Aneks:Przysłowia polskie - czas
| Polskie przysłowia na:
A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż ~ wg tematu |
- czas i morze bez ruchu stać nie może
- czas leczy rany
- czas najlepszy doktor
- czas to pieniądz
- komu w drogę, temu czas
- nie czas żałować róż, gdy płoną lasy
- szkoda czasu i atłasu
pory roku[edytuj]
wiosna[edytuj]
- gdy w styczniu woda huczy, to na wiosnę mróz dokuczy
- gdy w Gromnicę pięknie wszędzie, tedy dobra wiosna będzie
- gromnice w śniegu, wiosna jest w biegu, lecz gdy pogoda, dla wiosny zawoda
- jak drozdy śpiewają na wierzchołkach drzew, wiosna wnet; a jak między gałęziami, to jeszcze het
- jedna jaskółka wiosny nie czyni / jedna jaskółka nie czyni wiosny
- luty ciepły obiecuje, wiosny zimnej nie daruje
- na Trzech Króli słońce świeci, wiosna do nas pędem leci
- na wiosnę ceber deszczu, łyżka błota; na jesieni łyżka deszczu, ceber błota
- Weronika chustkę zrzuci, wiosna od nas się odwróci
lato[edytuj]
- gdy słońce przygrzewa na Jana Dobrego, spodziewać się można lata pogodnego
- gdy styczeń burzliwy z śniegami, lato burzliwe z deszczami
- kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata
- jak w zimie piecze, to w lecie ciecze
- kiedy w styczniu rośnie trawa, licha w lecie jest potrawa / kiedy w styczniu rośnie trawa, marna w lecie jest potrawa
- lepsze jedno lato niż dwie zimy
- po styczniu jasnym i białym będą w lato upały / gdy styczeń jasny i biały, w lecie bywają upały
jesień[edytuj]
- Gromniczna pogodna, będzie jesień dorodna
- Maria pogodna, będzie jesień dorodna
- na wiosnę ceber deszczu, łyżka błota; na jesieni łyżka deszczu, ceber błota
zima[edytuj]
- deszcze Michałowe prawią w zimie powietrze zdrowe
- Fabian i Sebastian gdy mróz dadzą, srogą zimę przyprowadzą
- gdy Trzech Króli mrozem trzyma, będzie jeszcze długa zima
- gdy w Gromniczną z dachu ciecze, zima jeszcze się przewlecze
- gdy w zimie nie było śniegu, to go wiele spadnie w kwietniu
- jak w zimie piecze, to w lecie ciecze
- kiedy styczeń mokry trzyma, zwykle bywa długa zima
- kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata
- na Gromnicę – masz zimy połowicę
- na świętego Grzegorza idzie zima do morza
- na świętego Kazimierza zima do morza zmierza
- na świętego Pawła połowa zimy przepadła
- pamiętaj, że Gromnica, to już zimy połowica, ale żadna też nowina, gdy dopiero się zaczyna
miesiące[edytuj]
styczeń[edytuj]
- bój się w styczniu wiosny, bo marzec zazdrosny
- ciepła izba marzeń szczytem i tak jakoś mija styczeń
- gdy Makary pogodny, cały styczeń chłodny
- gdy styczeń burzliwy z śniegami, lato burzliwe z deszczami
- gdy styczeń z mgłą chodzi, mokrą i wczesną wiosnę zrodzi
- gdy styczeń z zimnem nie chodzi, marzec, kwiecień wychłodzi
- gdy styczeń zamglony, marzec zaśnieżony
- gdy w styczniu deszcz leje, złe robi nadzieje
- gdy w styczniu mrozy i śniegi, będą stodoły po brzegi, gdy styczeń mrozów nie daje, prowadzi nieurodzaje
- gdy w styczniu woda huczy, to na wiosnę mróz dokuczy
- jak styczeń zachlapany, to lipiec zapłakany
- jeśli w styczniu deszcze leją, nie ciesz się wielką nadzieją
