Przejdź do zawartości

Aneks:Alfabet arabski

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

Pismo arabskie ma charakter alfabetyczny. W języku arabskim pisze się od strony prawej do lewej, nie ma liter wielkich ani drukowanych. Alfabet arabski składa się z 28 liter oznaczających spółgłoski. Litery dzielą się na dwie grupy ze względu na asymilację fonetyczną litery lām (ل) rodzajnika określonego al- (ال):

  • litery słoneczne (arab. حروف شمسية hurūf šamsiyya): ﻥ ,ﻝ ,ﻅ ,ﻁ ,ﺽ ,ﺹ ,ﺵ ,ﺱ ,ﺯ ,ﺭ ,ﺫ ,ﺩ ,ﺙ ,ﺕ. Przykład: الشمس (asz-szams).
  • litery księżycowe (arab. حروف قمرية hurūf qamariyya): ا ,ﺏ ,ﺝ ,ﺡ ,ﺥ ,ﻉ ,ﻍ ,ﻑ ,ﻕ ,ﻙ ,ﻡ ,ﻩ ,ﻭ ,ﻱ. Przykład: القمر (al-qamar).

Litery arabskie oraz transkrypcja i transliteracja

[edytuj]
Litera arabska Transkrypcja / transliteracja
postać końcowa postać środkowa postać początkowa postać izolowana transkrypcja polska transliteracja ISO transkrypcja IPA
ـا     ا a ā aː, ʔ
ـب ـبـ بـ ب b b b
ـت ـتـ تـ ت t t t
ـث ـثـ ثـ ث s θ
ـج ـجـ جـ ج ǧ dʒ, ʒ, ɡ
ـح ـحـ حـ ح h ħ
ـخ ـخـ خـ خ ch x
ـد     د d d d
ـذ     ذ z ð
ـر     ر r r r
ـز     ز z z z
ـس ـسـ سـ س s s s
ـش ـشـ شـ ش sz š ʃ
ـص ـصـ صـ ص s
ـض ـضـ ضـ ض d
ـط ـطـ طـ ط t
ـظ ـظـ ظـ ظ z ðˁ
ـع ـعـ عـ ع (-) ` ʕ
ـغ ـغـ غـ غ gh ɣ, ɡ w wielu zapożyczeniach
ـف ـفـ فـ ف f f f
ـق ـقـ قـ ق k q q
ـك ـكـ كـ ك k k k
ـل ـلـ لـ ل l l l
ـم ـمـ مـ م m m m
ـن ـنـ نـ ن n n n
ـه ـهـ هـ ه h h h
ـو     و w, u w, ū w
ـي ـيـ يـ ي j, i y, ī j
ـة     ة (-), t (-), t a, at
ـى     ى a à

Uwaga: Litery ا, د, ذ, ر, ز, و, ة i ى nie są łączone w piśmie z literami występującymi po nich, nie posiadają więc formy środkowej i początkowej.

Znaki samogłoskowe

[edytuj]

Na oznaczenie samogłosek oraz końcówek deklinacyjnych istnieją w piśmie arabskim dodatkowe, zwykle nieużywane znaki.

znak przykład nazwa znaczenie
َ بَ fatha krótkie a
ِ بِ kasra krótkie i
ُ بُ damma krótkie u
ا+َ بَا fatha + alif długie ā
ي+ِ بِي kasra + y długie ī
و+ُ بُو damma + wāw długie ū
ْ يْمُو sukun brak samogłoski
ّ دُرِّسَ szadda podwojenie danej spółgłoski
ٌ , ُُ سٌ nunacja końcówka -un (podwojona damma), I przypadek imienia w stanie nieokreślonym
ٍ سٍ końcówka -in II przypadek (podwójna kasra)
ً اً końcówka -an III przypadek (podwójna fatha)
اً اً końcówka -an III przypadek (podwójna fatha), najczęściej z dodatkową literą alif

Hamza

[edytuj]

Hamza ء to spółgłoska gardłowa zwarto-wybuchowa, bezdźwięczna. Jeżeli nie występuje samodzielnie wymaga podpórki, którą są litery ا (alif), و (wāw) oraz ي (yā, pisanym wówczas bez kropek).

Na początku wyrazu hamza zawsze opiera się na alifie. W połączeniu z fathą zapisujemy ją nad alifem ( أنا ) ('anā), wymowa podobna jest do polskiego "a" w wyrazie "aromat" lub drugiej samogłoski "e" w wyrazie "nieetyczny" ( أنتَ ) ('enta). W połączeniu z dammą hamzę zapisuje się nad alifem i wymawia jak polskie "u" w wyrazie "uraz" ( أُم ) ('umm). W połączeniu z kasrą oba znaki zapisuje się pod alifem i wymawia jak polskie "i" w wyrazie "igła" ( إِنْسَان ) ('insān), ( إِسْم ) ('ism).

Wewnątrz wyrazu po długiej samogłosce, spółgłosce lub dyftongu hamza jest zapisywana nad yā lub wāw. Jeśli poprzednią literą jest yā, hamza umieszczona jest nad nią, w innych sytuacjach hamza jest pisana w linii, jak w wyrazie ( ﺷﻲء ). Pomiędzy krótkimi samogłoskami, jeżeli obie samogłoski są takie same, hamzę zapisujemy nad odpowiadającą im literą. Przy dwóch różnych samogłoskach, /i/ ma pierwszeństwo przed /u/ a /u/ przed /a/, tak więc miʼat "sto" piszemy ﻣﺌﺖ, z hamzą nad yā.

Na końcu wyrazu, poprzedzona samogłoską krótką, jest zapisywana nad literą odpowiadającą tej samogłosce, w innych przypadkach jest niezależną literą.