muł: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎muł ({{język polski}}): rozdzielenie znaczeń wg rodzajów, podział pokrewnych na dwie grupy, etymologia, tłum. be
Linia 1: Linia 1:
{{podobne|mul|Mull|mull|Müll}}
{{podobne|mul|Mull|mull|Müll}}
== muł ({{język polski}}) ==
== muł ({{język polski}}) ==
{{w edycji}}
{{dopracować|polski|rozdzielić rodzaje}}
[[Plik:Mule-driver (4765264212).jpg|thumb|muł (1.1)]]
[[Plik:Mule-driver (4765264212).jpg|thumb|muł (1.1)]]
[[Plik:Karima,nile silt.jpg|thumb|[[wyschnięty]] muł (1.2)]]
[[Plik:Karima,nile silt.jpg|thumb|[[wyschnięty]] muł (3.1)]]
{{wymowa}} {{IPA3|muw}}, {{AS3|muu̯}} {{audio|Pl-muł.ogg}}
{{wymowa}} {{IPA3|muw}}, {{AS3|muu̯}} {{audio|Pl-muł.ogg}}
{{znaczenia}}
{{znaczenia}}
''rzeczownik, rodzaj męski''
''rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy''
: (1.1) {{zool}} [[juczny]], [[wytrzymały]] [[mieszaniec]] [[ogier]]a [[osioł|osła]] [[i]] [[klacz]]y [[koń|konia]]; {{wikipedia|muł (ssak)}}
: (1.1) {{zool}} [[juczny]], [[wytrzymały]] [[mieszaniec]] [[ogier]]a [[osioł|osła]] [[i]] [[klacz]]y [[koń|konia]]; {{wikipedia|muł (ssak)}}
: (1.2) [[naturalny]], [[grząski]] [[i]] [[błotnisty]] [[osad]] [[zbiornik]]ów [[wodny]]ch; {{wikipedia|muł (geologia)}}
: (1.2) {{pot}} [[muskuł]]; {{lm}} '''muły''' [[biceps]]y, [[muskuł]]y<ref name='Czeszewski'>{{Czeszewski2006|strony=180}}</ref>
''rzeczownik, rodzaj męskoosobowy''
: (1.3) {{pot}} {{pejor}} [[osoba]] [[powolny|powolna]], [[sprawiać|sprawiająca]] [[wrażenie]] [[nierozgarnięty|nierozgarniętej]]
: (1.4) {{pot}} {{pejor}} [[osoba]] [[uparty|uparta]], [[bardzo]] [[niechętny|niechętna]] [[do]] [[zmiana|zmiany]] [[swój|swojego]] [[zdanie|zdania]]
: (2.1) {{pot}} {{pejor}} [[osoba]] [[powolny|powolna]], [[sprawiać|sprawiająca]] [[wrażenie]] [[nierozgarnięty|nierozgarniętej]]
: (2.2) {{pot}} {{pejor}} [[osoba]] [[uparty|uparta]], [[bardzo]] [[niechętny|niechętna]] [[do]] [[zmiana|zmiany]] [[swój|swojego]] [[zdanie|zdania]]
: (1.5) {{zgrub}} ''od'' [[muskuł]]; {{pot}} {{lm}} '''muły''' – [[biceps]]y, [[muskuł]]y<ref name='Czeszewski'>{{Czeszewski2006|strony=180}}</ref>
''rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy''
: (3.1) [[naturalny]], [[grząski]] [[i]] [[błotnisty]] [[osad]] [[zbiornik]]ów [[wodny]]ch; {{wikipedia|muł (geologia)}}