- jeżeli pszczoła w styczniu z ula wylatuje, rzadko pomyślny rok nam obiecuje
- kiedy ptaki w styczniu śpiewają, to im w maju dzioby zamarzają
- kiedy styczeń mokry trzyma, zwykle bywa długa zima
- kiedy styczeń najostrzejszy, wtedy roczek najpłodniejszy / kiedy styczeń najostrzejszy, tedy roczek najpłodniejszy
- kiedy w styczniu lato, w lecie zimno za to
- kiedy w styczniu rośnie trawa, licha w lecie jest potrawa / kiedy w styczniu rośnie trawa, marna w lecie jest potrawa / kiedy w styczniu rosną trawy, lipiec dla nas niełaskawy
- miesiąc styczeń – czas do życzeń
- miesiąc styczeń, czas do życzeń: a więc życzym pomyślności, Boga, chleba, dobrych gości
- na stycznie i lute trzeba mieć konie kute
- po styczniu jasnym i białym będą w lato upały / gdy styczeń jasny i biały, w lecie bywają upały
- styczeń bywa łagodny, gdy październik śnieżny i chłodny
- styczeń mrozem trzeszczeć musi, wtedy chłopa plon przydusi
- styczeń pogodny wróży rok płodny
- styczeń rok stary z nowym styka, czasem zimnem do kości przenika, czasem w błocie utyka
- styczeń, styczeń wszystko studzi – ziemię, bydło, ludzi
- w styczniu grzmoty, częste słoty
- w styczniu łów łatwy na kuropatwy
Nowy Rok[edytuj]
- gdy na Nowy Rok plucha, ze żniwem też będzie pokuta
- gdy Nowy Rok mglisty, zjedzą kapustę glisty
- gdy Nowy Rok w progi, to stary w nogi
- gdy w Nowy Rok skwar i upał, baran wilka będzie chrupał
- jak Nowy Rok jasny i chłodny, będzie roczek pogodny i płodny
- jaką pogodę Nowy Rok oznaczy, taką i w sierpniu Pan Bóg uraczy
- na Nowy Rok przybywa dnia na barani skok
- na szczęście, na zdrowie, na ten Nowy Rok, aby Was nie bolała głowa ani bok
- Nowy Rok jaki, cały rok taki
- Nowy Rok nastaje, każdemu ochoty dodaje
- Rok Nowy pogodny, zbiór będzie dorodny
Trzech Króli[edytuj]
- gdy Trzech Króli mrozem trzyma, będzie jeszcze długa zima
- na Trzech Króli słońce świeci, wiosna do nas pędem leci
- w dzień Trzech Króli każdy się do pieca tuli
- w święto Trzech Króli człek się w kożuch tuli
św. Agnieszka[edytuj]
- Agnieszka łaskawa puszcza skowronka z rękawa
- jak Święta Agnieszka wypuści śnieg z mieszka, to go nie powstrzyma ani do Franciszka
- święta Agnieszka wypuszcza skowronka z mieszka
luty[edytuj]
- chmury w lutym ku północy to są ciepła prorocy
- czasem luty ostro kuty, czasem w luty same pluty
- czasem luty się zlituje, że człek niby wiosnę czuje; ale czasem tak się zżyma, że człek prawie nie wytrzyma
- gdy bez wiatrów luty chodzi, w kwietniu wicher nie zawodzi
- gdy ciepło w lutym, zimno w marcu bywa, długo trwa zima, to jest niewątpliwa
- gdy mróz w lutym ostro trzyma, tedy jest niedługa zima
- idzie luty, podkuj buty
- jeśli ci jeszcze nie dokuczył luty, to pal dobrze w kominie i miej kożuch suty
- kiedy luty puści, to marzec wypiecze
- kiedy luty schodzi, człek po wodzie brodzi
- kiedy luty, obuj buty
- kiedy w lutym wiatr z zachodu bywa, płonny rok rolnikom obiecywa
- luty ciepły obiecuje, wiosny zimnej nie daruje
- luty w lód okuty
- luty, napije się wół pluty
- na stycznie i lute trzeba mieć konie kute
- spyta cię luty: maszli buty?
- w lutym gdy zagrzmi od wschodniego boku, burze i wiatry walne są w tym roku
- w lutym wody wiele – w lecie głodne nawet cielę / w lutym wody wiele, w lecie głodne i cielę
- w Katarzynę z nieba nic nie spadnie, będzie w przyszłym lutym chyba jeszcze ładniej
Matki Boskiej Gromnicznej (2 II)[edytuj]
- gdy jasne słońce w dzień gromniczny będzie, więcej niż przedtem śniegu spadnie wszędzie
- gdy na Gromnicę roztaje, rzadkie będą urodzaje
- gdy w Gromnicę pięknie wszędzie, tedy dobra wiosna będzie
- gdy w Gromniczną jest ładnie, dużo śniegu jeszcze spadnie
- gdy w Gromniczną z dachu ciecze, zima jeszcze się przewlecze
- gromnice w śniegu, wiosna jest w biegu, lecz gdy pogoda, dla wiosny zawoda
- Gromniczna pogodna, będzie jesień dorodna
- jak na Matkę Gromniczną, tak na święty Józef
- jak słońce jasno świeci na Gromnicę, to przyjdą wielkie mrozy i śnieżyce
- jak suche i jasne Gromnice, przyjdą jeszcze śnieżyce
- jaka Gromniczna, bracie, taki święty Maciej
- jasna Gromnica – zła orędownica
- kiedy Gromniczna zimę traci, to święty Maciej ją wzbogaci
- kiedy na Gromniczną mróz, zładuj sanie, szykuj wóz
- kiedy w Gromniczną gęś chodzi po wodzie, to będzie na Wielkanoc chodzić po lodzie
- kiedy Wincenty posypie pierze, to nie ustanie aż do Gromnicznej w pierwsze pacierze
- Maria pogodna, będzie jesień dorodna
- na Gromnicę – masz zimy połowicę
- na Gromniczną mróz – szykuj chłopie wóz. Na Gromniczną lanie – szykuj chłopie sanie
- na Gromniczną Pan Bóg daje czasem mróz, czasem roztaje
- na Oczyszczenie Marii Panny zbliża się koniec sanny
- pamiętaj, że Gromnica, to już zimy połowica, ale żadna też nowina, gdy dopiero się zaczyna
św. Walentego (14 II)[edytuj]
- gdy na św. Walenty mróz, chowaj sanie, szykuj wóz
- gdy na święty Walek deszcze, mrozy wrócą jeszcze
- jak Walenty nie poleje, to na wiosnę masz nadzieję
- na świętego Walentego bywa zwykle mróz niczego, ale jak Walek się rozdeszcze, pewne mrozy wrócą jeszcze
- święty Walenty gdy odmrozi pięty, na wyżywienie sprzedawaj sprzęty
św. Macieja (24 II)[edytuj]
- jaka Gromniczna, bracie, taki święty Maciej
- kiedy Gromniczna zimę traci, to święty Maciej ją wzbogaci
- na święty Maciej lody wróżą długie chłody, a gdy płyną już strugą, to i zimy niedługo
marzec[edytuj]
- co marzec wypiecze, to kwiecień wysiecze
- gdy przyjdzie marzec, umrze niejeden starzec
- gdy styczeń z zimnem nie chodzi, marzec, kwiecień wychłodzi
- gdy styczeń zamglony, marzec zaśnieżony
- ile w marcu dni mglistych, tyle w żniwa dni dżdżystych
- kiedy starzec chory w marzec, będzie zdrów; lecz gdy baba w maju słaba, pacierz zmów
- kiedy w marcu deszczu wiele, nieurodzaj zboża ściele
- marzec dziwne broi fochy, zmiata starce i junochy
- radował się starzec, kiedy minął marzec: nie baj baju, umrzesz w maju
- suchy marzec, kwiecień mokry, maj przechłodny – nie będzie rok głodny
- w marcu, gdy są grzmoty, urośnie zboże ponad płoty
- w marcu jak w garncu
- w marzec już dzień, gdyby ruski wół
- marzec, co z deszczem chadza, mokry czerwiec sprowadza
- marzec zielony – niedobre plony
- marzec, czy słoneczny, czy płaczliwy, listopad obraz żywy
św. Kazimierza (4 III)[edytuj]
św. Jan Dobry (8 III)[edytuj]
Czterdziestu męczenników (10 III)[edytuj]
- Czterdziestu Męczenników jakich, czterdzieści dni po nich takich
