Indeks:Polski - Socjolekt kolejarski
Wygląd
A
[edytuj]- adolfik – wózek torowy ASF
- alicja – elektryczny zespół trakcyjny serii EN57AL
- ambulans – wagon pocztowy
- anglik – 1) rozjazd krzyżowy posiadający iglice przed krzyżownicami; 2) elektryczna lokomotywa uniwersalna serii EU06
B
[edytuj]- badyle – pantograf
- bagaż – pantograf
- bambuła – dźwignia zwrotnicy ręcznej; ciężarek do przestawiania zwrotnicy
- bana – pociąg
- baniok – reg. śl. kolejarz
- batory – parowóz Pu29
- beczka – wagon-cysterna
- Biała Dama – elektryczna lokomotywa pasażerska serii EP08-010
- blachy – sygnały końca pociągu (dzienne)
- boczniak – typ wagonu osobowego (z osobnymi drzwiami zewnętrznymi do każdego przedziału)
- bohun – wagon piętrowy Bdhpumn (żółto-niebieskie malowanie)
- bolek i lolek – dwuczłonowa lokomotywa towarowa serii ET41
- bomba – dwuczłonowa elektryczna lokomotywa towarowa serii ET40
- bombowiec – dwuczłonowa elektryczna lokomotywa towarowa serii ET40
- bonanza – wagon bezprzedziałowy Bh
- bipa – wagon piętrowy Bhp (dawne oznaczenie "Bipa")
- brak KN-ów
- brankard – wagon bagażowy
- bramka
- brechałka – biuro dyżurnego lokomotywowni gdzie drużyny zgłaszają się na służbę i oczekują na rozkaz wyjazdu.
- brutto – pociąg towarowy
- buksowanie – poślizg przy ruszaniu pociągu
- bufor – zderzak
- buła – dźwignia zwrotnicy ręcznej
- buty – obręcze kół
- buźka – wskaźnik stosowany na liniach zelektryfikowanych zezwalający na pobieranie prądu z sieci trakcyjnej
- bydgoska siódemka – elektryczna lokomotywa towarowa serii ET22
- byk – elektryczna lokomotywa towarowa serii ET22
C
[edytuj]- cegła – sieciowy rozkład jazdy
- choinka – błąd wskazań semafora świetlnego, w postaci wielu zapalonych komór.
- chrusty
- ciągnąć na smyku – jazda z zahamowanym (zakleszczonym) zestawem kołowym.
- ciężki ciągnik – drezyna spalinowa
- cykada
- czacha
- czajnik – parowóz
- czapajew – dwuczłonowa elektryczna lokomotywa towarowa serii ET42
- czech – elektrowóz z serii EP05
- czarownica
- czoło – początek składu pociągu
- cug – reg. śl. pociąg
- czuwak – kontroler czujności maszynisty (urządzenie)
D
[edytuj]- dać na kontakt – rozruch pojazdu lub jazda z włączonym napędem pojazdu.
- dać na zderzak – docisnąć lokomotywą do wagonów celem ich sprzęgnięcia
- dać w gałę – opuścić pantografy.
- dać w nagłe – hamowanie z użyciem hamulca nagłego.
- dawać na koło – przyspieszać, czyli kręcić nastawnikiem
- dekle – dokumentacja kierownika pociągu
- depo – lokomotywownia
- drabinka
- drops – ciężary napinające sieć trakcyjną.
- dwójka tajgrek – parowóz Ty2
- dzięcioł – rewident taboru
- dziki – 1) pociąg pospieszny; 2) pociąg ekspresowy
E
[edytuj]- edek – elektryczny zespół trakcyjny ED72
- edytka – elektryczny zespół trakcyjny ED74
- elektrowóz – lokomotywa elektryczna
- epoka – lokomotywa elektryczna EP09
- erka
- esemka – lokomotywa spalinowa SM42
- etka – lokomotywa elektryczna ET21
- EZT, ezet – elektryczny zespół trakcyjny
F
[edytuj]- fekaliowóz – elektryczny zespół trakcyjny serii EN57
- fiat – lokomotywa serii SU45 lub SU46
- firkant – klucz do otwierania zamków w wagonach
- florek – żart. kierownik pociągu
G
[edytuj]- gagarin- lokomotywa spalinowa serii ST44
- galernik
- ganz – spalinowy wagon motorowy serii SN61
- gary – sygnały końca pociągu (nocne)
- gawryło – kierownik pociągu (określenie negatywne)
- gnida
- gołębiarz – pociąg pocztowo-bagażowy
- głowica rozjazdowa – rozjazdy w jednym rejonie
- gruszka
- grzyb – nastawnia
- gumowy edek
- grzejka – lokomotywa służąca jako kocioł do ogrzewania np hali lokomotywowni.
