oko: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
usunięcie tłumaczenia na wczesny nowoangielski |
|||
| (Nie pokazano 29 wersji utworzonych przez 15 użytkowników) | |||
| Linia 20: | Linia 20: | ||
: (1.7) {{żegl}} [[otwór]] [[w]] [[pętla|pętli]] [[wiązać|zawiązanej]] [[lub]] [[pleść|zaplecionej]] [[na]] [[koniec|końcu]] [[lina|liny]] [[np.]] [[cuma|cumy]] |
: (1.7) {{żegl}} [[otwór]] [[w]] [[pętla|pętli]] [[wiązać|zawiązanej]] [[lub]] [[pleść|zaplecionej]] [[na]] [[koniec|końcu]] [[lina|liny]] [[np.]] [[cuma|cumy]] |
||
: (1.8) {{meteorol}} [[centrum]] [[cyklon]]u [[tropikalny|tropikalnego]] |
: (1.8) {{meteorol}} [[centrum]] [[cyklon]]u [[tropikalny|tropikalnego]] |
||
: (1.9) {{ |
: (1.9) {{stpol}} [[punkt]], [[jednostka]] |
||
: (1.10) {{ |
: (1.10) {{gw-pl|Bukowina}} [[litr]]<ref name="Greń">Zbigniew Greń, Helena Krasowska, [http://rcin.org.pl/Content/39095/WA243_54147_2631445_SLOWNIK-GORALI_0000.pdf ''Słownik górali polskich na Bukowinie''], SOW, Warszawa 2008, s. 152; dostęp: 26 listopada 2018.</ref> |
||
{{odmiana}} |
{{odmiana}} |
||
: (1.1, 1.5-6) {{odmiana-rzeczownik-polski |
: (1.1, 1.5-6) {{odmiana-rzeczownik-polski |
||
| Linia 69: | Linia 69: | ||
: (1.4) [[fałszywy|fałszywe]] oko |
: (1.4) [[fałszywy|fałszywe]] oko |
||
{{synonimy}} |
{{synonimy}} |
||
: (1.1) [[ślepie]], [[gała]] |
: (1.1) [[ślepie]], [[gała]]; {{lm}} [[oczynki]] |
||
: (1.2) [[plama]] |
: (1.2) [[plama]] |
||
: (1.7) [[pętla]] |
: (1.7) [[pętla]] |
||
| Linia 77: | Linia 77: | ||
: (1.1) [[oko złożone]] |
: (1.1) [[oko złożone]] |
||
{{holonimy}} |
{{holonimy}} |
||
: (1.1) [[twarz]] |
|||
{{meronimy}} |
{{meronimy}} |
||
: (1.1) [[źrenica]], [[tęczówka]] |
|||
{{pokrewne}} |
{{pokrewne}} |
||
: {{rzecz}} [[oczniak]] {{m}}, [[ocznica]] {{ż}}, [[ocznik]] {{m}}, [[oczkownica]] {{ż}}, [[oczkowanie]] {{n}} |
: {{rzecz}} [[oczniak]] {{m}}, [[ocznica]] {{ż}}, [[ocznik]] {{m}}, [[oczkownica]] {{ż}}, [[oczkowanie]] {{n}}, [[oczynka]] {{ż}} |
||
:: {{zdrobn}} [[oczko]] {{n}} |
:: {{zdrobn}} [[oczko]] {{n}} |
||
:: {{zgrub}} [[oczysko]] {{n}} |
:: {{zgrub}} [[oczysko]] {{n}} |
||
: {{czas}} [[zoczyć]] {{dk}}, [[oczkować]] {{ndk}} |
: {{czas}} [[zoczyć]] {{dk}}, [[oczkować]] {{ndk}} |
||
: {{przym}} [[oczny]], [[naoczny]], [[oczkowy]] |
: {{przym}} [[oczny]], [[naoczny]], [[oczkowy]] |
||
: {{przysł}} [[zaocznie]], [[naocznie]] |
|||
{{frazeologia}} |
{{frazeologia}} |
||
: (1.1) [[ani oko nie widziało, ani ucho nie słyszało]] • [[argusowe oko]] • [[argusowe oczy]] • [[bać się spojrzeć w oczy]] • [[bez mrugnięcia okiem]] • [[bić po oczach]] • [[błądzić oczyma]] • [[być cierniem w oku|być cierniem]] / [[być solą w oku]] • [[ciemno, choć oko wykol]] • [[cieszyć oko]] • [[co z oczu, to z serca]] • [[diabeł z oczu patrzy|diabeł]] / [[diabłem z oczu patrzy]] • |
: (1.1) [[ani oko nie widziało, ani ucho nie słyszało]] • [[argusowe oko]] • [[argusowe oczy]] • [[bać się spojrzeć w oczy]] • [[bez mrugnięcia okiem]] • [[bić po oczach]] • [[błądzić oczyma]] • [[być cierniem w oku|być cierniem]] / [[być solą w oku]] • [[ciemno, choć oko wykol]] • [[cieszyć oko]] • [[co z oczu, to z serca]] • [[diabeł z oczu patrzy|diabeł]] / [[diabłem z oczu patrzy]] • [[dobrze z oczu patrzy]] • [[ginąć w oczach|ginąć]] / [[niknąć w oczach]] • [[gołym okiem]] • [[iść, dokąd oczy poniosą]] / [[iść, gdzie oczy poniosą]] • [[jak okiem sięgnąć]] • [[jak okiem sięgnąć]] • [[jedno oko na Maroko, a drugie na Kaukaz]] • [[chłonąć oczami]] / [[pożerać