- kiedy na Czterdziestu Męczenników marznie, to jeszcze czterdzieści nocy przymarznie
św. Grzegorza (12 III)[edytuj]
- na świętego Grzegorza idzie zima do morza
- na świętego Grzegorza zima idzie do morza
- od Grzegorza zima idzie do morza
św. Józefa (19 III)[edytuj]
- gdy na święty Józef bociek przybędzie, to już śniegu nie będzie
- jak na Matkę Gromniczną, tak na święty Józef
- jak na święty Józef bocian przyleci, to na skrzydłach resztki śniegu przynosi
- na święty Józef czasem śniegu wózek
- na święty Józef gdy płyną wody, na święty Wojciech rznij trawę dla trzody
- na święty Józef pogoda, będzie w polu uroda
- święty Józef kiwnie brodą, idzie zimno na dół z wodą
- święty Józef pogodny, będzie roczek urodny
- święty Józek wiezie trawy wózek, ale czasem smuci, bo śniegiem przyrzuci
Zwiastowanie (25 III)[edytuj]
kwiecień[edytuj]
- choć już w kwietniu słonko grzeje, nieraz pole śnieg zawieje
- co marzec wypiecze, to kwiecień wysiecze
- deszcze częste w kwietniu wróżą, że owoców będzie dużo
- gdy bez wiatrów luty chodzi, w kwietniu wicher nie zawodzi
- gdy styczeń z zimnem nie chodzi, marzec, kwiecień wychłodzi
- gdy w zimie nie było śniegu, to go wiele spadnie w kwietniu
- jak przygrzeje słonko, przejdzie kwiecień łąką
- jeśli w kwietniu pszczoły latają, to długie chłody się zapowiadają
- kwiecień, co deszczem rosi, wiele owoców przynosi
- kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata
- kwiecień plecień, bo przeplata: trochę zimy, trochę lata
- pogody kwietniowe – słoty majowe
- suchy kwiecień, mokry maj, będzie żyto jako / niby gaj
św. Wojciech (23 IV)[edytuj]
maj[edytuj]
- chłodny maj, dobry urodzaj
- ciepły kwiecień, mokry maj – będzie zboże jako gaj
- częste w maju grzmoty rozpraszają chłopom zgryzoty
- deszcz majowy, chleb gotowy
- gdy kukułka w maju, spodziewaj się urodzaju
- gdy maj jest przy pogodzie, nie bywają siana w szkodzie
- gdy się maj z grzmotem odezwie na wschodzie, rok sprzyja sianu i zbożu w urodzie
- gdy się w maju pszczoły roją, takie roje w wielkiej cenie stoją
- grzmot w maju sprzyja urodzaju
- jak pszczółki na wiosnę z ula wcześnie wylatują, to pewnie mróz na drzewa w maju nam zwiastują
- jak w maju zimno, to w stodole ciémno
- jeśli w maju grzmot, rośnie wszystko w lot
- kiedy lipa w maju kwitnie, to w ulach miód zawiśnie
- kiedy mokry maj, będzie żyto jako gaj
- kiedy ptaki w styczniu śpiewają, to im w maju dzioby zamarzają
- kiedy starzec chory w marzec, będzie zdrów; lecz gdy baba w maju słaba, pacierz zmów
- kto się w maju urodzi, dobrze mu się powodzi
- maj, wołom daj i sam na piec uciekaj
- na pierwszego maja szron obiecuje dobry plon
- pierwszego maja deszcz, nieurodzaju wieszcz
- suchy kwiecień, mokry maj, będzie żyto jako / niby gaj
- w maju jak w gaju
- w maju wieje, trochę pada, coraz bliżej listopada
- znać maja po poparzonym siedzieniu
- kiedy czujesz swądu gacie, to niechybnie maja znacie
św. Pankracego, Serwacego i Bonifacego (12, 13 i 14 V)[edytuj]
- Pankracy, Serwacy, Bonifacy i Zośka to zimni święci
- Pankracy, Serwacy, Bonifacy, każdy swoim zimnem raczy
- Pankracy, Serwacy, Bonifacy – źli na ogrody chłopacy
- przed Pankracym nie ma lata, po Bonifacym mróz ulata
św. Zofii (15 V)[edytuj]
- dla świętej Zosi kłos się podnosi
- Pankracy, Serwacy, Bonifacy i Zośka to zimni święci
