piekło

piekło (język polski)[edytuj]

wymowa:: IPA: [ˈpʲjɛkwɔ], AS: [pʹi ̯eku̯o], zjawiska fonetyczne: zmięk.• i → j ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) rel. teol. filoz. miejsce przebywania dusz zmarłych potępionych za grzechy lub winy wobec bogów popełnione na ziemi; zob. też piekło w Wikipedii

(1.2) przen. miejsce, w którym trudno wytrzymać (z powodu ciężkich warunków), bardzo nieprzyjemna sytuacja, wydarzenie przysparzające wielu cierpień

(1.3) st.pol. smoła^[1]

czasownik, forma fleksyjna

(2.1) 3. os. n przesz. oznajm. od: piec

odmiana:

(1.1-2)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	piekło	piekła
dopełniacz	piekła	piekieł
celownik	piekłu	piekłom
biernik	piekło	piekła
narzędnik	piekłem	piekłami
miejscownik	piekle	piekłach
wołacz	piekło	piekła

(2.1) zob. piec

przykłady:: (1.1) Będziesz się smażył w piekle za swoje grzechy!; (1.2) Żołnierze przeszli przez prawdziwe piekło, torując sobie drogę przez dżunglę pod niemal nieustającym ostrzałem wroga.; (1.2) Porwane dziecko przez trzy lata żyło w piekle.; (2.1) Mamo, czy długo będzie piekło się ciasto ?^[2]; (2.1) W miejscu, gdzie puginał przygwoździł mnie do masztu, ramię piekło mnie jak rozpalonym żelazem^[3].

składnia:

kolokacje:

synonimy:: (1.1) książk. inferno, otchłań, pandemonium; przest. gehenna; st.pol. pkieł; (1.2) gehenna, droga przez mękę, mordęga

antonimy:: (1.1) niebo, raj

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:: (1.1) zaświaty

meronimy:: (1.1) przedpiekle

wyrazy pokrewne:

rzecz. piekielnik m, piekielnica ż

zdrobn. piekiełko n

czas. pieklić się

przym. piekielny

związki frazeologiczne:: aż w piekle będzie słychać^[4] • chcieć, a nie móc, to piekło^[5] • ciekawość to pierwszy stopień do piekła • dobremu wszędzie dobrze, a złemu to i w piekle nie dogodzi ^[5]• dobrymi chęciami jest piekło wybrukowane • kto daje i odbiera, ten się w piekle poniewiera • posłać do piekła • polskie piekło • prędzej piekło zamarznie • przedsionek piekła • tłuc się jak marek po piekle • wrzask jak w piekle • z piekła rodem • piekło na ziemi • pycha się w niebie urodziła, a w piekle mieszka • zgotować piekło

etymologia:: (1.1-3) st.pol. pkieł < prasł. *pьkъlъ → smoła, por. czes. peklo, ros. пекло, chorw. pakao; utworzone od praindoeur. *pik- → smoła, por. łac. pix, gr. πίσσα, niem. Pech; jako termin religijny wyraz został przejęty do języka polskiego ze staroczeskiego, to tam też zmienił rodzaj na nijaki, być może pod wpływem wyrazu niebo^[6]

uwagi:: (1.1) daw. pkieł; (1.1) por. czyściec • niebo • hades • gehenna • szeol • naraka

tłumaczenia:: (1.3) zobacz listę tłumaczeń w haśle: smoła

albański: (1.1) ferr m
angielski: (1.1) hell; (1.2) hell
arabski: (1.1) جحيم, جهنم, سقر
azerski: (1.1) cəhənnəm; (1.2) cəhənnəm
baskijski: (1.1) infernu
białoruski: (1.1) пекла n; (1.2) пекла n
bośniacki: (1.1) pakao m
bułgarski: (1.1) ад, пъкъл; (1.2) ад, пъкъл
chorwacki: (1.1) pakao m
czeczeński: (1.1) жоьжахати
czeski: (1.1) peklo n
duński: (1.1) helvede n; (1.2) helvede n
esperanto: (1.1) infero; (1.2) infero
fiński: (1.1) helvetti
francuski: (1.1) enfer m; (1.2) enfer m
gruziński: (1.1) ჯოჯოხეთი (jojokheti); (1.2) ჯოჯოხეთი (jojokheti)
hebrajski: (1.1) גיהנום m/ż (gejhinom)
hiligaynon: (1.1) inpierno; (1.2) inpierno
hiszpański: (1.1) infierno m; (1.2) infierno m
indonezyjski: (1.1) neraka
islandzki: (1.1) helvíti n; (1.2) helvíti n
jidysz: (1.1) גיהנום n (gehenem); (1.2) גיהנום n (gehenem), חושך m / n (chojszech)
kataloński: (1.1) infern m
kazachski: (1.1) жаһаннам, тамұқ, тозақ
kirgiski: (1.1) тозок
litewski: (1.1) pragaras m; (1.2) pragaras m
luksemburski: (1.1) Häll ż
macedoński: (1.1) пекол m; (1.2) пекол m
malajski: (1.1) neraka
maltański: (1.1) infern m; (1.2) infern m
nawaho: (1.1) chʼį́įdiitah
niemiecki: (1.1) Hölle ż; (1.2) Hölle ż
norweski (bokmål): (1.1) helvete n; (1.2) helvete n
nowogrecki: (1.1) κόλαση ż; (1.2) κόλαση ż
piemoncki: (1.1) palüdria ż
portugalski: (1.1) inferno m; (1.2) inferno m
rosyjski: (1.1) ад m; (1.2) ад m
rumuński: (1.1) iad n; (1.2) iad n
słowacki: (1.1) peklo n
słoweński: (1.1) pekel m
staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) адъ / ⰰⰴⱏ m, г҄еона / ⰼⰵⱁⱀⰰ ż, матица ż
suahili: (1.1) jahanamu
szwedzki: (1.1) helvete n; (1.2) helvete n
turecki: (1.1) cehennem; (1.2) cehennem
ukraiński: (1.1) пекло n; (1.2) пекло n
węgierski: (1.1) pokol
wilamowski: (1.1) hełł ż, heł ż; (1.2) hełł ż, heł ż

źródła:

↑ Zenon Klemensiewicz, Historia języka polskiego, PWN, Warszawa 2002, s. 29.
↑ Barbara Niedźwiedzka, Przygody Agatki.
↑ Robert Louis Stevenson Wyspa skarbów, s. 80.
↑ Jan Miodek, Od świętego Marcina zima się zaczyna, w: Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1987.
↑ ^5,0 ^5,1 Jan Tokarski, A ileż to kłopotu… ze spójnikiem „a”, „Poradnik Językowy” nr 4/1951, s. 1.
↑ Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1.

[Klem-1] Zenon Klemensiewicz, Historia języka polskiego, PWN, Warszawa 2002, s. 29.

[2] Barbara Niedźwiedzka, Przygody Agatki.

[3] Robert Louis Stevenson Wyspa skarbów, s. 80.

[4] Jan Miodek, Od świętego Marcina zima się zaczyna, w: Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1987.

[Tokarski-5] 5,0 ^5,1 Jan Tokarski, A ileż to kłopotu… ze spójnikiem „a”, „Poradnik Językowy” nr 4/1951, s. 1.

[6] Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]