Aneks:Język kaszubski - Zasady wymowy i akcent
Wygląd
Alfabet kaszubski
[edytuj]Aa Ąą Ãã Bb Cc Dd Ee Éé Ëë Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Łł Mm Nn Ńń Oo Òò Óó Ôô Pp Rr Ss Tt Uu Ùù Ww Yy Zz Żż
Wymowa
[edytuj]Wielka litera | Mała litera | Nazwa opisowa | Przybliżona wymowa polska | Wymowa w IPA |
---|---|---|---|---|
A | a | A | a | [a] |
Ą | ą | A z ogonkiem | óm/ón (jak nosowe ó, przed spółgłoskami szczelinowymi zachowuje nosowość, przed zwartymi i zwarto-szczelinowymi rozkłada się na samogłoskę ustną i spółgłoskę nosową, np. kąt – kónt, gôdają – gôdajó) | [õ], [ũ] |
à | ã | A z tyldą | jak francuskie an (jak an w słowie mezalians) | [ã]
[ɛ̃] (powiat pucki i północna część wejherowskiego) |
B | b | B (be) | b | [b] |
C | c | C (ce) | c | [t͡s] |
D | d | D (de) | d | [d] |
E | e | E | e | [ɛ] |
É | é | E z akcentem ostrym | dźwięk pomiędzy e oraz y (yj, na końcu wyrazów y) | [e] (e wymawia się jako [ɛ]) [ɨj] w niektórych dialektach [i]/[ɨ] (na obszarze od Pucka do Kartuz) na końcu wyrazów wymawia się jak [ɨ] |
Ë | ë | E z dierezą | krótkie e (tzw. szwa, dźwięk pośredni pomiędzy e oraz a) | [ə] |
F | f | F (ef) | f | [f] |
G | g | G (ge) | g | [ɡ] |
H | h | H (ha) | h | [x] |
I | j | I | i | [i] |
J | j | J (jot) | j | [j] |
K | k | K (ka) | k | [k] |
L | l | L (el) | l | [l] |
Ł | ł | L złamane | ł | [w] [l] (dialekt belocki) |
M | m | M (em) | m | [m] |
N | n | N (en) | n | [n] |
Ń | ń | N z akcentem ostrym | jak w polskim, w niektórych dialektach jak n | [ɲ] [n] (dialekt północny) |
O | o | O | o | [ɔ] |
Ò | ò | O z akcentem ciężkim | łe | [wɛ] |
Ó | ó | O z akcentem ostrym | pomiędzy o a u | [o] (o wymawia się jako [ɔ])
[u] (południowe dialekty) |
Ô | ô | O z akcentem przeciągłym | wymowa y przy ułożeniu ust jak do u | [ɞ]
[ɛ] (zachodnie dialekty) [ɔ] (powiat wejherowski) [o]/[u] (południowe dialekty) |
P | p | P (pe) | p | [p] |
R | r | R (er) | r | [r] |
S | s | S (es) | s | [s] |
T | t | T (te) | t | [t] |
U | u | U | u (często wymowa jest przesunięta w stronę i, podobne do niemieckiego ü) | [u] |
Ù | ù | U z akcentem ciężkim | łu | [wʉ] |
W | w | WU (wu) | w | [v] |
Y | y | Y | wymowa jak i, służy do podkreślania twardości poprzedzającej spółgłoski | [i] |
Z | z | Z (zet) | z | [z] |
Ż | ż | Z z kropką | ź | [ʒ] |
Spółgłoski dziąsłowe cz, dż, sz, ż są wymawiane zawsze miękko (cź, dź, ś, ź).
Akcent
[edytuj]- język kaszubski literacki: akcent kolumnowy (przypadający we wszystkich formach fleksyjnych na tę samą sylabę)
- dialekt północny: swobodny akcent (może padać na różne zgłoski w formach fleksyjnych wyrazu)
- dialekty południowe: akcent pada na pierwszą sylabę
Przypisy
[edytuj]- Jan Trepczyk, Słownik polsko-kaszubski, Gdańsk 1994.
- Naszekaszuby.pl