- święta Zofija kłosy rozwija
czerwiec[edytuj]
- czerwiec daje dni gorące, kosa brzęczy już na łące
- czerwiec gdy zagrzmi, gdzie zorze zachodzą, ryby się znacznie i obficie zrodzą
- czerwiec na maju zwykle się wzoruje, jego pluchy, pogody, często naśladuje
- czerwiec po deszczowym maju często dżdżysty w naszym kraju
- czerwiec – przerwiec, bo przerywa gospodarkę aż do żniwa
- czerwiec się czerwieni? Będzie dość w kieszeni
- czerwiec stały, grudzień doskonały
- czerwiec temu się zieleni, kto do pracy się nie leni
- gdy czerwiec chłodem i wodą szafuje, to zwykle rok cały popsuje
- grzmoty czerwca rozweselają rolnikom serca
- kiedy kwitnie w czerwcu bób, to największy wtedy głód, a kiedy mak, to już nie tak
- mokry czerwiec, chłodny maj – wszystkim gburom prawy raj
- od czerwca dużo zależy, czy żniwa będą jak należy
- pełnia czerwcowa – burza gotowa
- w czerwcu gorącego lata, zdrowa więc bywa sałata; wina jeśli być nie może, piwo chłodne pij nieboże
- w czerwcu grusze kwiat zrzucają, czereśnie się zapalają
- w czerwcu pod czerwcem siedzi czerwiec
- w czerwcu się pokaże, co nam Bóg da w darze
- w czerwcu się to lęga, co się przedtym sprzęga
lipiec[edytuj]
- gdy w lipcu świeci słońce to plaże są gorące
- gdy w Eugeniego lód albo woda, taka i lipcowa pokaże się pogoda
- jak styczeń zachlapany, to lipiec zapłakany
- lipcowe deszcze dla chłopa kleszcze, a jak pogoda – większa swoboda
- upały lipcowe wróżą mrozy styczniowe
- w lipcowym skwarze w Polsce jak na Saharze
- w lipcu upały, styczeń mroźny cały
- w lipcu upały, wrzesień doskonały
sierpień[edytuj]
- czego sierpień nie dowarzy, wrzesień tego nie doparzy
- sierpień jasny i pogodny, dla win jest bardzo wygodny
- sierpień, ten spoczynku nie chce dać, bo każe orać i siać
wrzesień[edytuj]
- gdy się wrzesień rozpoczyna, na majówkę gna rodzina
- gdy wrzesień bez deszczów będzie, w zimie wiatrów pełno wszędzie
- jaki pierwszy wrzesień, taka będzie jesień
- jeśli wrzesień będzie suchy, październik nie oszczędzi nam pluchy
- kiedy wrzesień, to już jesień, wtedy jabłek pełna kieszeń
- tego wrzesień nie doparzy, czego sierpień nie dowarzy
- we wrześniu tłuste ptaki, mróz w zimie nie byle jaki
- we wrześniu tak jak w sierpniu tylko dni są krótsze
- wrzesień chodzi po rosie, zbiera grzyby we wrzosie
październik[edytuj]
- gdy październik ciepło trzyma, zwykle mroźna bywa zima
- gdy październik ze śniegiem przybieży, na wiosnę długo śnieg na polach leży
- miesiąc październy, marca obraz wierny
- w październiku jak na śmietniku
- w październiku myśli z ptakami na południe odlatują
listopad[edytuj]
- jak na świętego Hieronima jest deszcz albo go nie ma, to pod koniec listopada pada albo nie pada / jak na świętego Hieronima jest deszcz albo go nie ma, to na świętego Prota jest pogoda albo słowa
- jaka pogoda listopadowa, taka i marcowa
- od Genowefy listopad swój bierze początek
- w listopadzie jak na autostradzie
- w listopadzie liście opadają, a ludzie znicze na grobach stawiają
św. Katarzyny (25 XI)[edytuj]
- święta Katarzyna po lodzie, Boże Narodzenie po wodzie
- w Katarzynę z nieba nic nie spadnie, będzie w przyszłym lutym chyba jeszcze ładniej
grudzień[edytuj]
- jeśli w grudniu często dmucha, w marcu, kwietniu będzie plucha
- grudzień – łudzień
- grudzień ziemię grudzi i izby studzi
- w grudniu po południu