kocioł

kocioł (język polski)

kocioł (1.1)

dwa kotły (1.2)

kotły (1.4)

kocioł (1.6)

wymowa:

IPA: [ˈkɔt͡ɕɔw], AS: [koćou̯], zjawiska fonetyczne: zmięk. ^ⓘ

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) duże naczynie metalowe z pokrywą; zob. też kocioł (naczynie) w Wikipedii

(1.2) techn. urządzenie służące do podgrzewania cieczy (np. wody)

(1.3) pot. zamieszanie, zagmatwana sytuacja

(1.4) muz. instrument perkusyjny z grupy membranofonów; zob. też kotły w Wikipedii

(1.5) pot. zasadzka urządzona w mieszkaniu w celu zatrzymania podejrzanych osób

(1.6) geol. półkolista nisza w terenie o wklęsłym dnie, otoczona z trzech stron ostrym zboczem, opadająca ku dolinie stromym progiem; zob. też kocioł (geomorfologia) w Wikipedii

(1.7) wojsk. okrążenie przez nieprzyjaciela

(1.8) łow. jeden ze sposobów polowania na zające

(1.9) geogr. zob. kocioł eworsyjny

odmiana:

(1.1-9)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	kocioł	kotły
dopełniacz	kotła	kotłów
celownik	kotłowi	kotłom
biernik	kocioł	kotły
narzędnik	kotłem	kotłami
miejscownik	kotle	kotłach
wołacz	kotle	kotły

przykłady:

(1.1) Zupę rozdawano z wielkiego kotła.

(1.2) W kotle wzrastało ciśnienie.

(1.3) Tam się zrobił niezły kocioł.

(1.4) Bijcie w kotły, w trąby grajcie, / a Jezusa przywitajcie, / Nowo narodzonego.

(1.5) Kloss zobaczył młodego gestapowca z pistoletem w dłoni. Parę sekund wahania… Więc zasadzka! Kocioł!

składnia:

kolokacje:

(1.2) kocioł odzyskownicowy • kocioł na ciepło odpadowe • kocioł parowy • kocioł utylizacyjny

(1.6) kocioł polodowcowy

synonimy:

(1.3) chaos

antonimy:

hiperonimy:

(1.1) garnek

(1.5) zasadzka

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. kotłownia ż, kotlarz m, kotlarstwo n, kotlina ż, kotłowanina ż, kotlista ż

zdrobn. kociołek m

czas. kotłować się, zakotłować się

przym. kotłowy, kotlarski

związki frazeologiczne:

przyganiał kocioł garnkowi, a sam smoli

etymologia:

prasł. *kotьlъ → 'kocioł'

uwagi:

(1.4) zobacz też: Indeks:Polski - Instrumenty muzyczne

tłumaczenia:

• afrykanerski: (1.2) ketel
• angielski: (1.1) cauldron; (1.2) boiler; (1.4) kettledrum, naker
• baskijski: (1.1) pertz; (1.2) galdara; (1.4) tinbal
• białoruski: (1.1) кацёл m; (1.2) кацёл m; (1.7) кацёл m
• chorwacki: (1.2) kotao m
• czeski: (1.2) kotel m
• duński: (1.2) kedel w
• esperanto: (1.1) kaldrono; (1.2) kaldrono; (1.4) timbalo; (1.6) kaldrono
• estoński: (1.2) pada
• fiński: (1.2) pata
• francuski: (1.1) chaudron m
• galicyjski: (1.2) caldeiro m
• hiszpański: (1.1) caldera ż
• irlandzki: (1.2) choire
• jidysz: (1.2) קעסל
• kataloński: (1.2) caldera ż
• kazachski: (1.1) қазан
• litewski: (1.2) katilas m
• łaciński: (1.2) cortina ż
• macedoński: (1.2) котел m
• niemiecki: (1.1) Kessel m; (1.2) Kessel m
• ormiański: (1.2) հորձանուտ (hordzanut)
• portugalski: (1.1) caldeirão m
• rosyjski: (1.1) котёл m; (1.2) котёл m
• serbski: (1.2) котао m
• słowacki: (1.6) kotol m
• turecki: (1.2) kazan
• ukraiński: (1.1) казан m, котел m; (1.2) казан m, котел m; (1.7) казан m
• węgierski: (1.2) katlan; (1.6) katlan
• wietnamski: (1.2) nồi to
• wilamowski: (1.1) kesuł m; (1.2) kesuł m
• włoski: (1.1) calderone m

źródła: