Przejdź do zawartości

sphaera

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
sphaera (1.1)
sphaera (1.2)
sphaera (1.3)
pueri sphaeris (1.4) ludunt
wymowa:
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) kula, kulka (przedmiot)[1]
(1.2) geom. sfera
(1.3) astr. sfera niebieska[1], firmament
(1.4) piłka do gry
odmiana:
(1.1-4)
przykłady:
(1.2) geometres non ita dicet: “In sphaera maximi orbes medii inter se dividuntur”, sed potius illo modo: “Non et sunt in sphaera maximi orbes, et ii non medii inter se dividuntur.”[2] → …geometra nie powie następująco: „największe okręgi w sferze dzielą się nawzajem na połowy”, lecz raczej w ów sposób: „Nie ma w sferze największych okręgów, które by się ze sobą nie przecinały w połowie.”
(1.3) Nec vero eae stellae quae inerrantes vocantur non significant eandem mentem atque prudentiam. Quarum est cotidiana conveniens constansque conversio, nec habent aetherios cursus neque caelo inhaerentes, ut plerique dicunt physicae rationis ignari; (…) habent igitur suam sphaeram stellae inerrantes ab aetheria coniunctione secretam et liberam[3]. → Co zaś dotyczy gwiazd zwanych stałymi, to i one przejawiają tę samą mądrość i roztropność. Dokonując zgodnie i nieprzerwanie codziennych obrotów, bynajmniej nie krążą one wraz z eterem ani nie przymocowane do nieba, jak twierdzi wielu ludzi nieobeznanych z nauką przyrody. (…) Gwiazdy stałe więc mają swoją własną sferę, nie związaną z eterem, oddzieloną i niezależną odeń[4].
składnia:
kolokacje:
(1.4) (cum) sphaera ludobawić się piłką
synonimy:
(1.1-4) spaera, łac. poklasyczna sphera
(1.1) globus
(1.4) follis, pila
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
(1.1-4) gr. σφαῖραpiłka; sfera; kula
(1.1-4) źródłosłów dla wł. sfera, franc. sphère, hiszp. esfera, port. esfera, niem. Sphäre, ros. сфера, rum. sferă, pol. sfera
uwagi:
(1.1-4) alternatywne pisownie: spaera, łac. poklasyczna sphera
źródła:
  1. 1,0 1,1 Hasło „sphaera” w: Alojzy Jougan, Słownik kościelny łacińsko-polski, wydanie III, Księgarnia św. Wojciecha, Poznań - Warszawa - Lublin 1958, s. 637.
  2. Marcus Tullius Cicero: de Fato, 15
  3. Marcus Tullius Cicero: de Natura Deorum, liber secundus, 54-55 (XXI)
  4. Marek Tulliusz Cyceron: O naturze bogów (oryg. de Natura Deorum), ks. II, 54-55 (XXI).