Wikisłownik:Zasady tworzenia haseł/Chiński standardowy
| |||||
Poniżej znajdują się zalecenia dla haseł w języku chińskim. Ogólne zalecenia znajdują się na stronie Wikisłownik:Zasady tworzenia haseł.
Dwa pisma - jedno hasło[edytuj]
Ze względu na dwoistość zapisu języka chińskiego za pomocą pisma uproszczonego oraz tradycyjnego, a także braku odpowiednich mechanizmów w oprogramowaniu Wikisłownika, które byłyby w symbiozie z ogólnym wzorem tworzenia haseł, zdecydowaliśmy się tworzyć je tylko dla zapisu w piśmie uproszczonym. Dla pisma tradycyjnego także tworzymy dane hasło, lecz w formie "miękkiego" przekierowania, czyli odsyłając do hasła-ekwiwalentu w piśmie uproszczonym. Na przykład całość hasła 兩 powinna tworzyć jedna linijka, umieszczona w sekcji znaczenia pod numerem (1.1):
{{zob-ekwiw-pupr|两}}
dając na podglądzie
- (1.1) zobacz ekwiwalent w piśmie uproszczonym: 两
Ważne: nawet jeśli samo hasło ma kilka znaczeń, w przekierowaniu "miękkim" dajemy tylko jedną linijkę kodu.
Nagłówek hasła[edytuj]
Wygląd znaku chińskiego o danym kodzie zależy od ustawień przeglądarki – w większości przeglądarek można wybrać preferowany język, w którym wyświetlana jest strona. Ten sam zestaw znaków chińskich, a dokładniej kodów znaków, używany jest do zapisu tekstów w standardowym współczesnym języku chińskim (pismo tradycyjne w zapisie Chin kontynentalnych, pismo tradycyjne w zapisie używanym na Tajwanie, w Hongkongu i Makau, pismo uproszczone), chińskim klasycznym, w innych językach chińskich (kantoński, wu, minnan itd.), japońskim, koreańskim, wietnamskim sprzed francuskiej reformy i innych. Jednak w każdym z tych języków mogą wystąpić drobne różnice w pisowni - można się o tym przekonać patrząc np. na różne formy znaku 兩.
By nagłówek hasła był względnie niezależny od stanu przeglądarki, tzn. wyświetlał znak z pisma chińskiego (nie japońskiego, koreańskiego czy wietnamskiego), od którego na ogół wywodzą się pozostałe jego formy, używamy szablonu {{zh}} podając znak jako parametr:
== {{zh|兩}} ({{język chiński standardowy}}) ==
Struktura hasła - pola i szablony[edytuj]
Hasło dotyczące słowa, wyrażenia, frazy z języka chińskiego ma dodatkowe pole złożenia, w którym umieszczane są wyrazy i związki wyrazowe o nieznanym statusie (gdy trudno określić, czy jest to kolokacja, związek frazeologiczny, czy złożenie sensu stricte, czyli zestawienie dwóch wyrazów dający nowy o inny znaczeniu). Pole to znajduje się po synonimach i antonimach, a przed wyrazami pokrewnymi i związkami frazeologicznymi. Dodatkowo w hasłach z języka chińskiego wymagana jest obecność pola zapis.
Zapis[edytuj]
Nie podajemy tutaj transliteracji na alfabet łaciński (bo taka nie istnieje!), ani wymowy zapisanej w transkrypcji fonetycznej pinyin. Natomiast, używając szablonów {{pupr}} i {{ptrad}} wywołanych, tam gdzie to konieczne, z parametrami, zestawiamy obok siebie ekwiwalenty w piśmie uproszczonym i tradycyjnym - w ten sposób użytkownik będzie mógł m.in. stwierdzić w jakim piśmie zapisana jest omawiana jednostka leksykalna. Gdy oba znaki są jednakowe, używamy szablonu {{puprtrad}}. Na przykład w hasłe 马 wpiszemy:
{{zapis}} : {{pupr|马}}, {{ptrad|馬}}
co da nam na podglądzie:
Natomiast w haśle 林:
{{zapis}} : {{puprtrad|林}}
co da:
Wymowa[edytuj]
Wymowę podajemy na kilka sposobów: zaczynamy od najpopularniejszego, w transkrypcji fonetycznej pinyin, następnie w transkrypcji popularnej na Tajwanie, czyli zhuyin (zwanej potocznie bopomofo), a w końcu, dla porządku, w transkrypcji IPA.
Do transkrybowania w pinyinie służy szablon {{pinyin}}. Jako pierwszy parametr podajemy zapis z użyciem diakrytyków, jako drugi - z użyciem cyfr. Dzięki temu będzie można dane hasło wyszukać na dwa sposoby, zarówno wyszukiwarką wewnętrzną, jak i zewnętrzną - przeszukując Wikisłownik lub Internet łatwiej posługiwać się zapisem tonów za pomocą cyfr. Zapis w tej transkrypcji podajemy zgodnie z obowiązującymi zasadami ortograficznymi pinyinu (kapitalizacja, grupowanie sylab itp.)
Transkrypcję fonetyczną zhuyin zapisujemy z użyciem szablonu {{zhuyin}} podając zapis fonetyczny jako parametr.
Podobnie jest z IPA. Używamy przy tym transkrypcji fonologicznej (utożsamia alofony, zapisuje się ją z użyciem znaków ukośnika: /.../, szablony {{IPA}} i {{IPA2}}), a nie fonetycznej (konkretna realizacja wymowy, zapis w nawiasach kwadratowych: [...], szablony {{IPA3}} i {{IPA4}}).
Tony oznaczamy za pomocą następujących symboli:
- ˥ dla tonu 1, czyli konturu 55
- ˧˥ dla tonu 2, czyli konturu 35
- ˨˩˦ dla tonu 3, czyli konturu 214
- ˥˩ dla tonu 4, czyli konturu 51
- brak symbolu oznacza ton 0 (w innej konwencji 5), czyli ton neutralny
We wszystkich przypadkach (pinyin, zhuyin, IPA) nie uwzględniamy (na razie) sandhi.
Przykładowo, w haśle 牝 wstawimy:
{{wymowa}} {{pinyin|pìn|pin4}}; {{zhuyin|ㄆㄧㄣˋ}}; {{IPA|pʰin˥˩}}
co da na podglądzie:
Dodatkowo, jeśli opisywane hasło ma kilka różnych czytań (np. 的), wymienimy je po kolei, podając numery znaczeń powiązanych z daną wymową:
- wymowa
Odmiania[edytuj]
Ponieważ części mowy w języku chińskim są nieodmienne, pole to zazwyczaj pozostaje puste. Wyjątek stanowią rzeczowniki, które wyraźnie (jako typowe złożenie) posiadają liczbę mnogą, np. 人 i 人们.
Przykłady[edytuj]
Dla każdego znaczenia tworzymy osobny przykład, według schematu:
- (numer znaczenia) przykładowe zdanie. (wymowa: zapis pinyin) → tłumaczenie na język polski z pogrubieniem objaśnianego hasła
Zarówno zdanie przykładowe, jak i jego tłumaczenie, linkujemy do innych haseł Wikisłownika. Nie linkujemy natomiast zapisu pinyin. Przykład dla hasła 茶 zapiszemy:
(1.1) [[他]][[喝]][[茶]]。(tā hē chá) → [[on|On]] [[pić|pije]] '''[[herbata|herbatę]]'''.
Da to następujący efekt:
Ważne: hasło objaśniane wyświetli się na czarno, ale bez pogrubienia, tak, jakby nie było linkowane, jednak nadal będzie aktywnym odnośnikiem (do samego siebie). Jest to zabieg czysto kosmetyczny: pogrubione znaki chińskie są zwykle nieczytelne, zwłaszcza, gdy liczą dużo kresek.
Dopuszcza się umieszczenie w polu przykłady odnośnika do innego hasła, kiedy hasło przez nas omawianie jest de facto typowym dla chińskiego skrótem pełnego wyrazu, i pełne objasnienie danego znaczenia, wraz z przykładami, znajduje się w haśle linkowanym. Zastosujemy wtedy kod {{zob|hasło}}. Sytuację tę dobrze ilustruje słowo 个.
Składnia[edytuj]
Ważne: nawet jeśli omawiane hasło ma tylko jedno znaczenie, zawsze podajemy numer znaczenia, do którego się odnosimy.
Dla rzeczowników, w sekcji składnia umieszczamy informację o klasyfikatorze, wg następującego wzoru:
(numer znaczenia) klasyfikator: [[znak]] (pinyin); przykład zliczenia → tłumaczenie
Przykładowo, dla hasła 词典 napiszemy:
(1.1) klasyfikator: [[本]] (běn); 一本词典 → jeden słownik
Da to efekt:
- (1.1) klasyfikator: 本 (běn); 一本词典 → jeden słownik
Dla innych części mowy, w sekcji tej umieszczać należy wszelkie uwagi dotyczące zastosowania danego hasła w zdaniach, zwłaszcza, jeśli odbiega ono od logicznego schematu gramatyki polskiej. Dobrze ilustrują to hasła 那里 czy 最.
Kolokacje, złożenia, wyrazy pokrewne, związki frazeologiczne[edytuj]
Gdy nie jesteśmy pewni, czy omawiana jednostka leksykalna pełni w innych jednostkach rolę, no właśnie... słowa? wyrażenia? zwrotu? frazy? wpisujemy je w polu złożenia. Dopiero po upewnieniu się co do pełnionej funkcji, przenosimy do odpowiedniego pola.
Etymologia[edytuj]
Stosujemy ogólne reguły podawania etymologii z jednym wyjątkiem: gdy hasło jest jednoznakowe i nie ma jasnych składowych, od których wynieść można jego etymologię, odsyłamy do etymologii znaku chińskiego wstawiając specjalny szablon {{zob-etym-zch}}.
Tłumaczenia na chiński[edytuj]
W tłumaczeniach na chiński, w hasłach z języka polskiego, za chińskim ekwiwalentem zapisanym tylko pismem uproszczonym podajemy w nawiasach transkrypcję tłumaczenia w pinyinie. Na przykład w haśle środek powinniśmy wpisać:
* chiński standardowy: (1.1) [[中]] (zhōng)
Inne uwagi[edytuj]
Haseł w języku chińskim nie ilustrujemy grafikami lub animacjami prezentującymi kolejność kresek - ta informacja powinna znajdować się w hasłach dotyczących poszczególnych znaków chińskich (zob. kategorię Kategoria:Znak chiński).