czuć
Wygląd
czuć (język polski)
[edytuj]- znaczenia:
czasownik nieprzechodni niedokonany (dk. poczuć)
- (1.1) odbierać wrażenia za pomocą zmysłu dotyku
- (1.2) odbierać wrażenia za pomocą zmysłu węchu
- (1.3) odbierać wrażenia psychiczne lub odbierać wrażenia za pomocą zmysłów
- (1.4) gw. lwow. słyszeć
- (1.5) st.pol. czuwać, pilnować[1]
- (1.6) gw. (Bukowina) śmierdzieć[2]
czasownik zwrotny niedokonany czuć się
- (2.1) mieć jakieś samopoczucie, nastrój, odczucie
- odmiana:
- (1.1-3)[3] koniugacja Xa
forma liczba pojedyncza liczba mnoga 1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os. bezokolicznik czuć czas teraźniejszy czuję czujesz czuje czujemy czujecie czują czas przeszły m czułem czułeś czuł czuliśmy czuliście czuli ż czułam czułaś czuła czułyśmy czułyście czuły n czułom czułoś czuło tryb rozkazujący niech czuję czuj niech czuje czujmy czujcie niech czują pozostałe formy czas przyszły m będę czuł,
będę czućbędziesz czuł,
będziesz czućbędzie czuł,
będzie czućbędziemy czuli,
będziemy czućbędziecie czuli,
będziecie czućbędą czuli,
będą czućż będę czuła,
będę czućbędziesz czuła,
będziesz czućbędzie czuła,
będzie czućbędziemy czuły,
będziemy czućbędziecie czuły,
będziecie czućbędą czuły,
będą czućn będę czuło,
będę czućbędziesz czuło,
będziesz czućbędzie czuło,
będzie czućczas zaprzeszły m czułem był czułeś był czuł był czuliśmy byli czuliście byli czuli byli ż czułam była czułaś była czuła była czułyśmy były czułyście były czuły były n czułom było czułoś było czuło było forma bezosobowa czasu przeszłego czuto tryb przypuszczający m czułbym,
byłbym czułczułbyś,
byłbyś czułczułby,
byłby czułczulibyśmy,
bylibyśmy czuliczulibyście,
bylibyście czuliczuliby,
byliby czuliż czułabym,
byłabym czułaczułabyś,
byłabyś czułaczułaby,
byłaby czułaczułybyśmy,
byłybyśmy czułyczułybyście,
byłybyście czułyczułyby,
byłyby czułyn czułobym,
byłobym czułoczułobyś,
byłobyś czułoczułoby,
byłoby czułoimiesłów przymiotnikowy czynny m czujący, nieczujący ż czująca, nieczująca czujące, nieczujące n czujące, nieczujące imiesłów przymiotnikowy bierny m czuty, nieczuty czuci, nieczuci ż czuta, nieczuta czute, nieczute n czute, nieczute imiesłów przysłówkowy współczesny czując, nie czując rzeczownik odczasownikowy czucie, nieczucie - (2.1) koniugacja Xa
forma liczba pojedyncza liczba mnoga 1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os. bezokolicznik czuć się czas teraźniejszy czuję się czujesz się czuje się czujemy się czujecie się czują się czas przeszły m czułem się czułeś się czuł się czuliśmy się czuliście się czuli się ż czułam się czułaś się czuła się czułyśmy się czułyście się czuły się n czułom się czułoś się czuło się tryb rozkazujący niech się czuję czuj się niech się czuje czujmy się czujcie się niech się czują pozostałe formy czas przyszły m będę się czuł,
będę się czućbędziesz się czuł,
będziesz się czućbędzie się czuł,
będzie się czućbędziemy się czuli,
będziemy się czućbędziecie się czuli,
będziecie się czućbędą się czuli,
będą się czućż będę się czuła,
będę się czućbędziesz się czuła,
będziesz się czućbędzie się czuła,
będzie się czućbędziemy się czuły,
będziemy się czućbędziecie się czuły,
będziecie się czućbędą się czuły,
będą się czućn będę się czuło,
będę się czućbędziesz się czuło,
będziesz się czućbędzie się czuło,
będzie się czućczas zaprzeszły m czułem się był czułeś się był czuł się był czuliśmy się byli czuliście się byli czuli się byli ż czułam się była czułaś się była czuła się była czułyśmy się były czułyście się były czuły się były n czułom się było czułoś się było czuło się było forma bezosobowa czasu przeszłego czuto się tryb przypuszczający m czułbym się,
byłbym się czułczułbyś się,
byłbyś się czułczułby się,
byłby się czułczulibyśmy się,
bylibyśmy się czuliczulibyście się,
bylibyście się czuliczuliby się,
byliby się czuliż czułabym się,
byłabym się czułaczułabyś się,
byłabyś się czułaczułaby się,
byłaby się czułaczułybyśmy się,
byłybyśmy się czułyczułybyście się,
byłybyście się czułyczułyby się,
byłyby się czułyn czułobym się,
byłobym się czułoczułobyś się,
byłobyś się czułoczułoby się,
byłoby się czułoimiesłów przymiotnikowy czynny m czujący się, nieczujący się ż czująca się, nieczująca się czujące się, nieczujące się n czujące się, nieczujące się imiesłów przymiotnikowy bierny m czuty, nieczuty czuci, nieczuci ż czuta, nieczuta czute, nieczute n czute, nieczute imiesłów przysłówkowy współczesny czując się, nie czując się rzeczownik odczasownikowy czucie się, nieczucie się
- przykłady:
- (1.1) Kiedy się zbudziłem, to poczułem mrowienie na karku.
- (1.2) Gotujesz coś? Bo czuję spaleniznę…
- (1.3) Wyczuliśmy wroga znajdującego się w pobliżu – to te dudnienia bębnów go zdradziły.
- (2.1) Kiedy wstałem z łóżka, czułem się jak nowo narodzony.
- (2.1) Przy nim czuję się jak idiota.
- (2.1) Źle się czuję, boli mnie głowa. Chyba będę chory.
- (2.1) Nie czuję się dobrze z tym, że mu to powiedziałem.
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. wyczuwanie n, odczucie n, poczucie n, czucie n, uczucie n, przeczucie n, wyczucie n, czułość ż, czuwak mrz
- czas. poczuć, uczuć, czuwać, odczuwać, wyczuwać, przeczuwać, czuły
- przym. czuły, czujny, czuciowy
- przysł. czule
- związki frazeologiczne:
- bosy Hryć czuje się Ukraińcem • czuć bluesa • czuć coś przez skórę • czuć miętę • czuć się jak ryba w wodzie • czuć się jak u siebie w domu • czuć się jak zbity pies • czuć się na siłach • czuć wilka w życie • czuć, że coś śmierdzi • nie czuć nóg
- etymologia:
- czuć dawniej znaczyło także czuwać • czuć zapach (por. cuch, cuchnąć, „ czuć z ust”)
- prasł. *čuti < praindoeur. *kow-
- uwagi:
- u Słowian rdzeń czu- (z skju-, dlatego wahania w nagłosie) służy słuchowi i węchowi, podczas gdy u Greków i Niemców wzrokowi: np. niem. schauen; por. łac. caveo → „czuwam, strzegę się”, n.gr. ἀκούω (akaouō) → „słyszę” (zob. akustyka), niem. hören → „słyszeć” (z gockiego 𐌷𐌰𐌿𐍃𐌾𐌰𐌽 (hausjan)), n.gr. κοέω (koeo) → „miarkuję”, sanskr. कवि (kawi-) → „wieszczy”. Litewszczyźnie brak tego pnia.[4]
- tłumaczenia:
- (1.4) zobacz listę tłumaczeń w haśle: słyszeć
- angielski: (1.1) feel; (1.2) smell; (1.3) feel; (2.1) feel
- arabski: (1.2) شعر, حس; (1.3) تشمم, شم
- cerkiewnosłowiański: (1.1) чꙋти, чоути; (1.3) чꙋти, чоути
- chiński standardowy: (2.1) 觉得 (juéde), 感到 (gǎndào), 感觉 (gǎnjué)
- czeski: (1.1) cítit; (1.3) cítit
- duński: (1.1) føle; (1.3) føle; (2.1) føle sig
- elfdalski: (1.2) lupta
- esperanto: (2.1) farti
- fenicki: (1.1) 𐤇𐤎
- hiszpański: (1.1) sentir; (1.2) oler; (1.3) presentir; (2.1) sentirse
- islandzki: (1.1) finna fyrir; (1.2) lykta; (2.1) hafa, segja, líða
- kaszubski: (1.1) czëc; (1.2) czëc; (1.3) czëc; (1.4) czëc
- kataloński: (1.1) sentir
- manx: (1.2) soaral
- niemiecki: (1.1) fühlen, spüren; (1.2) riechen; (1.3) fühlen, spüren
- ormiański: (1.2) հոտ գալ
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)
- rosyjski: (1.1) чувствовать; (1.3) чувствовать
- sanskryt: (1.2) उपघ्ना; (1.3) विद्
- staroirlandzki: (1.2) bolad
- szwedzki: (1.3) känna, må
- ukraiński: (1.1) відчувати
- waloński: (1.2) sinti
- włoski: (1.1) sentire
- wolof: (1.1) larmba
- źródła:
- ↑ Radosław Grześkowiak, Ewa Nawrocka, Bolesław Oleksowicz, Stanisław Rosiek, Między tekstami 2. Renesans. Barok. Oświecenie (echa współczesne), wyd. III, wyd. słowo / obraz terytoria, Gdańsk 2005, s. 35.
- ↑ Zbigniew Greń, Helena Krasowska, Słownik górali polskich na Bukowinie, SOW, Warszawa 2008, s. 58; dostęp: 27 października 2018.
- ↑ Zygmunt Saloni, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Włodzimierz Gruszczyński, Danuta Skowrońska, Słownik gramatyczny języka polskiego na płycie CD, Warszawa 2012, ISBN 978-83-927277-2-9.
- ↑ Hasło „czuć” w: Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1927.