Aneks:Gramatyka tok pisin
W tok pisin panuje szyk SVO.
Rzeczowniki[edytuj]
W odróżnieniu od języka angielskiego tok pisin nie posiada przedimka nieokreślonego i określonego, istnieje zatem jedna forma. Dla zaznaczenia liczby mnogiej stosuje się ol lub konkretny liczebnik + sufiks -pela np.:
- ston – kamień
- ol ston – kamienie
- tripela ston – trzy kamienie.
Zaimki[edytuj]
Zaimki osobowe
| osoby | Sg. | Du. | Tri. | Pl. |
|---|---|---|---|---|
| 1. ekskluzywna | mi | mitupela | mitripela | mipela |
| 1. inkluzywna | - | yumitupela | yumitripela | yumipela |
| 2. | yu | yutupela | yutripela | yupela |
| 3. | em | tupela | tripela | ol |
Dopuszczalna jest forma poczwórna ekskluzywna 1. osoby - mifopela.
Przymiotniki[edytuj]
W tok pisin cechą przymiotnika jest sufiks -pela (istnieje jednak grupa niewymagająca pela), np.:
bikpela sip - duży statek
blakpela dok - czarny pies.
Czasowniki[edytuj]
Czasowniki w tok pisin nie ulegają koniugacji, jedynie aby wyrazić przechodność czasownika, dodaje się sufiks -im.
Przykład: Mi rait - Ja piszę
Mi raitim buk - Ja piszę książkę; raitim = rait + im
Aby wyrazić osobę używa się zaimków:
mi luk
yu luk
em i luk
mitupela luk
itd.
Jeśli podmiotem jest 3. osoba dowolnej liczby, między nim a głównym czasownikiem wstawiamy i. Ostatnio dało się zaobserwować tendencję do łaczęnia i z em (>emi) lub ze stap i gat (>istap, igat).
Czas czy tryb wyraża się poprzez odpowiednie słowa-znaczniki:
teraźniejszy - nie ma
przyszły - bai ( i występuje po bai)
przeszły - bin
czasy ciągłe - stap, i go i go, wok long
czasy dokonane - pinis
warunkowość - sapos.
W języku tok pisin nie ma strony biernej. Do wyrażenia przedmiotowości względem anonimowego czynnika używa się zaimka 3. osoby liczby mnogiej - ol, zatem ol lukluk em, może być tłumaczone jako on jest obserwowany, lub oni patrzą na niego.
Spójniki[edytuj]
na - i
o - albo, lub, czy
Przyimki[edytuj]
W języku Tok Pisin istnieją tylko dwa przyimki podstawowe:
- long - w, do. W mowie potocznej, wymawiany jako lo.
- bilong - wyraża przynależność. W mowie potocznej, wymawiany jako blo lub bilo. Przed nim, zawsze, stoi przedmiot pochodzenia lub przynależności, a po nim podmiot. Na przykład: haus bilong mi - mój dom, ka bilong Tom - samochód Toma, kanu bilong yu - twoje kanu.
Pozostałe (oprócz wantaim - z) są tworzone za pomocą dwóch powyższych.
Zobacz też[edytuj]
- Gramatyka tok pisin – kopia na Wikipedii