H
[edytuj]- hajc – lokomotywownia w Nowym Sączu
- hajcować – reg. śl. ogrzewać pociąg
- hasler – prędkościomierz
- hebel – maszynista
- hebelek – przełącznik na pulpicie pojazdu trakcyjnego umożliwiający włączanie/wyłączanie urządzeń
- helmut – lokomotywa serii ET22
- hotel – pociąg złożony tylko z wagonów sypialnych/z miejscami do leżenia
- hulajka
I
[edytuj]- icek – pociąg klasy "InterCity"
- iść na suwa
- iwan – lokomotywa spalinowa serii ST44
J
[edytuj]- jajecznica – wagon piętrowy Bhp w żółto-pomarańczowym malowaniu
- jamnik – lokomotywa o napędzie elektrycznym składająca się z dwóch członów
- jechać na suwa
- jednostka – elektryczny zespół trakcyjny
K
[edytuj]- kaczucha
- kanar – konduktor
- kant
- kapeluchy
- karawan
- kargul – pracownik lub pociąg PKP Cargo
- karton
- karzeł – rodzaj semafora
- karzełek – rodzaj semafora
- kaszalot
- kataryna – nastawnik
- katafoty – odblaski na rogatkach
- kauer
- kawa
- kibel – elektryczny zespół trakcyjny serii EN57
- kierat – nastawnik
- kierpoć – kierownik pociągu
- klajton
- klasa – wagon pasażerski klasy I lub pracowniczy pociąg służbowy
- klawiatura – sprzęg ukrotnienia stosowany przy łączeniu elektrycznych zespołów trakcyjnych
- klucz
- klunkra – wagon nadający się do kasacji
- knajpa – wagon restauracyjny lub barowy
- kolory – EZT serii EW-58
- koło – nastawnik jazdy (na lokomotywie)
- kołowrotek
- kominek
- komposter – urządzenie do wytłaczania daty na biletach kartonikowych
- kondi – konduktor
- kontra
- koń – lokomotywa
- kostrzewa
- kowboj
- kozioł
- krakus – pociąg lub pracownik zakładu południowego PKP Intercity
- kran – zawór (główny) hamulca
- krokodyl – elektryczna lokomotywa manewrowa serii EM10
- krzywe rydle
- kurczak – pracownik kolejowy chodzący w pomarańczowej koszulce odblaskowej
- kurier, kuryer – pociąg pospieszny
- kuszetka – wagon pasażerski z miejscami do leżenia
- kupa – wypadek kolejowy
- kurnik
- kwadrat – klucz do otwierania zamków w wagonach
L
[edytuj]- lajkonik – potoczne określenie Kolejarza z Krakowa
- leks –
- liniowe – styczniki odpowiadające za zasilanie silników trakcyjnych
- lok – lokomotywa (bez wagonów)
- lopek – pociąg pocztowo-bagażowy
- lora, lorka – platforma
- luzak – lokomotywa bez wagonów
- luzować – zwalniać hamulec
- luxtorpeda – ekspresowy wagon spalinowy na PKP w latach 30. XX w.
