kutas

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

kutas (język polski)[edytuj]

wymowa:
?/i, IPA[ˈkutas], AS[kutas]
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) daw. pompon, frędzel, coś, co może się huśtać, dyndać, zwisać[1]; zob. też kutas (element ozdobny) w Wikipedii
(1.2) daw. pompon z rączką z łabędziego puchu używany do pudrowania, łabędzik[1]

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy lub męskozwierzęcy

(2.1) wulg. obraźliwy epitet wobec kogoś nielubianego
(2.2) daw. pogardliwie o kimś niewielkiego wzrostu[1]
(2.3) daw. przen. sługa, lokaj trzymający się kutasów (1.2) za pojazdem[1]

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(3.1) wulg. penis
odmiana:
(1.1-2)
(2.1-3)
(3.1)
przykłady:
(1.1) (…) I dotąd nosił wielki pęk kluczów za pasem, / Uwiązany na taśmie ze srebrnym kutasem.[2]
(2.1) Ten kutas znów zajął moje miejsce na parkingu!
(3.1) Czy na dworze, czy w salonie, / Czy w klozecie, czy na tronie, / W każdej chwili, w każdym czasie / Wciąż myślała o kutasie.[3]
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) frędzel, dzyndzel
(2.1) złamas
(3.1) penis, prącie, bat, kogut, kuśka, wulg. pała, chuj, faja, fiut, kutanga, kutangens, pyta
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. kut m, kutafon m, kutek m, kutasiński m, kutasina m, kutek m, kutka ż, kutaszenie n
zdrobn. kutasik m, kutasek m
zgrub. kutasisko n
czas. kutasić ndk.
przym. kutasisty, delikutaśny, kutasowy
związki frazeologiczne:
czas nie kutas, nie stoi
etymologia:
Rutenizm[4]; nazwa dawniej odnosiła się do frędzli („ozdobny pędzelek – wisiorek z nici jedwabnych”) noszonych przy pasach szlacheckich kontuszy; porównaj rosyjskie, ukraińskie, białoruskie: „кутас” → sznur z frędzlami, pompon na czapce, dzwonek widzący u szyi bydła, girlanda itp.[5][6], ruski кутас, prawdopodobnie od tureckiego „kutas”, „kutaz” → „rodzaj ozdoby[4], kutar[4] i stąd w węgierskim „kutas” (czytane jako kutosz) → „zawieszenie na głowie; u szyi końskiej”. W języku węgierskim wyszedł z użycia, obecnie tylko nazwa miejscowości i popularne nazwisko, w językach ruskich bez zmian, w języku polskim wyszedł z użycia w pierwotnym znaczeniu, obecnie tylko wulgaryzm. Porównaj też zdrobnienia: „kutasek” (z 1596 r.), „kutasik” (z 1621 r.).
uwagi:
zob. też kutas w Wikipedii
zob. też kutas w Wikicytatach
(2.1-3) odmiana męskozwierzęca jako forma deprecjonująca
tłumaczenia:
(3.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: chuj
źródła:
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. VII: T-Y, Warszawa 1900–1927, s. 651.
  2. Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz
  3. Aleksander Fredro, Baśń o trzech braciach i królewnie
  4. 4,0 4,1 4,2 Andrzej Bańkowski, Słownik etymologiczny języka polskiego, t. II, Warszawa 2000, s. 865
  5. Hasło КУТА́С na dic.academic.ru
  6. Władimir Iwanowicz Dal, Толковый словарь живого великорусского языка, hasło КУТАС