oczami]] • [[kij ci w oko]] • [[kłamać w żywe oczy]] • [[kłuć w oczy]] • [[kwarcowe kocie oko]] • [[łuski z oczu spadają]] • [[łza się w oku kręci]] • [[maślane oczy]] • [[mgnienie oka]] • [[mieć bielmo na oczach]] • [[mieć klapki na oczach]] • [[mieć na oku]] • [[mieć obłęd w oczach]] • [[mieć oczy szeroko otwarte]] • [[mieć sokole oko]] • [[mieć swoje oczy i uszy]] • [[mówić prosto w oczy]] • [[mydlić oczy]] • [[na czyichś oczach]] • [[na oko]] • [[na piękne oczy]] • [[nie spuszczać z oczu]] • [[nie wierzyć własnym oczom]] • [[nie zmrużyć oka]] • [[oczy jak szklanki]] • [[oczy stanęły w słup]] • [[oczy świata]] • [[Oko Afryki]] • [[oko bomby]] • [[oko do serca okno]] • [[oko cyklonu]] • [[oko za oko, ząb za ząb]] • [[otworzyć oczy]] • [[pawie oko]] • [[perskie oko]] • [[pi razy oko]] • [[przejrzeć na oczy]] • [[przymykać oko]] / [[przymknąć oko]] • [[psu oczy sprzedać]] • [[pustka w oczach]] • [[puszczać oko|puszczać]] / [[robić oko]] • [[robić wielkie oczy]] / [[robić okrągłe oczy]] • [[rosnąć w czyichś oczach]] • [[rosnąć w oczach]] • [[rzucać się w oczy]] • [[rzucić okiem]] • [[rzut oka]] / [[na pierwszy rzut oka]] • [[skoczyć sobie do oczu]] • [[spędzać sen z oczu]] • [[spoglądać łaskawym okiem]] • [[spojrzeć prawdzie w oczy]] • [[stracić z oczu]] • [[strzec jak źrenicy oka]] • [[szklane oczy]] • [[świecić oczyma]] / [[świecić oczami]] • [[śmierć zajrzała w oczy]] • [[świeczki stanęły w oczach]] • [[troić się w oczach]] • [[trzecie oko]] • [[tygrysie oko]] • [[w cztery oczy]] • [[walić prawdę między oczy]] • [[w mgnieniu oka]] • [[widzieć na własne oczy]] • [[wilkiem z oczu patrzy]] • [[wodzić okiem]] • [[wole oczy]] • [[wpaść w oko]] • [[wyczytać z oczu]] • [[z przymrużeniem oka]] • [[z zamkniętymi oczami]] • [[zawiesić oko]] • [[zejść z oczu]] / [[schodzić z oczu]] • [[złe oko]] / [[złe oczy]] • [[zrobić wielkie oczy]] • [[żabie oczy]] • [[źle z oczu patrzy]] |
||
: {{wulg}} [[chuj ci w oko]] / [[chuj w oko]] • [[mieć kurwiki w oczach]] • [[oczy pizdą zarosły]] |
: {{wulg}} [[chuj ci w oko]] / [[chuj w oko]] • [[mieć kurwiki w oczach]] • [[oczy pizdą zarosły]] |
||
: ''przysłowia:'' [[biednemu zawsze wiatr w oczy]] • [[co oko widzi, to głowa dorozumie]] • [[czego oko nie widzi, tego sercu nie żal]] • [[do oczu jako miód, poza oczy jako jad]] • [[pańskie oko konia tuczy]] • [[strach ma wielkie oczy]] • [[tego oko szuka, co sercu miłe]] • [[źdźbło w oku bliźniego widzisz, a belki w swoim nie dostrzegasz]] |
: ''przysłowia:'' [[biednemu zawsze wiatr w oczy]] • [[co oko widzi, to głowa dorozumie]] • [[czego oko nie widzi, tego sercu nie żal]] • [[do oczu jako miód, poza oczy jako jad]] • [[kruk krukowi oka nie wykole]] • [[pańskie oko konia tuczy]] • [[strach ma wielkie oczy]] • [[tego oko szuka, co sercu miłe]] • [[źdźbło w oku bliźniego widzisz, a belki w swoim nie dostrzegasz]] |
||
{{etymologia}} |
{{etymologia}} |
||
: (1.1) {{etym|scs|oko}}<ref name="Długosz">Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, ''Gramatyka historyczna języka polskiego'', Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2001, s. 35.</ref> < {{etym|praindoeur|*okʸ-}}<ref>Edward Łuczyński, Jolanta Maćkiewicz, ''Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia'', wyd. II rozszerzone i uzupełnione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002, s. 119.</ref><ref name="Długosz"/> |
