hetman
hetman (język polski)
[edytuj]
.jpg)
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
- (1.1) hist. wojsk. najwyższy dowódca stałych (zaciężnych) wojsk polsko-litewskich w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej od XV wieku do 1795 roku[1][2]; zob. też hetman w Wikipedii
- (1.2) hist. wojsk. obieralny przywódca Kozaków zaporoskich w XVI–XVII wieku[2][3]
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
- (2.1) szach. figura o możliwości poruszania w każdym kierunku; zob. też hetman (szachy) w Wikipedii
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik hetman hetmani / hetmanowie[4] dopełniacz hetmana hetmanów celownik hetmanowi hetmanom biernik hetmana hetmanów narzędnik hetmanem hetmanami miejscownik hetmanie hetmanach wołacz hetmanie hetmani / hetmanowie - (2.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik hetman hetmany dopełniacz hetmana hetmanów celownik hetmanowi hetmanom biernik hetmana hetmany narzędnik hetmanem hetmanami miejscownik hetmanie hetmanach wołacz hetmanie hetmany
- przykłady:
- (1.1) Szlachcic skłonił się przed hetmanem.
- (2.1) Nie zawsze warto promować piona na hetmana.
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) hetman koronny • hetman litewski • hetman nadworny • hetman polny • hetman wielki
- (1.2) hetman kozacki • hetman sahajdaczny
- (2.1) biały / czarny hetman • ruszyć się / zbić hetmanem • zbić / pobić / promować / dorobić / podłożyć / stracić hetmana
- synonimy:
- (1.2) ataman, sahajdaczny
- (2.1) królowa, królówka, dama
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. hetmaństwo n, hetmańszczyzna ż, Hetmańszczyzna ż, hetmanowa ż, hetmanowicz m, hetmanienie n
- czas. hetmanić ndk.
- przym. hetmański, hetmanowy
- związki frazeologiczne:
- (1.1-2) sprawować godność hetmana • przysłowia: hetmanem wojsko stoi • jaki hetman, taki żołnierz • dobrego hetmana przygoda pokaże • lepsze wojsko jeleniów pode lwem hetmanem, niż wojsko lwów pod jeleniem[5]
- etymologia:
- czes. hejtman < daw. niem. heuptman[6] < śwn. houbetman[7] < łac. caput (+ śwn. man)
- źródłosłów nazwiska Hetman
- uwagi:
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) hetman; (2.1) queen
- białoruski: (1.1) гетман m; (1.2) гетман m; (2.1) ферзь m, каралева ż
- bułgarski: (1.1) хетман m; (1.2) хетман m
- duński: (2.1) dronning w, dame w
- esperanto: (1.1) hetmano; (1.2) hetmano, atamano; (2.1) damo
- fiński: (2.1) kuningatar
- hiszpański: (2.1) reina ż
- islandzki: (2.1) drottning ż
- japoński: (1.1) ヘトマン; (2.1) クイーン
- jidysz: (1.2) העטמאַן m (hetman); (2.1) קיניגין ż (kinigin), מלכּה ż (malke), דאַמע ż (dame)
- łaciński: (2.1) regina ż
- niderlandzki: (2.1) dame
- niemiecki: (1.1) Hetman m; (1.2) Hetman m; (2.1) Dame ż
- nowogrecki: (2.1) βασίλισσα ż
- rosyjski: (1.1) ге́тман m; (1.2) ге́тман m; (2.1) фе́рзь m, короле́ва ż
- szwedzki: (2.1) dam w; drottning w
- turecki: (2.1) vezir
- ukraiński: (1.1) гетьман m; (1.2) гетьман m; (2.1) ферзь m, королева ż
- wilamowski: (1.1) hetmon m
- włoski: (1.1) etmano m; (2.1) donna ż, regina ż
- źródła:
- ↑ Wojsko, wojna, broń. Leksykon PWN, red. Marcin Kamler, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13506-9, s. 113.
- 1 2 Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury, t. 1 (A-J), Wyd. HPS/Rzeczpospolita, Warszawa 2007, ISBN 978-83-60688-75-5, s. 418.
- ↑ Bogdan Snoch, Słownik szkolny: terminy i pojęcia historyczne, WSiP, Warszawa 1990, ISBN 83-02-03944-6, s. 56.
- ↑ Zygmunt Saloni, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Włodzimierz Gruszczyński, Danuta Skowrońska, Słownik gramatyczny języka polskiego na płycie CD, Warszawa 2012, ISBN 978-83-927277-2-9.
- ↑
Samuel Adalberg, Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich, Druk Emila Skiwskiego, Warszawa 1889–1894, s. 171-172. - ↑ Hasło „hetman” w: Słownik wyrazów obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN, wyd. 1995 i nn.
- ↑ Jacob Grimm, Wilhelm Grimm, Deutsches Wörterbuch, Verlag von S. Hirzel, Leipzig 1877, t. 10, kol. 621.
hetman (język angielski)
[edytuj]- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
hetman (język francuski)
[edytuj]- znaczenia:
rzeczownik
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła: