lalka

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

lalka (język polski)[edytuj]

lalki (1.1)
lalki (1.2)
lalki (1.3)
lalka (1.4)
lalki (1.5)
lalki (1.6)
lalka (1.9)
tralki dwulalkowe (1.11)
wymowa:
IPA: [ˈlalka], AS: [lalka] ​?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) dziecięca zabawka mająca ludzką postać; zob. też lalka (figurka) w Wikipedii
(1.2) przen. określenie na ładną, wystrojoną kobietę
(1.3) teatr. figurka człowieka lub zwierzęcia, poruszana przez aktora podczas spektaklu
(1.4) drewniany model człowieka z ruchomymi częściami dla malarza lub rzeźbiarza[1]
(1.5) daw. model krawiecki do upinania na nim sukni[1]
(1.6) lm lalki: snopki zboża układane w polu po sześć lub siedem[1]
(1.7) lm lalki: motki lnu do przędzenia
(1.8) folk. jeden z motywów zdobniczych na pisankach[1]
(1.9) przest. zool. owadzia poczwarka[1]
(1.10) gw. (Śląsk Cieszyński) anat. źrenica[2]
(1.11) archit. wybrzuszenie tralki
odmiana:
(1.1-3)
 
przypadekliczba pojedynczaliczba mnoga
mianowniklalkalalki
dopełniaczlalkilalek
celowniklalcelalkom
bierniklalkęlalki
narzędniklalkąlalkami
miejscowniklalcelalkach
wołaczlalkolalki
przykłady:
(1.1) Od mamy dostałam wczoraj ładną lalkę, jak przyjdziesz do mnie, to ci pokażę.
(1.2) — Co mnie jednak dziwi najmocniej, — prawiła — to okoliczność, że na podobnych lalkach nie poznają się mężczyźni. Dla żadnej kobiety, począwszy od Wąsowskiej, kończąc na mojej pokojówce, nie jest to sekret, że w Ewelinie nie zbudził się jeszcze ani rozum, ani serce; wszystko w niej śpi…[3]
składnia:
kolokacje:
(1.1) domek dla lalek
(1.6) zbierać zboże w lalki
synonimy:
(1.1) lala, laleczka, lalunia; daw. łątka
(1.2) lala, cizia
(1.3) w zależności od sposobu animowania: kukła, kukiełka, pacynka, marionetka, jawajka
(1.4) manekin
(1.5) manekin
(1.9) poczwarka
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
(1.11) tralka
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. lalkarz m, lalkarka ż, laluś m, lalkarstwo n
zdrobn. lala ż, laleczka ż, lalunia ż, lalusia ż
czas. lalkać
przym. lalkowy, lalusiowaty, laleczkowy, laleczkowaty, lalczyny
przysł. lalkowato, lalusiowato
związki frazeologiczne:
bezduszna lalka • teatr lalek
etymologia:
(1.1) pol. lala < prasł. *ľaľa – dziecięcy wyraz powstały przez podwojenie sylaby la, analogicznie do tata/tatko, mama/mamka, baba/babka, ciocia/ciotka, niania/niańka[4]
(1.9) kalka językowa z łaciny, łac. pupa → „lalka” i „poczwarka”
uwagi:
tłumaczenia:
(1.10) zobacz listę tłumaczeń w haśle: źrenica
źródła:
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. II: H-M, Warszawa 1900–1927, s. 678.
  2. ↑ Słownik gwarowy Śląska Cieszyńskiego, red. Jadwiga Wronicz, Galeria „Na Gojach”, Ustroń 2010, ISBN 978-83-60551-28-8.
  3. ↑ Bolesław Prus: Lalka
  4. ↑ Izabela Marmor: Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o., str. 224
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=lalka&oldid=8048455”