-ak

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: a.K.aakAKAkakAk.ak.Akk.áakäkkåk

-ak (język polski)[edytuj]

wymowa:
?/i
znaczenia:

przyrostek

(1.1) …tworzy nazwy istot niedorosłych[1]
(1.2) …tworzy spieszczenia[2]
(1.3) …tworzy rzeczowniki osobowe od rzeczowników[3]
(1.4) …tworzy rzeczowniki osobowe od przymiotników i imiesłowów przymiotnikowych[4]
(1.5) …tworzy rzeczowniki materialne[3]
(1.6) …tworzy nazwy narzędzi związanych z wykonywaniem określonych czynności[5]
(1.7) pot. …tworzy nazwy osób od skrótowców[6]
(1.8) gw. (Warszawa) …tworzy rzeczowniki od innych części mowy[7]
(1.9) gw. …tworzy nazwy miejsc[8]
odmiana:
przykłady:
(1.1) chłopak, źrebak
(1.2) kociak, psiak
(1.3) biedak, ponurak
(1.4) trzeciak, zdechlak
(1.5) maliniak[9], miedziak[3]
(1.6) czerpak
(1.7) ujociak
(1.8) schaboszczak, warszawiak[7]
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.6) gw. (Górny Śląsk) -ok[10]
(1.9) gw. (Górny Śląsk) -ok[8]
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
przyr. -czak, -niak[11]
związki frazeologiczne:
etymologia:
(1.1) regionalizm mazowiecki[11]
(1.3-6) prasł. *-akъ[12]
uwagi:
zobacz słowa kończące się na „-ak”
(1) Niezwykle rzadko pojawiają się wyrazy z sufiksem -ak utworzone od przysłówków lub wyrażeń; są to raczej okazjonalizmy[13].
(1.1) Przyrostek ten początkowo występował na Mazowszu, następnie rozprzestrzenił się na tereny północnej Polski jako produktywny w gwarach. Obecnie występuje także w języku ogólnym, przede wszystkim w słownictwie potocznym[14].
(1.1-5, 8) Tworzy nowe formacje słowotwórcze z rzeczownikami wszystkich rodzajów[15].
tłumaczenia:
źródła:
  1. Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 122.
  2. Natalia Długosz, Porównanie wybranych typów słowotwórczych w zakresie rzeczownikowych formacji deminutywnych z różnymi formantami w języku polskim i języku bułgarskim, „Linguistica Copernicana” nr 2/2009, s. 274.
  3. 3,0 3,1 3,2 Michał Jaworski, Podręczna gramatyka języka polskiego, WSiP, Warszawa 1986, s. 59.
  4. Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 125.
  5. Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 126.
  6. Michał Jaworski, Podręczna gramatyka języka polskiego, WSiP, Warszawa 1986, s. 61.
  7. 7,0 7,1 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Porada „Warszawiak czy warszawianin?” w: Poradnia językowa PWN.
  8. 8,0 8,1 Ewa Rudnicka-Fira, Profesjolekt górniczy w dobie współczesnych przemian cywilizacyjnych (morfologiczne i syntaktyczne sposoby jego wzbogacania), w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 281.
  9. Stanisław Szober, Gramatyka języka polskiego, PWN, Warszawa 1968, s. 124.
  10. Ewa Rudnicka-Fira, Profesjolekt górniczy w dobie współczesnych przemian cywilizacyjnych (morfologiczne i syntaktyczne sposoby jego wzbogacania), w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 278.
  11. 11,0 11,1 Henryk Gaertner, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Część III, 1. Słowotwórstwo, Książnica – Atlas, Warszawa – Lwów 1934, s. 306.
  12. Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2001, s. 357.
  13. Henryk Gaertner, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Część III, 1. Słowotwórstwo, Książnica – Atlas, Warszawa – Lwów 1934, s. 304.
  14. Błażej Osowski, Nazwy istot niedorosłych w osiemnastowiecznych inwentarzach z Wielkopolski, ze szczególnym uwzględnieniem formacji z -ę i -ak, w: Gwary dziś. 7. Rocznik poświęcony dialektologii słowiańskiej, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2015, s. 98.
  15. Henryk Gaertner, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Część III, 1. Słowotwórstwo, Książnica – Atlas, Warszawa – Lwów 1934, s. 303, 304.