żyd
żyd (język polski)
[edytuj]
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
- odmiana:
- (1.1-2)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik żyd żydzi dopełniacz żyda żydów celownik żydowi żydom biernik żyda żydów narzędnik żydem żydami miejscownik żydzie żydach wołacz żydzie żydzi - (2.1-2)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik żyd żydy dopełniacz żyda żydów celownik żydowi żydom biernik żyda żydy narzędnik żydem żydami miejscownik żydzie żydach wołacz żydzie żydy
- przykłady:
- (1.1) Rabin musi być pobożnym żydem.
- (1.2) Nie bądź żyd, kopsnij szluga!
- (2.1) Skapnął inkaust skrybie i zrobił trzy żydy.
- składnia:
- synonimy:
- (1.1) wyznania mojżeszowego, judaista, przest. pot. starozakonny, izraelita; daw. gw. warsz. abisyn, beduin, bejlis, mosiek
- (1.2) pot. centuś, chytrus, kutwa, liczykrupa, skąpiradło, żyła, chciwiec, harpagon, skąpiec
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. Żyd mos, żydziak m, żydziątko n, żydowskość ż, żydzenie n, zażydzenie n, żydowszczyzna ż, żydłaczenie n, żydokomuna ż
- czas. zżydzieć, zażydzać, pożydzić, żydzieć, żydzić ndk., zażydzić dk.
- przym. żydowski
- przysł. żydowsko, po żydowsku
- związki frazeologiczne:
- biegać jak żyd po pustym sklepie • wmawiać jak w żyda chorobę
- przysłowia: gdzie chłop traci, tam się żyd bogaci • gdzie żyd pisarzem, tam pan gałganiarzem • nic nie szkodzi, że z żydów pochodzi • nie trzeba kata na żyda, ale żyda na żyda • trzeba bardzo rano wstać, żeby żyda oszukać • żyd choć biedny, to nie głupi, przedaj tanio, wszystko kupi • żyd żyda, ksiądz księdza o sto mil zwietrzy[2]
- etymologia:
- ogsłow., prasł. *židъ < starowłoski giudio[3] < łac. Iūdaeus < gr. Ἰουδαῖος < hebr. יְהוּדִי (jehudi)[4]
- uwagi:
- (1.1) pisownia od dużej litery Żyd, gdy chodzi o członka narodu (tak jak Polak, Niemiec, Japończyk), natomiast małą literą żyd, w odniesieniu do wyznawcy judaizmu (tak jak katolik, buddysta, protestant).
- tłumaczenia:
- (1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: skąpiec
- (2.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: kleks
- angielski: (1.1) Jew
- arabski: (1.1) يهودي
- baskijski: (1.1) judu
- bułgarski: (1.1) евреин m, чифут m
- czeski: (1.1) žid m
- duński: (1.1) jøde w
- esperanto: (1.1) judo
- fiński: (1.1) juutalainen
- francuski: (1.1) juif m
- hebrajski: (1.1) יהודי m (jehudi)
- hiszpański: (1.1) judío m
- islandzki: (1.1) gyðingur m
- jidysz: (1.1) ייִד m (jid), ישׂראל m (jisroel)
- karaimski: (1.1) раббан
- niemiecki: (1.1) Jude m
- nowogrecki: (1.1) εβραίος m
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)(1.1)
- portugalski: (1.1) judeu m
- rosyjski: (1.1) иудей m, еврей m
- węgierski: (1.1) zsidó
- wilamowski: (1.1) jud m, jüd m
- włoski: (1.1) giudeo m, ebreo m
- źródła:
- ↑ Kazimierz Nitsch, Z badań nad językiem polskim (z literatury chorwackiej), „Poradnik Językowy” nr 4/1908, s. 53.
- ↑
Samuel Adalberg, Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich, Druk Emila Skiwskiego, Warszawa 1889–1894, s. 656-658. - ↑ Hasło „żyd” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
- ↑ Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1.
