być: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Superjurek (dyskusja | edycje)
6178 edycji
Linia 69: Linia 69:
| brak zaprzeszłego=tak
| brak zaprzeszłego=tak
}}
}}
:: {{stpol}}{{aor}}<ref>{{źródło|dostęp = otwarty |tytuł= Aoryst |autor= Halina Karaś |wydawnictwo = dialektologia.uw.edu.pl |strony= |rok= |miejsce= Warszawa |isbn = 978-83-62844-10-4 |hasło= http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=leksykon&lid=520}}</ref>
:: {|class=wikitable
|-
!&nbsp;
!l. poj.
!l. mn.
|-
!1. os.
|''bych''
|''bychom''
|-
!2. os.
|''by''
|''byście''
|-
!3. os.
|''by''
|''bychą''
|}
{{przykłady}}
{{przykłady}}
: (1.1) ''[[jutro|Jutro]] [[być|będzie]] [[piątek]].''
: (1.1) ''[[jutro|Jutro]] [[być|będzie]] [[piątek]].''

Wersja z 21:27, 23 sty 2018

być (język polski)

wymowa:
IPA: [bɨʨ̑], AS: [być], być?/i jestem?/i
znaczenia:

czasownik nieprzechodni

(1.1) istnieć; trwać
(1.2) znajdować się w jakimś miejscu
(1.3) charakteryzować się jakąś cechą
(1.4) pracować jako ktoś, wykonywać jakiś zawód; zajmować się czymś z zainteresowań
(1.5) uczestniczyć w czymś
(1.6) należeć do jakiejś organizacji

czasownik pomocniczy używany do tworzenia…

(2.1) …form strony biernej
(2.2) będę, będziesz itd. …czasu przyszłego czasowników niedokonanych
(2.3) -m, -ś, -śmy, -ście …form 1. i 2. os. obu liczb czasu przeszłego i trybu przypuszczającego
(2.4) przest. byłem, byłeś itd. …czasu zaprzeszłego
odmiana:
 
formaliczba pojedynczaliczba mnoga
1. os.2. os.3. os.1. os.2. os.3. os.
bezokolicznikbyć
czas teraźniejszyjestem / -(e)m jesteś / -(e)ś jest jesteśmy / -(e)śmy jesteście / -(e)ście są
czas przeszłymbyłem byłeś był byliśmy byliście byli
żbyłam byłaś była byłyśmy byłyście były
nbyłom byłoś było
tryb rozkazującyniech będębądź niech będziebądźmy bądźcie niech będą
st.pol.aor.[1]
  l. poj. l. mn.
1. os. bych bychom
2. os. by byście
3. os. by bychą
przykłady:
(1.1) Jutro będzie piątek.
(1.1) Od roku jestem na diecie.
(1.1) Obiad zaraz będzie gotowy.
(1.2) Cześć, kochanie! Już jestem w domu!
(1.2) Gdzie jest klucz od bramy?
(1.2) Byłem kiedyś w Chinach.
(1.3) Karol jest bardzo wysoki.
(1.4) Czy to pan jest sprzedawcą?
(1.5) Byłeś wczoraj na spotkaniu z tym reżyserem?
(1.6) Jerzy nigdy nie był w wojsku.
(2.1) Telewizor jest zepsuty.
(2.2) Jutro będę jechał do Warszawy; mam nadzieję, że dojadę.
(2.4) Jerzy kupił był już samochód, kiedy odkrył, że ma on niesprawny alternator.
składnia:
(1.1) być + rzecz. w M.; przeczenie w czasie teraźniejszym: nie ma
(1.2) być + okolicznik; przeczenie w czasie teraźniejszym: nie ma
(1.3) być + przym./ims. w M.
(1.4) być + rzecz. w N.
(2.1) być +imiesłów przymiotnikowy
(2.2) być w czasie przyszłym + czas. w czasie przeszłym, być w czasie przyszłym + bezokolicznik
(2.4) być w czasie przeszłym + czas. w czasie przeszłym
kolokacje:
(1.2) być nad / pod / przed / za / …
(1.3) być do niczego
(1.4) być żołnierzem / lekarzem / modelarzem / miłośnikiem kina /…
(1.5) być na egzaminie / spotkaniu / weselu / …
(1.6) być w wojsku / harcerstwie / …
synonimy:
(1.1) istnieć
(1.2) znajdować się
antonimy:
(1.2) nie ma
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
(1.1) rzecz. byt
(1.2) czas. pobyć
związki frazeologiczne:
być ą i ę • to jest (tj.) • taka jest prawda • być na czasie • być na wylocie • być w opłakanym stanie
etymologia:
Od XIV wieku; ogsłow. (por. czes. být, ros. быть, ukr. бути, słc. biti) z prasł. *byti z praindoeur. *bʰū-, *bʰeu-, *bʰeue- znaczącego pierwotnie 'rosnąć, dojrzewać', a potem 'stawać się, być'. Z tego samego praindoeur. rdzenia pochodzą litew. būti 'być', łot. būt 'być', st.ind. भवति bhávati, 'stawać się, zdarzać', łac. fui 'byłem' i futurus 'przyszły'.[2]
uwagi:
Forma wielokrotna dla czynności powtarzalnych: bywać
(1) Czasownik dokonany, nie ma formy niedokonanej
(1) Częstym błędem osób uczących się polskiego jest stosowanie przymiotnika w narzędniku po być. Narzędnik stosuje się (nie w każdej sytuacji!) do rzeczownika lub przymiotnika z rzeczownikiem, ale nie do samego przymiotnika ani nie do imiesłowu przymiotnikowego. Porównaj:
On jest mrocznym rycerzem. (narzędnik)
On jest rycerzem. (narzędnik)
ale:
On jest mroczny. (mianownik)
(1.1-2) Do zaprzeczenia w czasie teraźniejszym używa się formy nie ma; zobacz też: nie być
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=leksykon&lid=520” w: Halina Karaś, Aoryst, dialektologia.uw.edu.pl, Warszawa, ISBN 978-83-62844-10-4.
  2. ↑ Hasło „być” w: Izabela Malmor, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Szkolne PWN ParkEdukacja, Warszawa-Bielsko-Biała 2009, ISBN 978-83-262-0146-2.

być (język górnołużycki)

wymowa:
​?/i
znaczenia:

czasownik

(1.1) być
odmiana:
(1.1) zob. Aneks:Język górnołużycki - odmiana czasownika być
przykłady:
(1.1) Jeho nan Franjo Broz běše Chorwat a jeho mać Słowjenka. → Jego ojciec Franjo Broz był Chorwatem a jego matka Słowenką. (Wikipedia)
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=być&oldid=6123103”