{{odmiana}}
{{odmiana}}
: (1.1) {{odmiana-rzeczownik-polski
: (1.1) (2.1) {{odmiana-rzeczownik-polski
|Mianownik lp = muł
|Mianownik lp = muł
|Mianownik lm = muły
|Mianownik lm = muły
|Dopełniacz lp = muła
|Dopełniacz lp = muła
|Dopełniacz lm = mułów
|Dopełniacz lm = mułów
|Celownik lp = mułowi
|Celownik lp = mułowi
|Celownik lm = mułom
|Celownik lm = mułom
|Biernik lp = muła
|Biernik lp = muła
|Biernik lm = muły
|Biernik lm = muły
|Narzędnik lp = mułem
|Narzędnik lp = mułem
|Narzędnik lm = mułami
|Narzędnik lm = mułami
|Miejscownik lp = mule
|Miejscownik lp = mule
|Miejscownik lm = mułach
|Miejscownik lm = mułach
|Wołacz lp = mule
|Wołacz lp = mule
|Wołacz lm = muły
|Wołacz lm = muły
}}
}}
: (1.2) {{odmiana-rzeczownik-polski
: (3.1) {{odmiana-rzeczownik-polski
|Mianownik lp = muł
|Mianownik lp = muł
|Mianownik lm = muły
|Mianownik lm = muły
|Dopełniacz lp = mułu
|Dopełniacz lp = mułu
|Dopełniacz lm = mułów
|Dopełniacz lm = mułów
|Celownik lp = mułowi
|Celownik lp = mułowi
|Celownik lm = mułom
|Celownik lm = mułom
|Biernik lp = muł
|Biernik lp = muł
|Biernik lm = muły
|Biernik lm = muły
|Narzędnik lp = mułem
|Narzędnik lp = mułem
|Narzędnik lm = mułami
|Narzędnik lm = mułami
|Miejscownik lp = mule
|Miejscownik lp = mule
|Miejscownik lm = mułach
|Miejscownik lm = mułach
|Wołacz lp = mule
|Wołacz lp = mule
|Wołacz lm = muły
|Wołacz lm = muły
}}
}}
{{przykłady}}
{{przykłady}}
: (1.1) ''[[nie|Nie]] [[dosięgnąć|dosięgną]] [[my|nas]] [[oni|ich]] [[muł]]y [[i]] [[ciężki]]e [[kardynalski]]e [[podjezdka|podjezdki]].''<ref>Zofia Kossak, ''Błogosławiona wina''</ref>
: (1.1) ''[[nie|Nie]] [[dosięgnąć|dosięgną]] [[my|nas]] [[oni|ich]] [[muł]]y [[i]] [[ciężki]]e [[kardynalski]]e [[podjezdka|podjezdki]]''<ref>Zofia Kossak, ''Błogosławiona wina''</ref>.
: (1.2) ''[[tu|Tu]] [[z]] [[brzeg]]u [[być|jest]] [[muł]]u [[na]] [[kilka|kilku]] [[chłop]]ów. [[kto|Kto]] [[nie]] [[wiedzieć|wie]], [[jak]] [[sobie]] [[poradzić]], [[utopić|utopi]] [[się]] [[na pewno]].''<ref>Henryk Sienkiewicz, ''Krzyżacy''</ref>
: (3.1) ''[[tu|Tu]] [[z]] [[brzeg]]u [[być|jest]] [[muł]]u [[na]] [[kilka|kilku]] [[chłop]]ów. [[kto|Kto]] [[nie]] [[wiedzieć|wie]], [[jak]] [[sobie]] [[poradzić]], [[utopić|utopi]] [[się]] [[na pewno]]''<ref>Henryk Sienkiewicz, ''Krzyżacy''</ref>.
