czuć

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
(Przekierowano z czuć się)

czuć (język polski)[edytuj]

wymowa:
IPA[ʧ̑uʨ̑], AS[čuć] ?/i
?/i
znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. poczuć)

(1.1) odbierać wrażenia za pomocą zmysłu dotyku
(1.2) odbierać wrażenia za pomocą zmysłu węchu
(1.3) odbierać wrażenia psychiczne lub odbierać wrażenia za pomocą zmysłów
(1.4) gw. lwow. słyszeć
(1.5) st.pol. czuwać, pilnować[1]
(1.6) gw. (Bukowina) śmierdzieć[2]

czasownik zwrotny czuć się

(2.1) mieć jakieś samopoczucie, nastrój, odczucie
odmiana:
(1.1-3)[3] koniugacja Xa
(2.1) koniugacja Xa
przykłady:
(1.1) Kiedy się zbudziłem, to poczułem mrowienie na karku.
(1.2) Gotujesz coś? Bo czuję spaleniznę
(1.3) Wyczuliśmy wroga znajdującego się w pobliżuto te dudnienia bębnów go zdradziły.
(2.1) Kiedy wstałem z łóżka, czułem się jak nowo narodzony.
(2.1) Przy nim czuję się jak idiota.
(2.1) Źle się czuję, boli mnie głowa. Chyba będę chory.
(2.1) Nie czuję się dobrze z tym, że mu to powiedziałem.
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. wyczuwanie n, odczucie n, poczucie n, czucie n, uczucie n, przeczucie n, wyczucie n, czułość ż, czuwak mrz
czas. poczuć, uczuć, czuwać, odczuwać, wyczuwać, przeczuwać, czuły
przym. czuły, czujny, czuciowy
przysł. czule
związki frazeologiczne:
bosy Hryć czuje się Ukraińcemczuć bluesaczuć coś przez skóręczuć miętęczuć się jak ryba w wodzieczuć się jak u siebie w domuczuć się jak zbity piesczuć się na siłachczuć wilka w życieczuć, że coś śmierdzinie czuć nóg
etymologia:
czuć dawniej znaczyło także czuwaćczuć zapach (por. cuch, cuchnąć, „ czuć z ust”)
prasł. *čuti < praindoeur. *kow-
uwagi:
u Słowian rdzeń czu- (z skju-, dlatego wahania w nagłosie) służy słuchowi i węchowi, podczas gdy u Greków i Niemców wzrokowi: np. niem. schauen; por. łac. caveo → „czuwam, strzegę się”, n.gr. ἀκούω (akaouō) → „słyszę” (zob. akustyka), niem. hören → „słyszeć” (z gockiego 𐌷𐌰𐌿𐍃𐌾𐌰𐌽 (hausjan)), n.gr. κοέω (koeo) → „miarkuję”, sanskr. कवि (kawi-) → „wieszczy”. Litewszczyźnie brak tego pnia.[4]
tłumaczenia:
(1.4) zobacz listę tłumaczeń w haśle: słyszeć
źródła:
  1. Radosław Grześkowiak, Ewa Nawrocka, Bolesław Oleksowicz, Stanisław Rosiek, Między tekstami 2. Renesans. Barok. Oświecenie (echa współczesne), wyd. III, wyd. słowo / obraz terytoria, Gdańsk 2005, s. 35.
  2. Zbigniew Greń, Helena Krasowska, Słownik górali polskich na Bukowinie, SOW, Warszawa 2008, s. 58; dostęp: 27 października 2018.
  3. Zygmunt Saloni, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Włodzimierz Gruszczyński, Danuta Skowrońska, Słownik gramatyczny języka polskiego na płycie CD, Warszawa 2012, ISBN 978-83-927277-2-9.
  4. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „czuć” w: Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1927.