palecukazovákprostredníkprstenníkmalíček
(1.1) por. prst; zobacz też: Indeks:Słowacki - Fałszywi przyjaciele
źródła:
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Krátky slovník slovenského jazyka, J. Kačala – M. Pisárčiková – M. Považaj (red.), Veda, Bratysława 2004, ISBN 80-224-0750-X.