{{składnia}}
{{składnia}}
{{kolokacje}}
{{kolokacje}}
: (1.1) [[jechać]] / [[wieźć]] mułem ([[na]] mule) • [[pędzić]] muła
: (1.1) [[jechać]] / [[wieźć]] mułem ([[na]] mule) • [[pędzić]] muła
{{synonimy}}
{{synonimy}}
: (1.2) [[szlam]], [[błoto]], [[nanos]], [[osad]]
: (3.1) [[szlam]], [[błoto]], [[nanos]], [[osad]]
{{antonimy}}
{{antonimy}}
{{hiperonimy}}
{{hiperonimy}}
Linia 60: Linia 60:
{{meronimy}}
{{meronimy}}
{{pokrewne}}
{{pokrewne}}
: (1.1)
: {{zdrobn}} [[mułek]], [[mułeczek]], [[mulątko]]; {{zgrub}} [[mulisko]]
: {{rzecz}} [[mulica]], [[mułowiec]], [[przymuł]], [[mul]], [[omułek]], [[namuł]], [[namulisko]]
: {{rzecz}} [[mulica]] {{f}}, [[mulątko]] {{n}}
:: {{zdrobn}} [[mułek]] {{m}}
: {{czas}} [[mulić]], [[zamulić]], [[przymulić]], [[zmulić]], [[odmulić]]
:: {{zgrub}} [[mulisko]] {{n}}
: {{przym}} [[muli]], [[mulasty]], [[mułkowy]], [[przymulony]], [[mułowy]], [[mułowaty]], [[przymulasty]], [[zamulony]], [[omułkowy]], [[namułowy]], [[namuliskowy]]
: {{czas}} [[mulić]] {{ndk}}
: {{przym}} [[mułowy]], [[muli]], [[mułowaty]]
: (3.1)
: {{rzecz}} [[mułowiec]] {{m}}, [[mulisko]] {{n}}
:: {{zdrobn}} [[mułek]] {{m}}
: {{przym}} [[mułowy]], [[mulisty]], [[mulasty]], [[mułowaty]], [[zamulony]], [[mułkowy]]
{{frazeologia}}
{{frazeologia}}
: (1.1) [[uparty jak muł]] • [[starego muła ciężko pogonić]]
: (1.1) [[uparty jak muł]] • [[starego muła ciężko pogonić]]
{{etymologia}}
{{etymologia}}
: (1.1) {{etym|łac|mulus}} → muł (1.1)
: (1.1) {{etym|łac|mulus}} → muł (1.1)
: (3.1) {{etym|prasł|*mulъ}}<ref>{{WSJPonline|id=30235}}</ref>
: (1.3) ''od'' muł (1.2)
: (1.4) ''od'' muł (1.1)
{{uwagi}}
{{uwagi}}
: (1.1) zobacz też: [[Indeks:Polski - Ssaki]]
: (1.1) zobacz też: [[Indeks:Polski - Ssaki]]
{{tłumaczenia}}
{{tłumaczenia}}
: (1.4) {{zobtłum|uparciuch}}
: (1.2) {{zobtłum|biceps}}
: (1.5) {{zobtłum|biceps}}
: (2.2) {{zobtłum|uparciuch}}
* angielski: (1.1) [[mule]]; (1.2) [[slime]], [[mud]], [[sludge]]
* angielski: (1.1) [[mule]]; (3.1) [[slime]], [[mud]], [[sludge]]
* arabski: (1.1) [[بغل]]
* arabski: (1.1) [[بغل]]
* baskijski: (1.1) [[mando]]
* baskijski: (1.1) [[mando]]
* esperanto: (1.1) [[mulo]]; (1.2) [[ŝlimo]]
* rosyjski: (1.1) [[мул]] {{m}}; (3.1) [[іл]] {{m}}, [[мул]] {{m}}
* esperanto: (1.1) [[mulo]]; (3.1) [[ŝlimo]]
* francuski: (1.1) [[mulet]], [[mule]]
* francuski: (1.1) [[mulet]], [[mule]]
* hiszpański: (1.1,1.4) [[mula]] {{f}}, [[mulo]] {{m}}; (1.2) [[limo]] {{m}}, [[légamo]] {{m}}
* hiszpański: (1.1) [[mula]] {{f}}, [[mulo]] {{m}}; (2.2) [[mula]] {{f}}; (3.1) [[limo]] {{m}}, [[légamo]] {{m}}
* interlingua: (1.1) [[mulo]]; (1.2) [[fango]]
* interlingua: (1.1) [[mulo]]; (3.1) [[fango]]
* krymskotatarski: (1.1) [[şamır]]
* krymskotatarski: (1.1) [[şamır]]
* niemiecki: (1.1) [[Maultier]] {{m}}
* niemiecki: (1.1) [[Maultier]] {{m}}