: (1.1) {{etym|scs|oko}}<ref name="Długosz">Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, ''Gramatyka historyczna języka polskiego'', Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2001, s. 35.</ref> < {{etym|praindoeur|*okʸ-}}<ref>Edward Łuczyński, Jolanta Maćkiewicz, ''Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia'', wyd. II rozszerzone i uzupełnione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002, s. 119.</ref><ref name="Długosz"/> |
||
: (1.1) {{por}} {{etymn|łac|oculus}}<ref name="Długosz"/>, {{etymn|lit|akis}}<ref name="Długosz"/>, {{etymn|goc|*augo}}<ref name="Długosz"/> |
: (1.1) {{por}} {{etymn|łac|oculus}}<ref name="Długosz"/>, {{etymn|lit|akis}}<ref name="Długosz"/>, {{etymn|goc|*augo}}<ref name="Długosz"/> |
||
: (1.10) {{por}} {{ |
: (1.10) {{por}} {{etym2n|ukr|око|о́ко}}<ref name="Greń"/> |
||
{{uwagi}} |
{{uwagi}} |
||
: (1.1) zobacz też: [[Indeks:Polski - Części ciała]] |
: (1.1) zobacz też: [[Indeks:Polski - Części ciała]] |
||
| Linia 122: | Linia 125: | ||
* esperanto: (1.1) [[okulo]]; (1.4) [[okulo]] |
* esperanto: (1.1) [[okulo]]; (1.4) [[okulo]] |
||
* estoński: (1.1) [[silm]] |
* estoński: (1.1) [[silm]] |
||
| ⚫ | |||
* fenicki: (1.1) [[𐤏𐤍]] (ʕn), [[𐤍𐤉𐤀]](ʕyn) |
* fenicki: (1.1) [[𐤏𐤍]] (ʕn), [[𐤍𐤉𐤀]](ʕyn) |
||
* fidżyjski: (1.1) [[mata]] |
* fidżyjski: (1.1) [[mata]] |
||
| Linia 131: | Linia 135: | ||
* górnołużycki: (1.1) [[woko]] {{n}} |
* górnołużycki: (1.1) [[woko]] {{n}} |
||
* grenlandzki: (1.1) [[isi]] |
* grenlandzki: (1.1) [[isi]] |
||
* guarani: (1.1) [[tesa]] |
|||
* gudźarati: (1.1) [[આંખ]] (āṅkha) |
* gudźarati: (1.1) [[આંખ]] (āṅkha) |
||
* hausa: (1.1) [[ido]] |
* hausa: (1.1) [[ido]] |
||
| Linia 137: | Linia 142: | ||
* hindi: [[आँख]] (ā̃kh) {{ż}} |
* hindi: [[आँख]] (ā̃kh) {{ż}} |
||
* hiszpański: (1.1) [[ojo]] {{m}}; (1.2) [[ojo]] {{m}}; (1.3) [[ojo]] {{m}} |
* hiszpański: (1.1) [[ojo]] {{m}}; (1.2) [[ojo]] {{m}}; (1.3) [[ojo]] {{m}} |
||
| ⚫ | |||
* ido: (1.1) [[okulo]] |
* ido: (1.1) [[okulo]] |
||
* inari: (1.1) [[čalme]] |
* inari: (1.1) [[čalme]] |
||
| Linia 143: | Linia 147: | ||
* irlandzki: (1.1) [[súil]] {{ż}} |
* irlandzki: (1.1) [[súil]] {{ż}} |
||
* islandzki: (1.1) [[auga]] {{n}} |
* islandzki: (1.1) [[auga]] {{n}} |
||
* japoński: (1.1) [[め]] (me), [[目]] (me), [[アイ]] (ai) |
* japoński: (1.1) [[め]] (me), [[目]] (me), [[アイ]] (ai), [[眼]] (me) |
||
* jidysz: (1.1) [[אויג]] {{n}} (ojg) |
* jidysz: (1.1) [[אויג]] {{n}} (ojg) |
||
* joruba: (1.1) [[ojú]] |
* joruba: (1.1) [[ojú]] |
||
* kabardyjski: (1.1) [[нэ]] |
* kabardyjski: (1.1) [[нэ]] |
||
* kabowerdeński: (1.1) [[odju]] |
|||
* kabylski: (1.1) [[allen]] |
* kabylski: (1.1) [[allen]] |
||
* kanuri: (1.1) [[shim]] |
* kanuri: (1.1) [[shim]] |
||
* kaszubski: (1.1) [[òkò]] |
* kaszubski: (1.1) [[òkò]] {{n}} |
||
* kataloński: (1.1) [[ull]] {{m}} |
* kataloński: (1.1) [[ull]] {{m}} |
||
* kazachski: (1.1) [[көз]] |
* kazachski: (1.1) [[көз]] |
||
| Linia 160: | Linia 165: | ||
* maltański: (1.1) [[għajn]] {{ż}} |
* maltański: (1.1) [[għajn]] {{ż}} |
||
* nepalski: (1.1) [[आँखा]] (ā̃khā) |
* nepalski: (1.1) [[आँखा]] (ā̃khā) |
||
| ⚫ | |||
* niemiecki: (1.1) [[Auge]] {{n}}; (1.2) [[Fettauge]] {{n}}, [[Auge]] {{n}}; (1.8) [[Auge]] {{n}} |
* niemiecki: (1.1) [[Auge]] {{n}}; (1.2) [[Fettauge]] {{n}}, [[Auge]] {{n}}; (1.8) [[Auge]] {{n}} |
||
* niue: (1.1) [[mata]] |
* niue: (1.1) [[mata]] |
||
* norweski (bokmål): (1.1) [[øye]] |
* norweski (bokmål): (1.1) [[øye]] |
||
* nowogrecki: (1.1) [[μάτι]] {{n}}, [[οφθαλμός]] {{m}}, [[όμμα]] {{n}} |
* nowogrecki: (1.1) [[μάτι]] {{n}}, [[οφθαλμός]] {{m}}, [[όμμα]] {{n}} |
||
* nowopruski: (1.1) [[aks]] {{ż}} |
|||
* orija: (1.1) [[ଆଖି]] |
* orija: (1.1) [[ଆଖି]] |
||
* ormiański: (1.1) [[աչք]] (ačʿkʿ), [[աչ]] (ačʿ), {{przest}} [[ակն]] (akn) |
* ormiański: (1.1) [[աչք]] (ačʿkʿ), [[աչ]] (ačʿ), {{przest}} [[ակն]] (akn) |
||
| Linia 172: | Linia 179: | ||
* polski język migowy: {{PJM-ukryj| (1.1) {{PJM|oko}}, ''oczy:'' {{PJM|oczy}}}} |
* polski język migowy: {{PJM-ukryj| (1.1) {{PJM|oko}}, ''oczy:'' {{PJM|oczy}}}} |
||
* portugalski: (1.1) [[olho]] {{m}} |
* portugalski: (1.1) [[olho]] {{m}} |
||
| ⚫ | |||
* romski: (1.1) [[jakh]] {{ż}} |
* romski: (1.1) [[jakh]] {{ż}} |
||
* rosyjski: (1.1) [[глаз]] {{m}}, {{rzad}} [[око]] {{n}}; (1.3) [[ячейка]] {{ż}} |
* rosyjski: (1.1) [[глаз]] {{m}}, {{rzad}} [[око]] {{n}}; (1.3) [[ячейка]] {{ż}} |
||
| Linia 182: | Linia 188: | ||
* słowacki: (1.1) [[oko]] {{n}} |
* słowacki: (1.1) [[oko]] {{n}} |
||
* słoweński: (1.1) [[oko]] {{n}} |
* słoweński: (1.1) [[oko]] {{n}} |
||
* staroangielski: (1.1) [[eage| |
* staroangielski: (1.1) [[eage|ēage]] {{n}} |
||
* starobengalski: (1.1) |
|||
* staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) [[ⱁⰽⱁ]] / [[око]] {{n}} |
* staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) [[ⱁⰽⱁ]] / [[око]] {{n}} |
||
* staroegipski: (1.1) [[Plik:Egyptian-ỉrt.PNG|20px|link=ỉrt]] (ỉrt) |
* staroegipski: (1.1) [[Plik:Egyptian-ỉrt.PNG|20px|link=ỉrt]] (ỉrt) |
||
| Linia 202: | Linia 207: | ||
* turecki: (1.1) [[göz]] |
* turecki: (1.1) [[göz]] |
||
* tybetański: [[མིག]], [[སྤྱན་]] |
* tybetański: [[མིག]], [[སྤྱན་]] |
||
* ukraiński: (1.1) [[око]] {{n}}; (1.8) [[око]] |
* ukraiński: (1.1) [[око]] {{n}}; (1.8) [[око]] {{n}} |
||
* umbundu: (1.1) [[iso]] |
* umbundu: (1.1) [[iso]] |
||
* urdu: (1.1) [[آنکھ]] (ā̃ṅkh) {{ż}} |
* urdu: (1.1) [[آنکھ]] (ā̃ṅkh) {{ż}} |
||
* volapük: (1.1) [[log]] |
* volapük: (1.1) [[log]] |
||
* walijski: (1.1) [[llygad]] {{ż}} |
* walijski: (1.1) [[llygad]] {{ż}} |
||
* wczesny nowoangielski: (1.1) [[eyne]] |
|||
* węgierski: (1.1) [[szem]] |
* węgierski: (1.1) [[szem]] |
||
* wietnamski: (1.1) [[mắt]] |
* wietnamski: (1.1) [[mắt]] |
||
* wilamowski: (1.1) [[aug]] {{n}}, [[aojg]] {{n}}, [[oüg]] {{n}} |
* wilamowski: (1.1) [[aug]] {{n}}, [[aojg]] {{n}}, [[oüg]] {{n}} |
||
* włoski: (1.1) [[occhio]] {{m}} |
* włoski: (1.1) [[occhio]] {{m}} |
||
* wolof: (1.1) [[bët]], {{lm}} [[gët]] |
|||
* zulu: (1.1) [[iso]] |
* zulu: (1.1) [[iso]] |
||
{{źródła}} |
{{źródła}} |
||
| Linia 218: | Linia 223: | ||
== oko ({{język chorwacki}}) == |
== oko ({{język chorwacki}}) == |
||
[[Plik:Eye macro.jpg|thumb|oko (1.1)]] |
[[Plik:Eye macro.jpg|thumb|oko (1.1)]] |
||
{{ortografie}} |
|||
{{wymowa}} |
{{wymowa}} |
||
{{znaczenia}} |
{{znaczenia}} |
||
| Linia 256: | Linia 262: | ||
: (1.1) {{anat}} [[oko]] |
: (1.1) {{anat}} [[oko]] |
||
{{odmiana}} |
{{odmiana}} |
||
: (1.1) {{odmiana-rzeczownik-czeski |
|||
|Mianownik lp = oko |
|||
|Mianownik lm = oči |
|||
|Dopełniacz lp = oka |
|||
|Dopełniacz lm = očí |
|||
|Celownik lp = oku |
|||
|Celownik lm = očim |
|||
|Biernik lp = oko |
|||
|Biernik lm = oči |
|||
|Wołacz lp = oko |
|||
|Wołacz lm = oči |
|||
|Miejscownik lp = oku |
|||
|Miejscownik lm = očích |
|||
|Narzędnik lp = okem |
|||
|Narzędnik lm = očima |
|||
}} |
|||
{{przykłady}} |
{{przykłady}} |
||