Ł
[edytuj]- łaciata
- łajka – lokomotywy SM42, SP42 lub wąskotorowe MBxd1 161-168, MBxd1 201-204
- łapa – rodzaj sygnalizatora
- łoś bengalski – pracownik kolejowy źle nastawiony do miłośników kolei
- łoś fioletowy – pracownik kolejowy źle nastawiony do miłośników kolei
M
[edytuj]- machajka – drezyna ręczna
- maderon
- majster – maszynista
- mała
- małpa – pociąg Małopolska
- manewra
- manewrówka – lokomotywa manewrowa
- MD – daw. lokomotywownia
- medalik – maszynista z Częstochowy
- mechanik – maszynista lokomotywy
- mercedes
- młotkowy – rewident wagonowy
- młynek
- moja-twoja – drezyna ręczna
- motorek
- MT – daw. lokomotywownia
- muchomor – dyżurny ruchu
- MZ – daw. lokomotywownia
N
[edytuj]- na saniach
- nadmiarowy – przekaźnik wyłączający się w przypadku przekroczenia dopuszczalnego prądu na silnikach
- nadodrzanka – linia kolejowa nr 273
- nalepy – fragmenty klocków hamulcowych
- naprężacz
- nastawnia
- nawodować – napełnić wagon/lokomotywę wodą, obecnie stosowane tylko do wagonów pasażerskich (woda w toalecie)
- netto – pociąg osobowy
- niewłaściwy – lewy tor (używany tylko w wyjątkowych sytuacjach) – odwrotny do zasadniczego
- nosy – Dozy Ukrotnienia
O
[edytuj]- obchodowy
- oblot – objechanie naokoło składu i podpięcie się lokomotywą z drugiej strony w celu zmiany kierunku jazdy
- obrotnica – urządzenie do obracania lokomotyw przodem w kierunku jazdy bądź do kierowania lokomotywy na stanowisko w lokomotywowni typu wachlarzowego
- odbierak – pantograf
- odkurzacz – lokomotywa spalinowa SP32
- oelka – osobowa lokomotywa parowa serii Ol49
- oka – parowóz Ok22
- okajedynka – lokomotywa parowa Ok1
- okawa – parowóz Ok22
- ola – osobowa lokomotywa parowa serii Ol49
- ołtarz – pulpit sterowniczy w kabinie pojazdu
- orbis – sieciowy rozkład jazdy
- ortopeda – elektryczny zespół trakcyjny EN57 z niewygodnymi plastikowymi ławkami w 2 klasie
- osa – lokomotywa parowa Os24
- osiołek
- osłonić się
- ostoja
P
[edytuj]- pająk – pracownik pociągu sieciowego
- papuga
- parówa – parowóz
- patyki – pantografy
- peema – lokomotywa parowa Pm2, Pm3 i Pm36
- peiks
- petucha
- pędnia
- piękna Helena – parowóz Pm36
- piękna Polka – pospieszna lokomotywa parowa Pm36-1
- pięść Breżniewa – sprzęg samoczynny SA-3 produkcji radzieckiej
- piórko – klucz uniwersalny
- pindel
- plandalf
- plaser – podbijarka torowa
- płaskie miejsca
- płetwonurek – czeska lokomotywa serii 754
- pociągnąć po żabie – przejechać po izolatorze sekcyjnym z poborem prądu
- poczta – wagon pocztowy
- podać tarczę – wyświetlić sygnał zezwalający na jazdę lub manewry
- podkuć buty – płaszczyzna (płaskie miejsca) na kołach
- podkuć zestaw – płaszczyzna (płaskie miejsca) na kołach
- podkuty – płaszczyzna (płaskie miejsca) na kołach
- polsat – lokomotywa SU42 w specyficznym malowaniu
- popych
- przekaźniki – zespół urządzeń przekaźnikowych
- przelot – przejazd przez stację bez zatrzymania
- przerżnąć semafor – przejechać przy wyświetlonym sygnale S1/Sr1 ("Stój") na semaforze
- przerżnąć tarczę – przejechać obok tarczy manewrowej przy sygnale Ms1/M1 ("Jazda manewrowa zabroniona")
- prześwit – szerokość toru
- pszczółka
- ptaszek
- puderniczka – wagon zbiornikowy do przewozu materiałów w postaci sypkiej
- pulman
- punek, pun – wagon serii Bdhpumn/Bmnopux
R
[edytuj]- R1 – przepisy ruchu (PKP)
- radiostop – sygnał Alarm pozwalający drogą radiową zatrzymać wszystkie pociągi w obrębie kanału nadawania
- ratunkowy – pociąg ratunkowy; kanał radiowy R8 ratunkowy
- Rd1 – sygnał "Nakaz Jazdy" podawany zielonym lizakiem przez dyżurnego
- reguła papierka
- rekin – zmodernizowana lokomotywa serii ET22; spalinowy zespół trakcyjny serii SA139
- rider – maszynista lokomotywy manewrowej
- rogatka – szlaban
- rolowanie – poślizg przy ruszaniu pociągu
- rozjazd – zwrotnica
- różnicowy – wyłącznik różnicowo-prądowy
- RSP
- rumun – lokomotywa SP32 lub ST43
- rusek
- ryflak – wagon pasażerski 101A, od ryflowanego pudła