* nowogrecki: (1.1,1.4) [[μουλάρι]] {{n}}, [[μούλος]] {{m}}; (1.2) [[βόρβορος]] {{m}}
* nowogrecki: (1.1) [[μουλάρι]] {{n}}, [[μούλος]] {{m}}; (2.2) [[μουλάρι]] {{n}}; (3.1) [[βόρβορος]] {{m}}
* portugalski: (1.1) [[macho]] {{m}}
* portugalski: (1.1) [[macho]] {{m}}
* rosyjski: (1.1) [[мул]] {{m}}; (1.2) [[ил]] {{m}}
* rosyjski: (1.1) [[мул]] {{m}}; (3.1) [[ил]] {{m}}
* szwedzki: (1.1) [[mula]] {{w}}; (1.2) [[dy]] {{w}}, [[gyttja]] {{w}}
* szwedzki: (1.1) [[mula]] {{w}}; (3.1) [[dy]] {{w}}, [[gyttja]] {{w}}
* turecki: (1.1) [[katır]]
* turecki: (1.1) [[katır]]
* ukraiński: (1.1) [[мул]] {{m}}; (1.2) [[мул]] {{m}}
* ukraiński: (1.1) [[мул]] {{m}}; (3.1) [[мул]] {{m}}
* włoski: (1.1) [[mulo]] {{m}}; (1.4) [[mulo]] {{m}}
* włoski: (1.1) [[mulo]] {{m}}; (2.2) [[mulo]] {{m}}
{{źródła}}
{{źródła}}
<references />
<references />

Wersja z 18:52, 11 lis 2017

Podobna pisownia Podobna pisownia: mulMullmullMüll

muł (język polski)

muł (1.1)
wyschnięty muł (3.1)
wymowa:
IPA[muw], AS[muu̯] ?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(1.1) zool. juczny, wytrzymały mieszaniec ogiera osła i klaczy konia; zob. też muł (ssak) w Wikipedii
(1.2) pot. muskuł; lm mułybicepsy, muskuły[1]

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(2.1) pot. pejor. osoba powolna, sprawiająca wrażenie nierozgarniętej
(2.2) pot. pejor. osoba uparta, bardzo niechętna do zmiany swojego zdania

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(3.1) naturalny, grząski i błotnisty osad zbiorników wodnych; zob. też muł (geologia) w Wikipedii
odmiana:
(1.1) (2.1)
(3.1)
przykłady:
(1.1) Nie dosięgną nas ich muły i ciężkie kardynalskie podjezdki[2].
(3.1) Tu z brzegu jest mułu na kilku chłopów. Kto nie wie, jak sobie poradzić, utopi się na pewno[3].
składnia:
kolokacje:
(1.1) jechać / wieźć mułem (na mule) • pędzić muła
synonimy:
(3.1) szlam, błoto, nanos, osad
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
(1.1)
rzecz. mulica ż, mulątko n
zdrobn. mułek m
zgrub. mulisko n
czas. mulić ndk.
przym. mułowy, muli, mułowaty
(3.1)
rzecz. mułowiec m, mulisko n
zdrobn. mułek m
przym. mułowy, mulisty, mulasty, mułowaty, zamulony, mułkowy
związki frazeologiczne:
(1.1) uparty jak mułstarego muła ciężko pogonić
etymologia:
(1.1) łac. mulus → muł (1.1)
(3.1) prasł. *mulъ[4]
uwagi:
(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Ssaki
tłumaczenia:
(1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: biceps
(2.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: uparciuch
źródła:
  1. Maciej Czeszewski, Słownik polszczyzny potocznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, ISBN 83-01-14631-1, ISBN 978-83-01-14631-3, s. 180.
  2. Zofia Kossak, Błogosławiona wina
  3. Henryk Sienkiewicz, Krzyżacy
  4. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „muł” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.