Aneks:Język hebrajski - alfabet, transliteracja, wymowa, zapis wyrazów obcych

Alfabet hebrajski – informacje podstawowe

Alfabet hebrajski wywodzi się ze starożytnego alfabetu języka fenickiego. Alfabet hebrajski nie rozróżnia dużych i małych liter, zarówno w piśmie drukowanym, jak i odręcznym. Liter się nie łączy.

Alfabet hebrajski nie zawiera liter na oznaczenie samogłosek, które domyślnie nie są zapisywane. Są zaznaczane w tekście za pomocą znaków diakrytycznych jedynie wtedy, gdy autor chce wyraźnie wskazać sposób odczytania wyrazu. Domyślnie zwokalizowane jest Pismo Święte i książki dla dzieci. W pisanym bez samogłosek tekście zaznaczane są tylko samogłoski o i u (za pomocą litery waw) oraz i (za pomocą jod). Np. בוטניקה – botanika (botanika).

Alfabet składa się z 22 znaków spółgłoskowych.

Niektóre litery mają taką samą wymowę (w tekście niewokalizowanym brak będzie kropek):

כּ / ק – k

כ / ח – ch

שׂ / ס – s

ת / ט – t

ו / ב – w

Pięć liter ma formy końcowe (sofit), czyli zmieniają wygląd, gdy znajdują się na końcu wyrazu:

ך → כ

ם → מ

ן → נ

ף → פ

ץ → צ

W wypadku kilku znaków, mających dwa sposoby odczytu, w tekście wokalizowanym stosuje się kropkę w środku dla wskazania wymowy zwartej (a nie szczelinowej), względnie kropkę z lewej bądź prawej strony dla wskazania wymowy zębowej lub dziąsłowej:

בּ = b, ב = w

כּ = k, כ = ch

פּ = p, פ = f

שׂ = s, שׁ = sz

Alfabet i transliteracja

Porządek alfabetu hebrajskiego jest inny niż porządek alfabetu łacińskiego. Pierwszą literą jest alef א, a ostatnią – taw ת. Poniższy spis należy czytać kolumnami od góry do dołu.

א alef = ∅ (litera niema) ב bet = b, wet = w ג gimel = g ד dalet = d ה hej = h, (na końcu wyrazu) a, e ו waw = w, o, u ז zajin = z

ח chet = ch ט tet = t י jod = j, i כ kaf = k, chaf = ch ך chaf końcowe = ch ל lamed = l מ mem = m

ם mem końcowe = m נ nun = n ן nun końcowe = n ס samech = s ע ajin = ∅ (litera niema) פ fej = f, pej = p ף fej końcowe = f

צ cadi = c ץ cadi końcowe = c ק kof = k ר resz = r ש sz = szin, s = sin ת taw = t

W alfabecie hebrajskim istnieje też możliwość zapisu głosek odpowiadających polskim cz, dż, ż. Uzyskuje się je przez dodanie do liter cadi צ, gimel ג i zajin ז znaku zwanego geresz lub czupczik, wyglądającego jak apostrof.

cz – צ׳

dż – ג׳

ż – ז׳

Zapis wyrazów pochodzenia obcego alfabetem hebrajskim

Aby zapisać słowo obcego pochodzenia przy pomocy alfabetu hebrajskiego, przyjmuje się następującą transliterację:

o, u → ו (waw)

i, j → י (jod)

t → ט (tet)

s → ס (samech)

k → ק (kof)

b, w → ב (bet)

Pozostałe głoski zastępuje się według tabeli transliteracji.

Przykład: telewizja → טלביזיה; komunizm → קומוניזם

Warto zauważyć, że w wypadku wyrazów obcych zapisanych po hebrajsku nie stosuje się – w celu podkreślenia niehebrajskiego pochodzenia wyrazu – form końcowych liter כ, מ, נ, פ, צ. Wyjątek od tej zasady stanowią wyrazy obce oficjalnie zapożyczone do języka.

Wymowa hebrajska

Wymowa współczesnego języka hebrajskiego jest bardzo zbliżona do wymowy języków europejskich. Od wymowy języka polskiego hebrajski odróżnia charczące ch (zapisywane przez chaf כ i chet ח), bardzo słabe, często prawie niesłyszalne h (zapisywane przez hej ה), francuskie r (resz ר) i brak głoski ł.