: (1.1) ''[[v|V]] [[jazyk|jazyce]] [[metafora|metafor]] [[být|je]] [[oko]] [[často|nejčastěji]] [[spojovat|spojováno]] [[s]] [[duše|duší]] ([[jakožto]] [[ona|její]] [[okno]]).''<ref>[http://www.souvislosti.cz/201/krato.html z Internetu]</ref> → [[w|W]] [[język]]u [[metafora|metafor]] '''[[oko]]''' [[częsty|najczęściej]] [[łączyć|łączone]] [[być|jest]] [[z]] [[dusza|duszą]] ([[jako]] [[ona|jej]] [[okno]]). |
: (1.1) ''[[v|V]] [[jazyk|jazyce]] [[metafora|metafor]] [[být|je]] [[oko]] [[často|nejčastěji]] [[spojovat|spojováno]] [[s]] [[duše|duší]] ([[jakožto]] [[ona|její]] [[okno]]).''<ref>[http://www.souvislosti.cz/201/krato.html z Internetu]</ref> → [[w|W]] [[język]]u [[metafora|metafor]] '''[[oko]]''' [[częsty|najczęściej]] [[łączyć|łączone]] [[być|jest]] [[z]] [[dusza|duszą]] ([[jako]] [[ona|jej]] [[okno]]). |
||
| Linia 274: | Linia 296: | ||
{{etymologia}} |
{{etymologia}} |
||
{{uwagi}} |
{{uwagi}} |
||
: zobacz też: [[Indeks:Czeski - Części ciała]] |
: (1.1) zobacz też: [[Indeks:Czeski - Części ciała]] |
||
{{źródła}} |
{{źródła}} |
||
<references /> |
<references /> |
||
| Linia 283: | Linia 305: | ||
{{morfologia}} {{morfeo|ok|o}} |
{{morfologia}} {{morfeo|ok|o}} |
||
{{wymowa}} |
{{wymowa}} |
||
: {{audio|LL-Q143 (epo)-Lepticed7-oko.wav}} |
|||
{{znaczenia}} |
{{znaczenia}} |
||
''rzeczownik'' |
''rzeczownik'' |
||
| Linia 310: | Linia 333: | ||
: (1.1) {{rzeczownikiOdliczebnikoweEO}} |
: (1.1) {{rzeczownikiOdliczebnikoweEO}} |
||
{{źródła}} |
{{źródła}} |
||
<references /> |
|||
== oko ({{język słowacki}}) == |
== oko ({{język słowacki}}) == |
||
| Linia 335: | Linia 357: | ||
: {{etym|prasłow|*oko}} < {{etym|praindoeur|*h₃ekʷ-}} |
: {{etym|prasłow|*oko}} < {{etym|praindoeur|*h₃ekʷ-}} |
||
{{uwagi}} |
{{uwagi}} |
||
: zobacz też: [[Indeks:Słowacki - Części ciała]] |
: (1.1) zobacz też: [[Indeks:Słowacki - Części ciała]] |
||
{{źródła}} |
{{źródła}} |
||
| Linia 361: | Linia 383: | ||
: {{etym|prasłow|*oko}} < {{etym|praindoeur|*h₃ekʷ-}} |
: {{etym|prasłow|*oko}} < {{etym|praindoeur|*h₃ekʷ-}} |
||
{{uwagi}} |
{{uwagi}} |
||
: zobacz też: [[Indeks:Słoweński - Części ciała]] |
: (1.1) zobacz też: [[Indeks:Słoweński - Części ciała]] |
||
{{źródła}} |
{{źródła}} |
||
Aktualna wersja na dzień 09:22, 16 sty 2024
oko (język polski)[edytuj]
.jpg)
_Caldas_(LF_52)_stands_the_look_out_watch_as_they_practice_boarding_scenarios_during_exercise_PANAMAX_2006.jpg)
.jpg)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj nijaki
- (1.1) anat. narząd wzroku; zob. też oko w Wikipedii
- (1.2) kulin. krążek tłuszczu na powierzchni płynu
- (1.3) otwór pomiędzy węzłami (splotami) sieci
- (1.4) w grze go, niezajęty punkt lub punkty otoczone przez kamienie tego samego koloru; zob. też oko (go) w Wikipedii
- (1.5) żegl. służba obserwacyjna na statku albo jachcie
- (1.6) żegl. marynarz lub żeglarz pełniący służbę obserwacyjną na oku (1.5)
- (1.7) żegl. otwór w pętli zawiązanej lub zaplecionej na końcu liny np. cumy
- (1.8) meteorol. centrum cyklonu tropikalnego
- (1.9) st.pol. punkt, jednostka
- (1.10) gw. (Bukowina) litr[1]
- odmiana:
- (1.1, 1.5-6)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik oko oczy dopełniacz oka oczu / rzad. oczów / przest. ócz celownik oku oczom biernik oko oczy narzędnik okiem oczami / książk. oczyma miejscownik oku oczach wołacz oko oczy - (1.2-4, 1.7-8)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik oko oka dopełniacz oka ok celownik oku okom biernik oko oka narzędnik okiem okami miejscownik oku okach wołacz oko oka
- przykłady:
- (1.1) Nigdy nie zapomnę tych świdrujących oczu.
- (1.2) Zupę pokrywały odrażające oka tłuszczu.
- (1.3) Ta sieć ma za duże oka, każda ryba z niej ucieknie.
- (1.4) Są nadal żywe, ponieważ mają dwoje oczu[2].
- (1.5) Całą wachtę stałem na oku.
- (1.6) Kapitan wyznaczył mnie na oko.
- (1.7) Załóż oko cumy na poler.
- (1.8) Statek wpadł w oko cyklonu.
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) niebieskie / brązowe / szare / zielone / czarne / piwne / przekrwione oko (oczy) • trzeć / przecierać oko (oczy) • zamknąć / przymknąć / otworzyć / rozewrzeć oko (oczy) • mrużyć / wybałuszać oczy • przewracać oczami
- (1.4) fałszywe oko
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- (1.1) oko złożone
- holonimy:
- (1.1) twarz
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. oczniak m, ocznica ż, ocznik m, oczkownica ż, oczkowanie n, oczynka ż
- czas. zoczyć dk., oczkować ndk.
- przym. oczny, naoczny, oczkowy
- przysł. zaocznie, naocznie
- związki frazeologiczne:
- (1.1) ani oko nie widziało, ani ucho nie słyszało • argusowe oko • argusowe oczy • bać się spojrzeć w oczy • bez mrugnięcia okiem • bić po oczach • błądzić oczyma • być cierniem / być solą w oku • ciemno, choć oko wykol • cieszyć oko • co z oczu, to z serca • diabeł / diabłem z oczu patrzy • dobrze z oczu patrzy • ginąć / niknąć w oczach • gołym okiem • iść, dokąd oczy poniosą / iść, gdzie oczy poniosą • jak okiem sięgnąć • jak okiem sięgnąć • jedno oko na Maroko, a drugie na Kaukaz • chłonąć oczami / pożerać oczami • kij ci w oko • kłamać w żywe oczy • kłuć w oczy • kwarcowe kocie oko • łuski z oczu spadają • łza się w oku kręci • maślane oczy • mgnienie oka • mieć bielmo na oczach • mieć klapki na oczach • mieć na oku • mieć obłęd w oczach • mieć oczy szeroko otwarte • mieć sokole oko • mieć swoje oczy i uszy • mówić prosto w oczy • mydlić oczy • na czyichś oczach • na oko • na piękne oczy • nie spuszczać z oczu • nie wierzyć własnym oczom • nie zmrużyć oka • oczy jak szklanki • oczy stanęły w słup • oczy świata • Oko Afryki • oko bomby • oko do serca okno • oko cyklonu • oko za oko, ząb za ząb • otworzyć oczy • pawie oko • perskie oko • pi razy oko • przejrzeć na oczy • przymykać oko / przymknąć oko • psu oczy sprzedać • pustka w oczach • puszczać / robić oko • robić wielkie oczy / robić okrągłe oczy • rosnąć w czyichś oczach • rosnąć w oczach • rzucać się w oczy • rzucić okiem • rzut oka / na pierwszy rzut oka • skoczyć sobie do oczu • spędzać sen z oczu • spoglądać łaskawym okiem • spojrzeć prawdzie w oczy • stracić z oczu • strzec jak źrenicy oka • szklane oczy • świecić oczyma / świecić oczami • śmierć zajrzała w oczy • świeczki stanęły w oczach • troić się w oczach • trzecie oko • tygrysie oko • w cztery oczy • walić prawdę między oczy • w mgnieniu oka • widzieć na własne oczy • wilkiem z oczu patrzy • wodzić okiem • wole oczy • wpaść w oko • wyczytać z oczu • z przymrużeniem oka • z zamkniętymi oczami • zawiesić oko • zejść z oczu / schodzić z oczu • złe oko / złe oczy • zrobić wielkie oczy • żabie oczy • źle z oczu patrzy
- wulg. chuj ci w oko / chuj w oko • mieć kurwiki w oczach • oczy pizdą zarosły
- przysłowia: biednemu zawsze wiatr w oczy • co oko widzi, to głowa dorozumie • czego oko nie widzi, tego sercu nie żal • do oczu jako miód, poza oczy jako jad • kruk krukowi oka nie wykole • pańskie oko konia tuczy • strach ma wielkie oczy • tego oko szuka, co sercu miłe • źdźbło w oku bliźniego widzisz, a belki w swoim nie dostrzegasz
- etymologia:
- (1.1) scs. oko[3] < praindoeur. *okʸ-[4][3]
- (1.1) por. łac. oculus[3], litew. akis[3], goc. *augo[3]
- (1.10) por. ukr. о́ко[1]
- uwagi:
- (1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Części ciała
- tłumaczenia:
- (1.10) zobacz listę tłumaczeń w haśle: litr
- afrykanerski: (1.1) oog
- ajnoski: (1.1) シㇰ (sik)
- akadyjski: (1.1) 𒅆 ż (īnu)
- akan: (1.1) aniwa
- albański: (1.1) sy m
- aleucki: (1.1) d'aq, da-x̂
- amharski: (1.1) ዐይን (ʿäyən) m
- angielski: (1.1) eye; (1.4) eye; (1.6) seaman/sailor on lookout duty; (1.7) collar in the end of a rope; (1.8) centre of cyclone, storm centre
- arabski: (1.1) عين ż (ʿayn)
- aragoński: (1.1) güello m, uello m
- aramejski: (1.1) syryjski ܥܝܢܐ ż (ʕaynā’), hebrajski עינא ż (ʕaynā’)
- arczyński: (1.1) лур (lur)
- asamski: (1.1) চকু (soku), আঁখি
- awarski: (1.1) бер
- azerski: (1.1) göz
- baskijski: (1.1) begi
- bengalski: (1.1) আঁখি (ām̐khi)
- białoruski: (1.1) вока n (woka)
- bretoński: (1.1) lagad m
- bułgarski: (1.1) око n
- chorwacki: (1.1) oko n
- czeski: (1.1) oko n; (1.4) oko n
- dolnołużycki: (1.1) woko n
- duński: (1.1) øje n
- esperanto: (1.1) okulo; (1.4) okulo
- estoński: (1.1) silm
- farerski: (1.1) eyga n
- fenicki: (1.1) 𐤏𐤍 (ʕn), 𐤍𐤉𐤀(ʕyn)
- fidżyjski: (1.1) mata
- fiński: (1.1) silmä
- francuski: (1.1) œil m
- fryzyjski: (1.1) each
- galicyjski: (1.1) ollo m m
- gocki: (1.1) 𐌰𐌿𐌲𐍉 (augō) n
- górnołużycki: (1.1) woko n
- grenlandzki: (1.1) isi
- guarani: (1.1) tesa
- gudźarati: (1.1) આંખ (āṅkha)
- hausa: (1.1) ido
- hawajski: (1.1) maka; (1.3) maka
- hebrajski: (1.1) עין ż (ajin)
- hindi: आँख (ā̃kh) ż
- hiszpański: (1.1) ojo m; (1.2) ojo m; (1.3) ojo m
- ido: (1.1) okulo
- inari: (1.1) čalme
- inuktitut: (1.1) ᐃᔨ (iji)
- irlandzki: (1.1) súil ż
- islandzki: (1.1) auga n
- japoński: (1.1) め (me), 目 (me), アイ (ai), 眼 (me)
- jidysz: (1.1) אויג n (ojg)
- joruba: (1.1) ojú
- kabardyjski: (1.1) нэ
- kabowerdeński: (1.1) odju
- kabylski: (1.1) allen
- kanuri: (1.1) shim
- kaszubski: (1.1) òkò n
- kataloński: (1.1) ull m
- kazachski: (1.1) көз
- ketyjski: (1.1) десь (dʼesʼ)
- litewski: (1.1) akis ż
- luksemburski: (1.1) A n
- łaciński: (1.1) oculus m
- łotewski: (1.1) acs ż
- macedoński: (1.1) око n
- maltański: (1.1) għajn ż
- nepalski: (1.1) आँखा (ā̃khā)
- niderlandzki: (1.1) oog n
- niemiecki: (1.1) Auge n; (1.2) Fettauge n, Auge n; (1.8) Auge n
- niue: (1.1) mata
- norweski (bokmål): (1.1) øye
- nowogrecki: (1.1) μάτι n, οφθαλμός m, όμμα n
- nowopruski: (1.1) aks ż
- orija: (1.1) ଆଖି
- ormiański: (1.1) աչք (ačʿkʿ), աչ (ačʿ), przest. ակն (akn)
- pahlawi: (1.1) 𐭰𐭱𐭬 / 𐭠𐭩𐭭𐭤 (čašm)
- pali: (1.1) akkhi / अक्खि / အက္ခိ n, cakkhu n
- pendżabski: (1.1) ਅੱਖ m (akh:)
- perski: (1.1) چشم (češm)
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)(1.1)
, oczy: 
- portugalski: (1.1) olho m
- romski: (1.1) jakh ż
- rosyjski: (1.1) глаз m, rzad. око n; (1.3) ячейка ż
- rumuński: (1.1) ochi
- sanskryt: (1.1) अक्षि n (ákṣi), अक्षन् n
- serbski: (1.1) око n
- serbsko-chorwacki: (1.1) око n
- sindhi: (1.1) अखि
- słowacki: (1.1) oko n
- słoweński: (1.1) oko n
- staroangielski: (1.1) ēage n
- staro-cerkiewno-słowiański: (1.1) ⱁⰽⱁ / око n
- staroegipski: (1.1)
(ỉrt) - starofryzyjski: (1.1) āge n
- starogrecki: (1.1) ὀφθαλμός m, ὄμμα n, ὤψ (ṓps) n
- staroirlandzki: (1.1) súil ż
- staronordyjski: (1.1) auga n
- staroormiański: (1.1) ակն (akn)
