Aneks:Język kaszubski - Zasady wymowy i akcent
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
Alfabet kaszubski[edytuj]
Aa Ąą Ãã Bb Cc Dd Ee Éé Ëë Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Łł Mm Nn Ńń Oo Òò Óó Ôô Pp Rr Ss Tt Uu Ùù Ww Yy Zz Żż
Wymowa[edytuj]
Wielka litera | Mała litera | Nazwa opisowa | Przybliżona wymowa polska | Wymowa w IPA |
---|---|---|---|---|
A | a | A | a | IPA: /[a]/ |
Ą | ą | A z ogonkiem | óm/ón (jak nosowe ó, przed spółgłoskami szczelinowymi zachowuje nosowość, przed zwartymi i zwarto-szczelinowymi rozkłada się na samogłoskę ustną i spółgłoskę nosową, np. kąt – kónt, gôdają – gôdajó) | IPA: /[õ]/, IPA: /[ũ]/ |
à | ã | A z tyldą | jak francuskie an (jak an w słowie mezalians) | IPA: /[ã]/
IPA: /[ɛ̃]/ (powiat pucki i północna część wejherowskiego) |
B | b | B (be) | b | IPA: /[b]/ |
C | c | C (ce) | c | IPA: /[ʦ̑]/ |
D | d | D (de) | d | IPA: /[d]/ |
E | e | E | e | IPA: /[ɛ]/ |
É | é | E z akcentem ostrym | dźwięk pomiędzy e oraz y (yj, na końcu wyrazów y) | IPA: /[e]/ (e wymawia się jako IPA: /[ɛ]/) IPA: /[ɨj]/ w niektórych dialektach IPA: /[i]/[ɨ]/ (na obszarze od Pucka do Kartuz) na końcu wyrazów wymawia się jak IPA: /[ɨ]/ |
Ë | ë | E z dierezą | krótkie e (tzw. szwa, dźwięk pośredni pomiędzy e oraz a) | IPA: /[ə]/ |
F | f | F (ef) | f | IPA: /[f]/ |
G | g | G (ge) | g | IPA: /[ɡ]/ |
H | h | H (ha) | h | IPA: /[x]/ |
I | j | I | i | IPA: /[i]/ |
J | j | J (jot) | j | IPA: /[j]/ |
K | k | K (ka) | k | IPA: /[k]/ |
L | l | L (el) | l | IPA: /[l]/ |
Ł | ł | L złamane | ł | IPA: /[w]/ IPA: /[l]/ (dialekt belocki) |
M | m | M (em) | m | IPA: /[m]/ |
N | n | N (en) | n | IPA: /[n]/ |
Ń | ń | N z akcentem ostrym | jak w polskim, w niektórych dialektach jak n | IPA: /[ɲ]/ IPA: /[n]/ (dialekt północny) |
O | o | O | o | IPA: /[ɔ]/ |
Ò | ò | O z akcentem ciężkim | łe | IPA: /[wɛ]/ |
Ó | ó | O z akcentem ostrym | pomiędzy o a u | IPA: /[o]/ (o wymawia się jako IPA: /[ɔ]/)
IPA: /[u]/ (południowe dialekty) |
Ô | ô | O z akcentem przeciągłym | wymowa y przy ułożeniu ust jak do u | IPA: /[ɞ]/
IPA: /[ɛ]/ (zachodnie dialekty) IPA: /[ɔ]/ (powiat wejherowski) IPA: /[o]/[u]/ (południowe dialekty) |
P | p | P (pe) | p | IPA: /[p]/ |
R | r | R (er) | r | IPA: /[r]/ |
S | s | S (es) | s | IPA: /[s]/ |
T | t | T (te) | t | IPA: /[t]/ |
U | u | U | u (często wymowa jest przesunięta w stronę i, podobne do niemieckiego ü) | IPA: /[u]/ |
Ù | ù | U z akcentem ciężkim | łu | IPA: /[wʉ]/ |
W | w | [WU]] (wu) | w | IPA: /[v]/ |
Y | y | Y | wymowa jak i, służy do podkreślania twardości poprzedzającej spółgłoski | IPA: /[i]/ |
Z | z | Z (zet) | z | IPA: /[z]/ |
Ż | ż | Z z kropką | ź | IPA: /[ʒ]/ |
Spółgłoski dziąsłowe cz, dż, sz, ż są wymawiane zawsze miękko (cź, dź, ś, ź).
Akcent[edytuj]
- język kaszubski literacki: akcent kolumnowy (przypadający we wszystkich formach fleksyjnych na tę samą sylabę)
- dialekt północny: swobodny akcent (może padać na różne zgłoski w formach fleksyjnych wyrazu)
- dialekty południowe: akcent pada na pierwszą sylabę
Przypisy[edytuj]
- Jan Trepczyk, Słownik polsko-kaszubski, Gdańsk 1994.
- Naszekaszuby.pl