autumo

autumo (język łaciński)

wymowa:

IPA: [ˈau.tu.moː]

znaczenia:

czasownik

(1.1) mówić

(1.2) twierdzić, mniemać, przypuszczać

odmiana:

(1.1-2) autumo, autumāre, autumāvī, autumātum (koniugacja I)

przykłady:

(1.1) Esse temet autumas dignam nece. → Mówisz, że tyś jest godna śmierci.

(1.2) Præfecturam autumans adfore propediem. → Przypuszczając, że lada dzień nadejdzie prefektura.

składnia:

(1.1-2) autumo + Acc.

(1.1-2) autumo + Acc. duplex

(1.1-2) autumo + ACI

kolokacje:

synonimy:

(1.1) aio, for, dico, loquor

(1.2) existimo, opinor, puto

antonimy:

(1.1) conticesco, obmutesco, sileo, taceo

(1.2) abnuo, infitor, nego

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

Słowo po raz pierwszy poświadczone u Plauta (wielokrotnie). Jego etymologia pozostaje niejasna. Być może związana jest z autem. Prawdopodobnie podobną derywację wykazuje nego z nec. Dodatkowo Festus w De verborum significatu 166 poświadcza czasownik *negumo utworzony w analogiczny sposób od nego.

Inna, mało prawdopodobna, etymologia (Lewis&Short) sugeruje derywację od słowa aio: *ai-tuma- > autuma-.

A. Vaniček przedstawia jeszcze inną, nieprawdopodobną, etymologię wyprowadzającą autumo z avis: *avi-tuma- ‘przepowiadający na podstawie lotu ptaków’.

uwagi:

Czasownik archaiczny i poetycki, nieużywany w okresie złotej łaciny, powrócił do użytku w okresie poklasycznym.

źródła:

• Ernout A., Meillet P.J.A., Dictionnaire étymologique de la langue latine. Histoire des mots, Paris 2001, s. 61.
• autumo [w:] Georges K.E., Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch, Hannover 1913-1918, s. 751.
• autumo [w:] Graffiot F., Dictionnaire latin français, Paris 1934, s. 197.
• autumo [w:] Lewis Ch.T., Short Ch., A Latin Dictionary, Oxford 1879.
• Plezia M., Słownik łacińsko-polski. Tom I, Warszawa 1998, s. 329.
• Sex. Pompeius Festus, De verborum significatu [w:] Lindsay M.W. (ed.), Sexti Pompei Festi De verborum significatu quae supersunt cum Pauli epitome, Leipzig 1913, s. 163.
• de Vaan M., Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages, Leiden 2008, s. 64.
• Vaniček A., Griechisch-lateinisches etymologisches Wörterbuch. B. I, Leipzig 1877, s. 71.