Aneks:Język kaszubski - Zasady wymowy i akcent

Alfabet kaszubski

Aa Ąą Ãã Bb Cc Dd Ee Éé Ëë Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Łł Mm Nn Ńń Oo Òò Óó Ôô Pp Rr Ss Tt Uu Ùù Ww Yy Zz Żż

Wymowa

Wielka litera	Mała litera	Nazwa opisowa	Przybliżona wymowa polska	Wymowa w IPA
A	a	A	a	[a]
Ą	ą	A z ogonkiem	óm/ón (jak nosowe ó, przed spółgłoskami szczelinowymi zachowuje nosowość, przed zwartymi i zwarto-szczelinowymi rozkłada się na samogłoskę ustną i spółgłoskę nosową, np. kąt – kónt, gôdają – gôdajó)	[õ], [ũ]
Ã	ã	A z tyldą	jak francuskie an (jak an w słowie mezalians)	[ã] [ɛ̃] (powiat pucki i północna część wejherowskiego)
B	b	B (be)	b	[b]
C	c	C (ce)	c	[t͡s]
D	d	D (de)	d	[d]
E	e	E	e	[ɛ]
É	é	E z akcentem ostrym	dźwięk pomiędzy e oraz y (yj, na końcu wyrazów y)	[e] (e wymawia się jako [ɛ]) [ɨj] w niektórych dialektach [i]/[ɨ] (na obszarze od Pucka do Kartuz) na końcu wyrazów wymawia się jak [ɨ]
Ë	ë	E z dierezą	krótkie e (tzw. szwa, dźwięk pośredni pomiędzy e oraz a)	[ə]
F	f	F (ef)	f	[f]
G	g	G (ge)	g	[ɡ]
H	h	H (ha)	h	[x]
I	j	I	i	[i]
J	j	J (jot)	j	[j]
K	k	K (ka)	k	[k]
L	l	L (el)	l	[l]
Ł	ł	L złamane	ł	[w] [l] (dialekt belocki)
M	m	M (em)	m	[m]
N	n	N (en)	n	[n]
Ń	ń	N z akcentem ostrym	jak w polskim, w niektórych dialektach jak n	[ɲ] [n] (dialekt północny)
O	o	O	o	[ɔ]
Ò	ò	O z akcentem ciężkim	łe	[wɛ]
Ó	ó	O z akcentem ostrym	pomiędzy o a u	[o] (o wymawia się jako [ɔ]) [u] (południowe dialekty)
Ô	ô	O z akcentem przeciągłym	wymowa y przy ułożeniu ust jak do u	[ɞ] [ɛ] (zachodnie dialekty) [ɔ] (powiat wejherowski) [o]/[u] (południowe dialekty)
P	p	P (pe)	p	[p]
R	r	R (er)	r	[r]
S	s	S (es)	s	[s]
T	t	T (te)	t	[t]
U	u	U	u (często wymowa jest przesunięta w stronę i, podobne do niemieckiego ü)	[u]
Ù	ù	U z akcentem ciężkim	łu	[wʉ]
W	w	WU (wu)	w	[v]
Y	y	Y	wymowa jak i, służy do podkreślania twardości poprzedzającej spółgłoski	[i]
Z	z	Z (zet)	z	[z]
Ż	ż	Z z kropką	ź	[ʒ]

Spółgłoski dziąsłowe cz, dż, sz, ż są wymawiane zawsze miękko (cź, dź, ś, ź).

Akcent

• język kaszubski literacki: akcent kolumnowy (przypadający we wszystkich formach fleksyjnych na tę samą sylabę)
• dialekt północny: swobodny akcent (może padać na różne zgłoski w formach fleksyjnych wyrazu)
• dialekty południowe: akcent pada na pierwszą sylabę

Przypisy

• Jan Trepczyk, Słownik polsko-kaszubski, Gdańsk 1994.
• Naszekaszuby.pl