niebo

niebo (język polski)

niebo (1.1)

niebo (1.2)

wymowa:

​, IPA: [ˈɲɛbɔ], AS: [ńebo], zjawiska fonetyczne: zmięk.

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) astr. meteorol. część atmosfery lub kosmosu widziana z Ziemi jako otaczająca ją sfera; zob. też niebo w Wikipedii

(1.2) rel. mityczne miejsce, gdzie przebywa Bóg, bogowie

(1.3) przen. Bóg, bóstwo

odmiana:

(1.1-3)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	niebo	niebiosa / niebiosy / rzad. nieba
dopełniacz	nieba	niebios / niebiosów / rzad. nieb
celownik	niebu	niebiosom / rzad. niebom
biernik	niebo	niebiosa / niebiosy / rzad. nieba
narzędnik	niebem	niebiosami / rzad. niebami
miejscownik	niebie	niebiosach / daw. niebiesiech / rzad. niebach
wołacz	niebo	niebiosa / niebiosy / rzad. nieba

przykłady:

(1.1) Niebo pociemniało, pojawiły się chmury.

(1.2) Katolicy wierzą, że po śmierci duszę czeka niebo, piekło lub czyściec.

(1.3) Cóż nam robić, taki już wyrok niebios.

składnia:

kolokacje:

(1.1) błękitne / czyste / zachmurzone niebo • patrzeć w / na niebo • coś jest na niebie • coś leci po niebie

(1.2) iść / trafić do nieba • być w niebie

synonimy:

(1.2) raj, kraina wiecznej szczęśliwości, Elizjum, Pola Elizejskie, łono Abrahama, Królestwo Niebieskie

antonimy:

(1.1) ziemia

(1.2) piekło, pandemonium

hiperonimy:

hiponimy:

(1.2) raj

holonimy:

(1.2) zaświaty

meronimy:

(1.1) firmament, chmura, słońce, księżyc, gwiazda, gwiazdozbiór, ptak

wyrazy pokrewne:

rzecz. niebieski m, niebianin m, niebianka ż, zaniebieszczenie n

czas. zaniebieścić dk.

przym. niebieski, niebiański, niebieskawy

przysł. niebiesko

związki frazeologiczne:

być jak niebo i ziemia • być w siódmym niebie • czuć się jak w niebie • jak grom z jasnego nieba • manna z nieba • niebo w gębie • pod gołym niebem • poruszyć niebo i ziemię • prośba niebiosa przebija • przychylić nieba / przychylać nieba • psie głosy nie idą w niebiosy • spaść jak piorun z jasnego nieba • spaść z nieba • wołać o pomstę do nieba

etymologia:

od prasł. *nebo (w licznie mnogiej *nebesa), od praindoeur. *nébhos → chmura, obłok

por. białor. неба, bułg. небе, chorw. nebo, czes. nebe, dłuż. njebjo, głuż. njebjo, ros. небо, scs. нєбо, słc. nebo, słń. nebo i ukr. небо

por. gr. νέφος, łac. nebula i sanskr. नभस्

uwagi:

Formy liczby mnogiej zaczynające się na „niebios-” są używane do nadania wypowiedzi bardziej podniosłego charakteru. Formy liczby mnogiej tworzone w sposób standardowy nie są praktycznie używane.

Słownik poprawnej polszczyzny pod redakcją W. Doroszewskiego uznaje formę „niebiosy” za błędną, jednak jest ona notowana przez inne słowniki.

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) sky, heaven; (1.2) heaven
• arabski: (1.1) سماء m; (1.2) جنة
• aramejski: (1.1) ܫܡܲܝܵܐ
• baskijski: (1.1) zeru, ortzi; (1.2) zeru
• białoruski: (1.1) неба n
• bułgarski: (1.1) небе n; (1.2) небе n
• chorwacki: (1.1) nebo n; (1.2) raj m, nebo n
• czeski: (1.1) nebe; (1.2) nebe, nebesa
• dolnołużycki: (1.1) njebjo n; (1.2) njebjo n
• duński: (1.1) himmel w; (1.2) Himmelen w
• esperanto: (1.1) ĉielo
• francuski: (1.1) ciel
• górnołużycki: (1.1) njebjo n
• gudźarati: (1.1) આકાશ n (ākāśa), આભ n (ābha), આસમાન n (āsamāna)
• hawajski: (1.1) lani; (1.2) lani
• hindi: (1.1) आकाश
• hiszpański: (1.1) cielo m; (1.2) cielo m
• holenderski: (1.1) hemel m
• islandzki: (1.1) loft n, himinn m; (1.2) himnar m/lm
• jidysz: (1.1) הימל m (himl), żart. די בלויע יאַרמלקע ż (di bloje jarmlke)
• litewski: (1.1) dangus m
• łaciński: (1.1) coelum; (1.2) coelum
• nawaho: (1.1) yáʼąąsh, wótʼááh; (1.2) yáʼąąsh, wótʼááh
• niemiecki: (1.1) Himmel m; (1.2) Himmel m
• norweski (bokmål): (1.1) sky
• nowogrecki: (1.1) ουρανός m
• orija: (1.1) ଗଗନ (gagana)
• ormiański: (1.1) երկինք (erkink')
• pali: (1.1) ākāsa m
• portugalski: (1.1) céu m; (1.2) céu m
• rosyjski: (1.1) небо n; (1.2) небо n
• rumuński: (1.1) cer n; (1.2) cer n
• sanskryt: (1.1) नभ, आकाश, दिव; (1.2) स्वर्ग, दिव, दिवस
• słowacki: (1.1) nebo; (1.2) nebo
• staroangielski: (1.1) heofon; (1.2) heofon
• staroperski: (1.1) 𐎠𐎿𐎶𐎠𐎴𐎶 (asmānam), 𐎠𐎿𐎶𐎠 (asmā)
• szwedzki: (1.1) himmel w; (1.2) paradis n, himmel w
• tahitański: (1.1) raʻi
• tybetański: (1.1) གནམ; (1.2) ལྷ་ཡུལ
• ukraiński: (1.1) небо n; (1.2) небо n
• wilamowski: (1.1) hymół m, hymmuł m, hymuł m; (1.2) paradīs, hymół m, hymmuł m, hymuł m
• włoski: (1.1) cielo

źródła: