zając

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: ZajaczajacZajączająć

zając (język polski)[edytuj]

zając (1.1) polarny
zając (1.2)
zając (1.3) morski
wymowa:
IPA[ˈzajɔ̃nʦ̑], AS[zai ̯õnc], zjawiska fonetyczne: nazal.asynch. ą 
?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(1.1) zool. dziki, roślinożerny ssak polny z długimi uszami; zob. też zającowate w Wikipedii
(1.2) zool. pot. szarak, przedstawiciel jednego z gatunków zajęcy (1.1); zob. też zając szarak w Wikipedii
(1.3) icht. tasza
(1.4) przen. w sporcie, także innych dziedzinach życia związanych z rywalizacją: zazwyczaj nielegalnie opłacony słabszy zawodnik lub zespół, którego zadaniem jest utrzymywanie wysokiego tempa biegu na początku wyścigu, mobilizując przez to faworyta do większego wysiłku
(1.5) przen. wielkanocny zwyczaj obdarowywania dzieci upominkami i słodyczami[1]
odmiana:
(1.1-2)
przykłady:
(1.1) Gdy wracałem do domu, zając przebiegł mi drogę.
(1.4) Pod koniec wyścigu zazwyczaj zając nie ma sił i przybiega do mety ostatni lub w ogóle nie kończy biegu.
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) łow. filip
(1.2) gw. (Śląsk Cieszyński) zajónc, gw. (Górny Śląsk) hazok, gw. (Poznań) hazaj[4]
(1.5) zajączek
antonimy:
hiperonimy:
(1.1) ssak
(1.2) ssak
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. Zając mzw, zającowate lm nmos, zajęczak mzw, zajęczaki lm nmos
zdrobn. zajączek m
forma żeńska zajęczyca ż
przym. zajęczy
związki frazeologiczne:
narozrabiać jak pijany zającnieśmiały jak zając w kapuście[5]odważny jak zając w kapuście[5]robota nie zając, nie ucieknieskromny jak zając w kapuście[5]spać jak zającwstydzić się jak zając w kapuście[5]złapać zająca
etymologia:
(1.1-2) prasł. *zajęcь[6]
(1.4) przez skojarzenie z gonieniem szybko biegającego zająca (1.1)
uwagi:
zob. też zając w Wikicytatach
(1.1-3) zobacz też: Indeks:Polski - Ssaki
(1.5) uważane za gw. (Poznań)[7]
tłumaczenia:
źródła:
  1. Wielkanoc w: Anna Piotrowicz, Słownictwo i frazeologia życia towarzyskiego w polskiej leksykografii XX wieku, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2004, ISBN 83-232-1378-X, s. 284.
  2. Hasło „zając” w: Słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Witold Doroszewski, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, ISBN 83-01-03811-X, s. 959.
  3. Hasło „zając” w: Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Andrzej Markowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, ISBN 978-83-01-14198-1, s. 1421.
  4. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „hazaj” w: Słownik gwary miejskiej Poznania, red. Monika Gruchmanowa i Bogdan Walczak, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Jan Miodek, Póki żyta – póki byta, w: Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1987.
  6. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „zając” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
  7. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „zając” w: Słownik gwary miejskiej Poznania, red. Monika Gruchmanowa i Bogdan Walczak, Wydawnictwo Naukowe PWN.