szelma
szelma (język polski)
[edytuj]- wymowa:
- ⓘ
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy lub żeński
- (1.1) posp. osoba przebiegła, cwana, pozbawiona skrupułów; hultajska, łajdacka, łotrowska[1][2]
- (1.2) rub. spryciarz[3], urwis[1], psotnik, wisus
- odmiana:
- (1.1-2) w rodzaju męskoosobowym: lub w rodzaju żeńskim:
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik szelma szelmowie dopełniacz szelmy szelmów celownik szelmie szelmom biernik szelmę szelmów narzędnik szelmą szelmami miejscownik szelmie szelmach wołacz szelmo szelmowie depr. M. i W. lm: (te) szelmy[4] przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik szelma szelmy dopełniacz szelmy szelm celownik szelmie szelmom biernik szelmę szelmy narzędnik szelmą szelmami miejscownik szelmie szelmach wołacz szelmo szelmy
- przykłady:
- (1.1) Sąsiad należy do grona szelmów, typków spod ciemnej gwiazdy.
- (1.1) Ewa poczuła nareszcie, że jest dziewką schorowaną, zżartą od syfilisu, szelmą uliczną, sprzedajnym bydlęciem[5].
- (1.1) Szelmy, chcą mnie do ruiny doprowadzić tą swoją pomadą! […] Odkąd bawimy tutaj, spotrzebowały tłuszczu co najmniej z dwunastu świń […] Potrzebne doprawdy wyrzucać tyle pieniędzy po to, aby sobie gęby paćkać![6]
- (1.2) A to szelma, znowu mu się udało.
- składnia:
- synonimy:
- (1.1) cwaniak, oszust, przechera; posp. łajdak, łajdus, łobuz, łotr, łachudra, kundel, skunks, drań, szuja, podlec, nikczemnik, nędznik, kanalia, szubrawiec, parszywiec, zgniłek, pętak, psubrat, łajza, gadzina, ananas, ziółko, ptaszek, gagatek, ancymonek, filut, urwis, gałgan, hultaj, huncwot, drapichrust, chuligan, łapserdak, nicpoń, hycel, ladaco, szatan, skurczybyk, skurkowaniec, sobaka, sukinkot, jucha, śmierdziel, wywłoka; diabelskie nasienie, diabelski syn, chytry lis, szczwany lis; wulg. skurwysyn; daw. frant, bisurman, wisus
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. szelmeczka ż, szelmostwo n, szelmowskość ż, szelmucha ż, szelmutka ż
- czas. szelmić ndk., szelmować ndk.
- przym. szelmowski
- przysł. szelmowsko
- związki frazeologiczne:
- uwagi:
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) cur, imp, knave, prankster, rascal, rogue
- czeski: (1.1) šelma ż
- esperanto: (1.1) fripono
- hiszpański: (1.1) bribón m, pícaro m
- jidysz: (1.1) שעלמע m (szelme)
- niemiecki: (1.1) Schelm m, Schelmin ż
- słowacki: (1.1) šelma ż
- szwedzki: (1.1) skälm w, rackare w, spjuver w, skojare w, filur w
- wilamowski: (1.1) šełm m, siełm m, ku̇jon m
- włoski: (1.1) filibustiere m
- źródła:
- 1 2 Słownik współczesnego języka polskiego, red. Bogusław Dunaj, t. 2, Przegląd Reader's Digest, Warszawa 1998, ISBN 83-909366-3-1, s. 381.
- 1 2
Hasło „szelma” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN. - ↑ Hasło „szelma” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ Hasło „szelma” w: Marcin Woliński, Zygmunt Saloni, Robert Wołosz, Włodzimierz Gruszczyński, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego, wyd. IV, Warszawa 2020.
- ↑ Stefan Żeromski, Dzieje grzechu, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2005, s. 448.
- ↑ Molier (Jean Baptiste Pocquelin), Pocieszne wykwintnisie (tłum. T. Boy-Żeleński), Lwów 1926.
- ↑ Friedrich Kluge, Elmar Seebold: Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2001, s. 798, ISBN 978-3-11-017473-1.
