Aneks:Abugida gudźarati
Pismem stosowanym w języku gudźarati jest abugida, czyli alfabet sylabiczny. Stanowi on odmianę północnoindyjskiego pisma dewanagari. Podstawową jednostką abugidy jest sylaba czyli spółgłoska z domyślną samogłoską "a". Inne samogłoski występują w nagłosie (jako samodzielne) lub jako znaki diakrytyczne przy spółgłoskach.
- Porządek alfabetu sylabicznego gudźarati jest następujący – najpierw samogłoski, potem spółgłoski.
Samogłoski[edytuj]
Klasycznie rozróżnia się 11 samogłosek niezależnych, ale we współczesnym zapisie gudżarackim jest ich 13. Form diakrytycznych jest 12.
| Niezależne | Znaki diakrytyczne | Transliteracja | IPA | Nazwa znaku diakrytycznego |
|---|---|---|---|---|
| અ | a | IPA: /ə/ | ||
| આ | ા | ā | IPA: /ɑ̈/ | kāno |
| ઇ | િ | i | IPA: /i/ | hrasva-ajju |
| ઈ | ી | ī | dīrgha-ajju | |
| ઉ | ુ | u | IPA: /u/ | hrasva-varaṛũ |
| ઊ | ૂ | ū | dīrgha-varaṛũ | |
| ઋ | ૃ | r̥ | IPA: /r̥, ʁ/ | |
| એ | ે | IPA: /e, ɛ/ | ek mātra | |
| ઐ | ૈ | ai | IPA: /əj/ | be mātra |
| ઓ | ો | IPA: /o, ɔ/ | kāno ek mātra | |
| ઔ | ૌ | au | IPA: /əʋ/ | kāno be mātra |
| ઍ | ૅ | â | IPA: /æ/ | |
| ઑ | ૉ | ô | IPA: /ɔ/ | |
ર r, જ j i હ h tworzą nieregularne formy રૂ rū, જી jī oraz હૃ hṛ.
Spółgłoski[edytuj]
W abugidzie gudżarackiej jest 36 spółgłosek.
| Spółgłoski zwarte | Spółgłoski nosowe | Spółgłoski sonorne | Spółgłoski syczące | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Spółgłoski bezdźwięczne | Spółgłoski dźwięczne | ||||||||||||||||||||
| Spółgłoski przydechowe | Przydechowe | Nieprzydechowe | Przydechowe | ||||||||||||||||||
| Spółgłoski tylnojęzykowe | ક | ka | IPA: /kə/ | ખ | kha | IPA: /khə/ | ગ | ga | IPA: /gə/ | ઘ | gha | IPA: /gɦə/ | ઙ | ṅa | IPA: /ŋə/ | ||||||
| Spółgłoski palatalne | ચ | cha | IPA: /tʃə/ | છ | chha | IPA: /tʃhə/ | જ | ja | IPA: /dʒə/ | ઝ | jha | IPA: /dʒɦə/ | ઞ | ña | IPA: /ɲə/ | ય | ya | IPA: /jə/ | શ | śa | IPA: /ʃə/ |
| Spółgłoski retrofleksywne | ટ | ṭa | IPA: /ʈə/ | ઠ | ṭha | IPA: /ʈhə/ | ડ | ḍa | IPA: /ɖə/ | ઢ | ḍha | IPA: /ɖɦə/ | ણ | ṇa | IPA: /ɳə/ | ર | ra | IPA: /ɾə/ | ષ | ṣa | |
| Spółgłoski zębowe | ત | ta | IPA: /t̪ə/ | થ | tha | IPA: /t̪hə/ | દ | da | IPA: /d̪ə/ | ધ | dha | IPA: /d̪ɦə/ | ન | na | IPA: /nə/ | લ | la | IPA: /lə/ | સ | sa | IPA: /sə/ |
| Spółgłoski dwuwargowe | પ | pa | IPA: /pə/ | ફ | pha | IPA: /phə/ | બ | ba | IPA: /bə/ | ભ | bha | IPA: /bɦə/ | મ | ma | IPA: /mə/ | વ | va | IPA: /ʋə/ | |||
| Spółgłoski gardłowe | હ | ha | IPA: /ɦə/ |
|---|---|---|---|
| Retrofleksywne | ળ | ḷa | IPA: /ɭə/ |
| ક્ષ | kṣa | IPA: /kʃə/ | |
| જ્ઞ | jña | IPA: /gnə/ |
Kombinacje spółgłoski ક (ka) i samogłosek[edytuj]
Spółgłoska ક (ka) ma odmienne formy zapisu ze samogłoskami:
- ક્ + અ = ક
- ક્ + આ = કા
- ક્ + ઇ = કિ
- ક્ + ઈ = કી
- ક્ + ઉ = કુ
- ક્ + ઊ = કૂ
- ક્ + ઋ = કૃ
- ક્ + એ = કે
- ક્ + ઐ = કૈ
- ક્ + ઓ = કો
- ક્ + ઔ = કૌ
Cyfry[edytuj]
| 0 | ૦ | mīṇḍuṃ |
| 1 | ૧ | ekaṛo |
| 2 | ૨ | bagaṛo |
| 3 | ૩ | tragaṛo |
| 4 | ૪ | chogaṛo |
| 5 | ૫ | pāṃcaṛo |
| 6 | ૬ | chagaṛo |
| 7 | ૭ | sātaṛo |
| 8 | ૮ | āthaṛo |
| 9 | ૯ | navaṛo |
Linki zewnętrzne[edytuj]
Bibliografia[edytuj]
- Jagdish Dave, Jagdish Chandra Dave, Colloquial Gujarati: A Complete Language Course, tom 1, Routledge, Nowy Jork, 1995.
- Shápurjí Edaljí, A Dictionary, Gujarátí and English, N.R. Rániná at the Union Press, Bombaj, 1868.