czynić

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

czynić (język polski)[edytuj]

wymowa:
IPA[ˈʧ̑ɨ̃ɲiʨ̑], ASńić], zjawiska fonetyczne: zmięk.nazal. ?/i
znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. uczynić)

(1.1) robić coś, wykonywać
(1.2) postępować, zachowywać się
(1.3) wywoływać coś, być przyczyną
(1.4) być częścią czegoś, składać się na coś

czasownik zwrotny niedokonany czynić się (dk. uczynić się)

(2.1) przest. czynić (1.1) samego siebie czymś lub jakimś
(2.2) przest. dokonywać się, stawać się
(2.3) przest. być czynionym (1.1)
odmiana:
(1) koniugacja VIa
(2) koniugacja VIa
przykłady:
(1.1) Tomek czyni duże postępy w nauce.
(1.2) Siostra zakonna przez całe życie czyniła dobro.
(1.3) Kolejne sukcesy czyniły coraz bardziej butną.
(1.4) Wydatki na żywność czynią dużą pozycję w budżecie domowym.[1]
(2.1) (…) zdecydowaliśmy w końcu oskarżyć staruchę, że czarami swymi przywodziła mnichów do grzechu, czyniąc się w ich oczach młodą, powabną, i uprawiała z nimi jawny nierząd.[2]
(2.2) Zgasiła świece. Czyniło się coraz ciemniej.
(2.3) Pod niskim sklepieniem piwnicy czyni się gwar piekielny wśród poszczekiwania psów rozbieganych, gdakania kur, budzonych raz po raz na kominie, i głuchego pomruku niedźwiedzia.[3]
składnia:
kolokacje:
(1.1) czynić postępy
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. czyn m, czynnik m, czynienie n, uczynek mrz
przym. czynny
czas. począć
przysł. czynnie
związki frazeologiczne:
czynić cudaczynić honoryczynić wstrętyćwiczenie czyni mistrzahabit nie czyni mnichajedna jaskółka nie czyni wiosnynie czyń drugiemu, co tobie niemiłoniech nie wie lewica, co czyni prawica / nie wie lewica, co czyni prawicaokazja czyni złodziejawiara czyni cudachoć nikt nie widzi, nie czyń, czym się Bóg albo rozum brzydzi
etymologia:
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1. publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana płatna rejestracja Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. Witold Jabłoński, Ogród miłości
  3. Wacław Berent, Żywe kamienie