-ek

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: ee´ǩǩeeʹǩǩeeˊǩǩekekkeḱÉKék

-ek (język polski)[edytuj]

wymowa:
IPA[ɛk], AS[ek]
?/i
znaczenia:

przyrostek

(1.1) tworzy zdrobnienia rzeczowników rodzaju męskiego
(1.2) tworzy rzeczowniki rodzaju męskiego od przymiotników[1]
(1.3) chem. tworzy nazwy jednoatomowych anionów[2]
(1.4) chem. tworzy nazwy bardziej elektroujemnych składników w związkach typu binarnego[2]
(1.5) chem. tworzy nazwy homopoliatomowych oraz heteropoliatomowych anionów[2]
odmiana:
(1.1-5)
przykłady:
(1.1) domek, piesek, Piotrek
(1.2) głupek, śmiałek
(1.3) wodorek, chlorek
(1.4) dichlorek
(1.5) trijodek, cyjanek
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) -ik, -unio
(1.3-5) -ik
antonimy:
(1.1) -isko
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
przyr. -ka, -ko
związki frazeologiczne:
etymologia:
prasł. *-ъkъ[3]
uwagi:
(1.1) Współcześnie używane głównie do tworzenia zdrobnień od wyrazów zakończonych na „-k”, „-g”, „-ch” i „-r”, wyrazów z ruchomym „e”, wyrazów z głoskami „-y-” i „-i-” w temacie oraz wyrazów rodzaju męskoosobowego[4]. (Te ostatnie zazwyczaj w liczbie mnogiej są używane w postaci form deprecjatywnych). W innych przypadkach bardziej produktywny jest przyrostek „-ik[5].
Formy niektórych przypadków wyrazów utworzonych przy użyciu tego przyrostka zależą od konkretnego wyrazu.
Formą dopełniacza liczby pojedynczej jest zawsze „-ka” w wyrazach rodzaju męskozwierzęcego i męskoosobowego.
Formą biernika liczby pojedynczej jest zawsze „-ek” w wyrazach r. męskorzeczowego, „-ka” w wyrazach r. męskozwierzęcego i męskoosobowego.
Formą mianownika i wołacza liczby mnogiej jest zawsze „-ki” w wyrazach r. męskorzeczowego i męskozwierzęcego. W wyrazach r. męskoosobowego taka forma jest formą deprecjatywną, formą standardową jest „-kowie”.
Formą biernika liczby mnogiej jest „-ków” w wyrazach r. męskoosobowego, a w pozostałych – „-ki”.
zobacz słowa kończące się na „-ek”
tłumaczenia:
źródła:
  1. Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 124, 125.
  2. 2,0 2,1 2,2 red. Zofia Stasicka, Nomenklatura chemii nieorganicznej, Polskie Towarzystwo Chemiczne, Wrocław 1998
  3. Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2001, s. 357.
  4. Hasło „-ek” w: Słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Witold Doroszewski, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, ISBN 83-01-03811-X, s. 151.
  5. Hasło „-ik” w: Słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Witold Doroszewski, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, ISBN 83-01-03811-X, s. 210.

-ek (język czeski)[edytuj]

wymowa:
znaczenia:

przyrostek

(1.1) tworzy zdrobnienia rzeczowników rodzaju męskiego
odmiana:
przykłady:
(1.1) dar + -ekdárek
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
przyr. -ka
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
(1.1) Zazwyczaj występuje przy tym alternacja iloczasu samogłosek[1].
zobacz słowa kończące się na „-ek”
źródła:
  1. Elżbieta Szczepańska, Zdrobnienia dawniej i dziś – kilka uwag na materiale czeskim i polskim, „Bohemistyka” nr 4/2009, s. 251.