- rzeźnia – nocny pociąg dalekobieżny
S
[edytuj]- S1 – sygnał na semaforze świetlnym zakazujący jazdy
- salonka – wagon salonowy
- sekretarz – kierownik pociągu
- sezon – pociąg kursujący tylko w określonym przedziale czasowym
- sieciowiec – pracownik pociągu sieciowego
- sieciowy – pociąg sieciowy lub jego pracownik
- simplus
- siódemka – lokomotywa elektryczna serii EU07/EP07
- sisi – lokomotywa parowa Pn11
- składak
- skrajnia – pociąg przekraczający dopuszczalną skrajnię
- słup – semafor
- spalinowóz – lokomotywa spalinowa
- sputnik – lokomotywa elektryczna serii ET21
- Sr1 – sygnał na semaforze kształtowym zakazujący jazdy
- stalin – parowóz towarowy Ty51
- staliniec – parowóz towarowy Ty51
- stawidło – element sterujący suwakiem w parowozie; dyżurny ruchu
- stocker – mechaniczny podajnik węgla w parowozie, np. w Ty51, Ty243
- stodoła – wagon osobowy znacznie większy od innych (najczęściej rosyjski), także wagon bezprzedziałowy
- stonka – lokomotywa manewrowa serii SM42
- suka – lokomotywa spalinowa serii SU45/46
- sygnałki – SKP, sygnały końca pociągu
- szlaki radości
- szlifowanie – jazda po ostrych łukach, ostrych zwrotnicach
- szopa – lokomotywownia
- szpieg
- sztoker – parowóz towarowy Ty51 (rzadziej Ty246)
- sztreka
- sztywny
- szybki – wyłącznik szybki
- szybki nie trzyma – wyłącznik szybki odskakuje
- szyszka – izolator sieciowy
Ś
[edytuj]- śledzie – maszyniści z Gdyni (żartobliwie)
- Świnia – elektryczna lokomotywa pasażerska EP08 w różowym malowaniu
T
[edytuj]- t-lock – prędkościomierz lokomotywy
- tachograf
- tadeusz – wagon towarowy Tads
- talbot – węglarka samowyładowcza
- tamara – radziecka lokomotywa manewrowa serii TEM2
- tandem – skład złożony z dwóch lokomotyw
- tarcza – tarcza manewrowa lub ostrzegawcza
- taśma – taśma z prędkościomierza
- teigrek – parowóz serii Ty2 lub Ty42
- tara – pociąg osobowy zdewastowany przez kibiców
- tekatka – parowóz tendrzak serii Tkt3
- telewizor – rodzaj zabudowy reflektorów w ET22
- telok – prędkościomierz
- tender – wagon do przewozu opału i wody, stosowany w parowozach
- tendrzak – parowóz z wbudowanym tendrem
- ternion – szafa do przechowywania wydrukowanych biletów kartonikowych
- tłuczeń – kamienie, na którym położono tor kolejowy
- tor niewłaściwy – lewy tor (używany tylko w wyjątkowych sytuacjach)
- towar – pociąg towarowy
- towos – pociąg towarowo-osobowy
- truman – parowóz serii Ty246
- trumna – lokomotywa SM31
- trup – skasowany wagon; rodzaj transportu uszkodzonej jednostki/lokomotywy w trakcji ukrotnionej
- tunelka
- turlacz
- tyfus
- tyku-tyku – elektryczny zespół trakcyjny serii EN57 ze starą sprężarką.
U
[edytuj]- ukaz
- ukres – punkt w postaci biało-czerwonego słupka za którym postój pociągu uniemożliwi przejazd przez zwrotnicę innym pociągom
- uporek – reg. śl. kozioł oporowy (zakończenie toru)
- uszatka – parowóz serii Ol49
W
[edytuj]- waga
- wajcha – zwrotnica (ręczna)
- wajchowy – zwrotniczy
- walentyna – lokomotywa manewrowa serii SM48/TEM2
- walić w gary
- węglarz – pociąg towarowy składający się z ładownych węglarek
- węglówka – linia kolejowa nr 131
- wiadra – reflektory lokomotywy
- wiatrak – wentylator
- wibrator – lokomotywa SM42
- wybuch
- wychlap – rodzaj nierówności w torze spowodowany wychlapaniem się podtorza
- wyczaić
- wyluzować – zwolnić hamulce
- wyrzucić się
Z
[edytuj]- zakopianka – trasa z Krakowa do Zakopanego, składająca się z linii kolejowych nr 94, 97, 98, 99
- zbiorowy
- zbijać czuwak – wyłączać urządzenia kontrolujące czujność maszynisty, czynność wykonywana co około minutę
- zdawczy
- zegar – prędkościomierz
- zegary – przyrządy pomiarowe
- Zemsta Ceaucescu – lokomotywa SP32
- zwrotka – zwrotnica
Ż
[edytuj]- żaba – izolator sekcyjny; wskaźnik We8 (nakaz jazdy bez pobierania prądu z sieci trakcyjnej)
- żeberko – tor boczny do odstawiania pojazdów
- żółtek – lokomotywa SP32 lub elektryczny zespół trakcyjny serii EN57
- żuraw