ułan

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: ulanulán

ułan (język polski)[edytuj]

ułani (1.1)
wymowa:
IPA[ˈuwãn], AS[uu̯ãn], zjawiska fonetyczne: nazal.
?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(1.1) wojsk. hist. żołnierz lekkiej kawalerii utworzonej w Polsce w XVIII w.; zob. też ułan w Wikipedii; zob. też ułan w Encyklopedii staropolskiej
odmiana:
(1.1)
przykłady:
(1.1) Przybyli ułani pod okienko, • Pukają, wołają: Puść, panienko![1]
(1.1) Serce struchlałego dziecka łomoce pod mundurem ułana i niewymowna trwoga żelaznymi obcęgi ściska piersi, gdy wchodzą tłumem szumnym w progi kościoła.[2]
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) lansjer
antonimy:
hiperonimy:
(1.1) kawalerzysta
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. ułanka ż, Ułan m/ż, Ułanowicz m/ż, ułania ż
przym. ułański
związki frazeologiczne:
nie masz pana nad ułana[3]
etymologia:
(1.1) pol. Ułan < tatar. lub mong. „oghłan” albo „ułan” → młodzieniec, junak; od nazwiska muzułmańskiego pułkownika tatarskiego Aleksandra Ułana, walczącego po stronie króla Augusta II ze Szwedami i stronnikami Leszczyńskiego w latach 1701-1713 oraz konfederatami tarnogrodzkimi w latach 1715 i 1716. Ułanami początkowo nazywano podległych Ułanowi żołnierzy, a nazwa ta pozostała nawet po śmierci dowódcy, gdy dowódcą pułku został generał major Czymbaj Murza Rudnicki. Z czasem ułanami zaczęto nazywać żołnierzy wszystkich tatarskich pułków, posługujących się w szarży na wroga lancami zakończonymi proporczykami, które płoszyły konie wroga. Ostatecznie za czasów napoleońskich nazwa ułanów rozszerzyła się na wszelką lekką jazdę uzbrojoną w lance.
uwagi:
(1.1) zob. też ułan w Wikicytatach
tłumaczenia:
źródła:
  1. Feliks Gwiżdż: Przybyli ułani pod okienko
  2. S. Żeromski Popioły/Tom III
  3. Wojciech Chlebda, Stereotyp jako jedność języka, myślenia i działania w: Język a kultura, t. 12, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne pod red. J. Anusiewicza, J. Bartmińskiego, Wrocław 1998, s. 38.