dziewięć

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

dziewięć (język polski)[edytuj]

dziewięć (1.1) dziewcząt
wymowa:
IPA[ˈʥ̑ɛvʲjɛ̇̃ɲʨ̑], AS[ʒ́evʹi ̯ė̃ńć], zjawiska fonetyczne: zmięk.podw. art.nazal.asynch. ę i → j  ?/i
znaczenia:

liczebnik główny

(1.1) liczba 9
(1.2) cyfra 9
odmiana:
(1.1) lp dziewię|ć, ~ciu, ~ciu, ~ć, ~cioma, ~ciu, ~ć; blm; dla rzeczowników rodzaju męskoosobowego forma mianownika przyjmuje postać dopełniacza („dziewięciu”)
przykłady:
(1.1) W teleturnieju udział brało dziewięciu panów i dziewięć pań.
(1.2) Dziewięćdziesiąt jest zapisywane jako dziewięć-zero.
składnia:
(1.1) dziewięć + D. lm nmos albo dziewięciu + D. lm mos
kolokacje:
synonimy:
(1.1) zapis arabski 9, zapis rzymski IX
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. dziewiąta ż, dziewiątka ż, dziewiąteczka ż
przym. dziewiąty
licz. dziewięcioro
form. słow. dziewięcio-
związki frazeologiczne:
na chłopie każdym jest skór dziewięć - byle ostatniej nie tykać, to wytrzymani w pięć, ni w dziewięć
etymologia:
prasł. *devętь[1]
uwagi:
zobacz też: jeden dwa trzy cztery pięć sześć siedem osiem dziesięć
Pierwotnie wyraz dziewięć był rzeczownikiem[2] rodzaju żeńskiego[3].
tłumaczenia:
źródła:
  1. Heinz Schuster-Šewc, Historisch-etymologisches Wörterbuch der ober- und niedersorbischen Sprache, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budziszyn 1980–1989.
  2. Jan Miodek, Jest 500 milionów, 3 miliony korzystały, „Polski w Niemczech. Pismo Federalnego Związku Nauczycieli Języka Polskiego” nr 6/2018, s. 106.
  3. Zapytania i odpowiedzi, „Poradnik Językowy” nr 7/1901, s. 102.