- starosaksoński: (1.1) ōga n
- staro-wysoko-niemiecki: (1.1) ouga n
- suahili: (1.1) jicho
- syngaleski: (1.1) ඇස (æsa)
- szwedzki: (1.1) öga n; (1.2) fettöga n; (1.3) maska w; (1.4) öga n; (1.7) ögla w, snara w; (1.8) öga n
- tajski: (1.1) ตา
- tamilski: (1.1) கண்
- tatarski: (1.1) küz
- telugu: (1.1) అక్షి (akṣi), కన్ను (kannu)
- turecki: (1.1) göz
- tybetański: མིག, སྤྱན་
- ukraiński: (1.1) око n; (1.8) око n
- umbundu: (1.1) iso
- urdu: (1.1) آنکھ (ā̃ṅkh) ż
- volapük: (1.1) log
- walijski: (1.1) llygad ż
- węgierski: (1.1) szem
- wietnamski: (1.1) mắt
- wilamowski: (1.1) aug n, aojg n, oüg n
- włoski: (1.1) occhio m
- wolof: (1.1) bët, lm gët
- zulu: (1.1) iso
- źródła:
- ↑ 1,0 1,1 Zbigniew Greń, Helena Krasowska, Słownik górali polskich na Bukowinie, SOW, Warszawa 2008, s. 152; dostęp: 26 listopada 2018.
- ↑ Interaktywna droga do poznania Go, go.art.pl.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Krystyna Długosz-Kurczabowa, Stanisław Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2001, s. 35.
- ↑ Edward Łuczyński, Jolanta Maćkiewicz, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, wyd. II rozszerzone i uzupełnione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002, s. 119.
oko (język chorwacki)[edytuj]
- zapisy w ortografiach alternatywnych:
- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj nijaki
przyimek
- przykłady:
- (2.1) Ne brini oko mene. → Nie martw się o mnie.
- (2.2) Sjedimo oko stola i razgovaramo. → Siedzimy przy stole i rozmawiamy.
- (2.3) Oko 20 sati objavljeno rezultate izbora. → Około godziny 20 podano wyniki wyborów.
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
oko (język czeski)[edytuj]
- wymowa:
-
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj nijaki
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik oko oči dopełniacz oka očí celownik oku očim biernik oko oči wołacz oko oči miejscownik oku očích narzędnik okem očima
- przykłady:
- (1.1) V jazyce metafor je oko nejčastěji spojováno s duší (jakožto její okno).[1] → W języku metafor oko najczęściej łączone jest z duszą (jako jej okno).
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- lhát do očí • mezi čtyřma očima • kuří oko • se zavřenýma očima • střežit jako oko v hlavě
- przysłowie strach má velké oči
- etymologia:
- uwagi:
- (1.1) zobacz też: Indeks:Czeski - Części ciała
- źródła:
oko (esperanto)[edytuj]
- wymowa:
-
- znaczenia:
rzeczownik
- odmiana:
- (1.1-2)
ununombro multenombro nominativo oko okoj akuzativo okon okojn
- przykłady:
- (1.1) Li desegnis okon. → On narysował ósemkę.
- (1.2) Konkurso de remistaj okoj jam komencis. → Zawody ósemek wioślarskich już się rozpoczęły.
- składnia:
- synonimy:
- (1.2) okopo
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- (1.1) zobacz też: sepo ▶ oko ▶ naŭo (więcej w Indeks:Esperanto - Liczebniki)
- źródła:
oko (język słowacki)[edytuj]
- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj nijaki
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- prasł. *oko < praindoeur. *h₃ekʷ-
- uwagi:
- (1.1) zobacz też: Indeks:Słowacki - Części ciała
- źródła:
oko (język słoweński)[edytuj]
- wymowa:
- IPA: /ɔˈkóː/
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj nijaki
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- prasł. *oko < praindoeur. *h₃ekʷ-
- uwagi:
- (1.1) zobacz też: Indeks:Słoweński - Części ciała
- źródła: