karbunkuł

karbunkuł (język polski)

naturalny karbunkuł (1.1-2)

zabarwione bakterie karbunkułu (1.4)

wymowa:

IPA: [karˈbũŋkuw], AS: [karbũŋkuu̯], zjawiska fonetyczne: nazal.• -nk-  ​

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) przest. poet. bliżej nieokreślony kamień szlachetny barwy czerwonej (np. rubin, granat)

(1.2) st.pol. drogi kamień (niezależnie od koloru)

(1.3) med. czyrak mnogi, czyrak gromadny; grupa blisko położonych czyraków (zapaleń ropnych sąsiadujących torebek włosowych i przylegających gruczołów łojowych) zbierająca się w jeden ropień, wywołana przez zakażenie

(1.4) med. wet. wąglik, antraks

odmiana:

(1.1-3)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	karbunkuł	karbunkuły
dopełniacz	karbunkułu	karbunkułów
celownik	karbunkułowi	karbunkułom
biernik	karbunkuł	karbunkuły
narzędnik	karbunkułem	karbunkułami
miejscownik	karbunkule	karbunkułach
wołacz	karbunkule	karbunkuły

(1.4)

 

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	karbunkuł
dopełniacz	karbunkułu
celownik	karbunkułowi
biernik	karbunkuł
narzędnik	karbunkułem
miejscownik	karbunkule
wołacz	karbunkule

przykłady:

(1.1-2) Pewnego razu (Dorian Gray) rozpoczął studia nad klejnotami (…) Posiadał znaczne zbiory: oliwkowy aleksandryt, czerwieniejący w świetle lampy, chryzoberyle, o cienkich jak niteczki srebrnych żyłkach, perydoty, koloru pistacji, różowe i winnożółte topazy, karbunkuły z płomiennego szkarłatu o drżących czteropromiennych gwiazdach, purpurowe granaty, zielone hiacynty…

(1.1-2) Uczynił też napierśnik robotą haftarską, według roboty naramiennika, ze złota, z hijacyntu, i z szkarłatu, i z karmazynu dwa kroć farbowanego, i z białego jedwabiu kręconego (…) I nasadzili weń cztery rzędy kamienia tym porządkiem: sardyjusz, topazyjusz i szmaragd w rzędzie pierwszym. A w drugim rzędzie: karbunkuł, szafir i jaspis (…) wszystkie osadzone w złoto w rzędziech swych.

(1.3) To raczej nic przyjemnego mieć karbunkuł. Podobno zostają po nich blizny.

(1.4) Mimochodem wspomnę, że nie było tygodnia, w ciągu którego bracia Minclowie nie pokłóciliby się i nie pogodzili przynajmniej ze dwa razy. (…) Nawet zgon Franca, który w roku 1856 zmarł na karbunkuł, nie obszedł się bez awantury. W ciągu trzech ostatnich dni obaj bracia po dwa razy wyklęli się i wydziedziczyli w sposób bardzo uroczysty. Mimo to Franc cały majątek zapisał Janowi, a Jan przez kilka tygodni chorował z żalu po bracie i — połowę odziedziczonej fortuny (około dwudziestu tysięcy złotych) przekazał jakimś trzem sierotkom, którymi nadto opiekował się do końca życia.

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.1) daw. iskrzyk

(1.3) czyrak mnogi, czyrak gromadny

(1.4) wąglik, antraks, czarna krosta, daw. Żydówka, gw. Żydka, gw. Żydowicka

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

przym. karbunkułowy

związki frazeologiczne:

etymologia:

(1.1) łac. carbunculus → węgielek

(1.2-4) od (1.1)

uwagi:

(1.3) por. wrzód • ropień • czyrak • szankier

tłumaczenia:

(1.4) zobacz listę tłumaczeń w haśle: wąglik

• angielski: (1.1) carbuncle; (1.3) carbuncle
• francuski: (1.1) escarboucle ż
• japoński: (1.1) カーバンクル (1.3) 癰
• łaciński: (1.1) carbunculus m; (1.3) carbunculus m
• niemiecki: (1.1) Karfunkel m, Karfunkelstein m; (1.3) Karbunkel m
• szwedzki: (1.1) karbunkel w; (1.3) karbunkel w
• włoski: (1.1) carbuncolo m; (1.3) foruncolosi ż, antrace m; (1.4) antrace m

źródła: