Wikisłownik:Potrzebne hasła

Jeśli danego hasła jeszcze nie ma w Wikisłowniku, możesz na niniejszej stronie poprosić o jego utworzenie - wpisz dane słowo pod nagłówkiem z nazwą języka, a my postaramy się je opisać. Zobacz też Zamówienia na nagrania wymowy.

Pamiętaj też, że sam(a) możesz dodać to słowo! Bardzo gorąco zachęcamy do włączenia się do prac - nie bój się, że coś zepsujesz; poprawimy i wyjaśnimy. :) Zerknij na stronę dla początkujących.

polski[edytuj]

Zobacz też: brakujące sekcje polskie na istniejących stronach

abazi/abaz (kwerenda)
afrykanizm
antycypować
bajaderka
Bogdar
ból dupy
chorągwiany, chorągiewny należący do chorągwi, żołnierz.
cie choroba
cz - tak jak rz
czapsy
czuć się jak w raju
dobry zwyczaj nie pożyczaj (WSJP)
dokądkolwiek
dom rodzinny
dom wielorodzinny
dookoła Wojtek
dopokąd (Przecież i ja — ziemi tyle mam, / Ile jej stopa ma pokrywa, / Dopokąd idę!)
driakiew
drykier, drykiernia, drykować
druzgotać
dursać
dysocjacja
dż - tak jak rz
dżdżysto
dź - tak jak rz
ekstruder
escape room
femcel - (bo incela mamy), normicki, nowe znaczenia: peklowanie, bolec, i pełno nieznanych mi terminów seksualnych w https://krytykapolityczna.pl/swiat/patrycja-wieczorkiewicz-czy-istnieja-incelki/
fertygacja - https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/fertygacja;3900585.html
forfiter
formant - słowotwórczy
facylitacja - "https://sjp.pwn.pl/slowniki/facylitacja.html"
gdzieniebądź
gra w dziada
groszek opałowy
harcowisko - jako termin militarny
hybrydyzacja
inhibicja - wstrzymanie, zahamowanie lub opóźnienie jakiegoś procesu lub działanie zwalniające lub zatrzymujące reakcję chemiczną
internetowiec - osoba uzależniona od internetu (istnieje strona w języku kaszubskim, ktora wyjaśnia znaczenie tego słowa)
intertekstualny
jako taki
jako tako
jakże by inaczej
kardiowerter
karambit
karoten
kącicierń
kimkolwiek
klownada - popisy klowna
kluwiszon-męski rodzaj szona
kobieta pracująca - Frazeologizm (ktoś jest) kobieta pracująca (żadnej pracy się nie boi) we współczesnej polszczyźnie ze źródłem oraz przydatne cytaty w plwiki
koleśnica
koci grzbiet
kocopoły
komprymować - skracać, redukować, kompresować (słownik j. polskiego PWN)
koncepista, fiumuar (Gombrowicz)
kontrybutor, kontrybuować
korwinizm - zbiór poglądów zwolenników Janusza Korwina-Mikke, charakteryzuje się sceptyzmem wobec nauki oraz szczepionek, rusofilstwem i skrajnym antyfeminizmem
kozioł hiszpański
krab manlrowy
krew gęstsza od wody
któżby
kurtyzować lub kurtyzowanie lub kurtyzacja - przycinanie psu lub koniowi ogona zazwyczaj przy nasadzie
Kaodaizm
latywać - w słowniku Doroszewskiego online
leptokurtyczny
leźć
linić, nalinić się
lizadło
łubudu - jest w https://en.wiktionary.org/wiki/thud
Lucja
machać szabelką, wymachiwać szabelką
Maksimusy - uczn. kanapy w holu w szkole gdzie mogą siedzieć uczniowie na przerwach lub czekając na lekcje
marszrutyzacja - znaleziono w czasopismie: Planowanie optymalnej siatki połączeń transportu publicznego wpisuje się w problem decyzyjny i optymalizacyjny zwany problemem marszrutyzacji oraz Problem marszrutyzacji polega na wyznaczeniu optymalnych tras przewozowych i jest rozwinięciem problemu komiwojażera
memiczność, memiczny -/slang młodzieżowy/ Występuje w zdaniach opisujących postacie występujące w "memach internetowych" np."Pan Prezydent Andrzej Duda jest bardzo memiczny."
memotwórczy -/slang/ Sprzyjający powstawaniu memów
metodyka
metroseksualista, metroseksualizm
mezokurtyczny
micwa - https://sjp.pwn.pl/sjp/micwa;2567791, mamy już w innych językach, a redaktorzy plwiki mają wątpliwości co do liczby mnogiej
miłosierny Samarytanin
minnesinger
mocium panie
mojra “mojre” [hebr. mora] – strach, szacunek; jest mieć mojra niegdzie. https://sztetl.org.pl/pl/slownik/przestepczosc
monstera
mudita - przeciwieństwo Schadenfreude, radość z czyjegoś szczęścia
na niby
nadgorliwość jest gorsza od faszyzmu (istnieje angielska wersja artykułu dla tego zwrotu)
najpierwszy
naser mater - przekleństwo (etymologia ciekawa a propos)
naszpikować
naszpikowany
naturszczyk
nawlekać - nawlekać igłę i nitkę
nieznaczący
no ba
Norwid - imię nadawane w Polsce
nutrikosmetyk
nuże
oblec -> literacko, reg. śl (łoblec), reg. wlk., reg. kaszubski -> ubrać, założyć, odziać
obleczenie -> ubranie/odzienie/wdzianko literacko/reg. śl/ reg wlk./ reg. kaszubski
oblekać -> ubierać, nakładać tkaninę
oblekanie -> proces technologiczny nakładania tkaniny powłokowej na przedmiot np. guziki (oblekane guziki) czy piankę
obnosić się - afiszować się - ang. flaunt
obyć się
odpytka
oliwa nierychliwa, ale sprawiedliwa
opaździerzyć -> obejść problem, zrobić coś z niczego
oplątwa
optimum Pareto
osoborok
oszpecić, oszpecać, oszpecenie,
owata - tapicerska zwykle, synonim watoliny
paczyzm
paździerzyć, paździoch
peszel -> branżowe, jest ślad tu EMT, plwiki dobrze opisuje
pielesze - https://sjp.pwn.pl/sjp/pielesze;2499823.html
pierwocina, zwykle lm pierwociny
pierwsze słyszę / pierwsze słyszeć
pinxit, pinx. - zob. też pinxit w Wikipedii
platykurtyczny
pleniglacjał
płodobus, homofobus - nie wiem, czy nie za wcześnie (2021-07): "Zakaz jazdy dla homofobusów i płodobusów. Rada Warszawy..." itp. Aktualizacja 2021-08: już nawet antyhomofobusy są w prasie.
pneumatyk
podołek
podchwytliwy - patrz też moja uwaga w Dyskusja:chwyt
podpowłoka
podźwignąć
poły
poplon
po raz kolejny
portelaż z fran. portaledge- namiot ścianowy,
postkipiczny
prepozytura - definicja, tu ją znalazłem z AD 2019
presokratyk
probant
pronować, supinować
prostownik (1. en: rectifier; ru: выпрямитель; et: alaldi, voolualaldi 2. en: extensor (muscle))
protojerej, szczególnie odmiana
prośny
przemiły, przedobry, przemądry
przewlec-> przewlec pościel (zmienić obleczenie pościeli)
przedsiębieżny
przęślica, przęślik
przyoblec -ubrać kogoś w coś lub włożyć coś na coś
przystoi - czasownik, który "ma w zasadzie tylko formy 3-osobowe, ale za to we wszystkich czasach, trybach i liczbach" ([1], [2], [3])
przycebulić
przydać (coś komuś): gdyż mamy imputo - (1.1) przyznać, przydać, przypisywać coś komuś, czemuś
przykup - w grach karcianych, karty o które toczy się licytacja
przytentegować
rebant/refbant
reformy blp "majtki", szczegóły patrz Dyskusja:reforma
retransmisja
retroseksualista, retroseksualizm
archit. rewaloryzacja - restauracja (?)
robotowy - chirurgia głównie: https://www.onkonet.pl/dp_chirurgia_robotowa_zb.php
rolomat
rotulus
rozbawiony
rozchodzić się jak ciepłe bułeczki
rozparzeniec
rozsupływacz
rozpytać
rozwijać skrzydła
ryfka – okucie pochwy szabli, zaopatrzone w kółka (brajcarki) służące do jej zawieszenia na rapciach
sampierz - archaizm
sculpsit, sculp., sc. - zob. też sculpsit w Wikipedii
sebuwać -> zdjąć buty reg. śl., reg. wlk.
sedymentacja
setnie - świetnie, patrz możliwa etymologia tu https://pl.wiktionary.org/wiki/Dyskusja:setny
siajerek -> potoczna nazwa magazynu lub też szopy, zazwyczaj taki siajerek znajduje się na zewnątrz, nazwa częściej spotykana na wsi aniżeli w dużym mieście, inaczej zwany magazynkiem
siepać
skądkolwiek
skopać
skostnieć
skramczeć - mówić w płaczliwy sposób, narzekać
skrofuloza, skrofuły
sonosfera
Sind(h), Sind(h)yjka, patrz też reszta jako ogólny temat: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dyskusja:Sindhowie
sól attycka
splątek - jakaś faza rozwoju paproci
stokaż
strukturalizm
sylwiczny - w tytule Lema 'Rozważania sylwiczne'. - (Tu komentarz Zezena - Lem stosował wiele neologizmów, będąc "dywagacjonistą-dygresjonerem", więc niepewnym, czy warto je wszystkie, "dygresjoner" itp., tu zamieszczać. Patrz też ta propozycja: "wżdycki grędziel przekazując, owsinek przebuldoźył" poniżej.)
sz - tak jak rz
szanować piłkę
szata godowa
szata świetna nie zdobi złego, a podła nie oszpeci dobrego
szkofia - przy czapce
szpetota, szpetnie, szpecić.
sztyblety
szyft
szare komórki
ścigacz
ścigałka
środkowa (trójkąta)
śmieszek
tak tańczy, jak mu zagrają
tam i siam
tamburyniarz
tenis ziemny
translacja
trómfnóć,- [z czeskiego - odpowiedź, która kończy spór(po niej nie ma już żadnego argumentu), w skacie karta przebijająca wszystkie pozostałe]
truchtać
tryskadełko - rzekomo fontanna
turbacja - jak podaje Słownik Języka Polskiego PWN z 1996 roku, słowo to oznacza "zmartwienie, niepokój, troskę; kłopot, trud"
turkotać: "obracać się", "kręcić": młynki, wózki... ([4])
turpistyczny
tużurek, anglez
ukorzyć, ukorzyć się, ukorzenie
urwipołeć
uszczknąć
wąpierz --> wampir
wąż kusiciel
wątek autobiograficzny
wikijorz
wleźć
wnioskobiorca
wolnowar
wpaść w czarną rozpacz
wrzeciądz
wwóz
wyindywidualizować
wyoblacz
wystraszyć, wystraszyć się
wżdycki -> reg. śl. zawsze, ale też literacko np. Dzienniki Gwiazdowe Lema "wżdycki Girłay III, grędziel Turtukurowi przekazując, owsinek przebuldoźył"
w związku z tym
za- i o wiele więcej przedrostków, patrz moja uwaga https://pl.wiktionary.org/wiki/Dyskusja_kategorii:J%C4%99zyk_polski_-_przedrostki
zabajony
zachałuzie
zahartować
zapylać - czasownik od zapylanie
zawiadowca
zawiadywać
zawód dym
zderzacz hadronów
perfumiarskie: gourmand, szypr, fougère, oud, hesperydy
żyw
syt
wesół
z lewa
z prawa
z dawien dawna
z cicha pęk

Określenia z polskich opisów herbów (w:Blazonowanie):

hippokamp
krzywaśń – figura zbliżona do odwróconej litery „S” (rzeka);
krzyż kawalerski – krzyż o ramionach tej samej długości, rozszerzonych ku końcom (krzyż patee);
łękawica – figura w kształcie litery „W”;
nałęczka – opaska na głowę z chusty;
orłek – orzeł bez ogona;
osmorog – krzyż rozdarty;
paprzyca – koło młyńskie?
Piaski - miasto w Polsce
połulew – górna połowa lwa wspiętego, analogicznie połujeleń, połuniedźwiedź, itd;
pomłość – wić słomiana, zawiązana w kształcie litery „O”;
szaszor – orzeł bez głowy;
wilczekosy – ostrza kos ułożone symetrycznie w pionie, w kształt zbliżonym do litery „O”;
wspięty – zwierzę stojące na tylnych łapach, jedna w wykroku;
zawiasa – ucho od garnka, w kształcie litery „U”

albański[edytuj]

angielski[edytuj]

friendly fire ("To nie pierwszy przypadek tzw. friendly fire od początku inwazji Rosji na Ukrainę." https://wiadomosci.onet.pl/swiat/inwazja-rosji-na-ukraine-zaatakowali-swoj-oddzial-bo-pomylili-go-z-ukrainskim/dhpzwd2 )
simple present
simple past
accent mark
luhh
preeper
If it looks like a duck, swims like a duck, and quacks like a duck, then it probably is a duck - zob. w:en:duck test. Tylko jest problem, bo to powiedzenie występuje w wielu wersjach, czasem kolejność jest przestawiona, czasem bez "if", bez "probably", więc nie bardzo wiem, jak to zatytułować. I czy ma być z dużej czy z małej litery?
loast
sodexo
spander
Alabama cavefish
proprietary trader
tricks & tips - czy można to przetłumaczyć na polskie sztuczki i kruczki?
No Role Play (No-RP)
Non Role Play (Non-RP)
Nor Role Play (N-RP)
Black Role Play (BRP)
fatman
denning - wg. en-wiki jakiś rodzaj snu zimowego. Jest też "denning period" u niedźwiedzi i likaonów ([5]), choć likaony nie hibernują.
Trochę brakujących zrostków z simple:Wiktionary:BNC spoken freq:
- -age (leakage)
- -ally (idiotically)
- -an (American)
- -ance (clearance)
- -ant (consultant)
- -ary (revolutionary)
- -atory (confirmatory)
- -eer (black marketeer)
- -en (wooden)
- -en (widen)
- -ence (emergence)
- -ent (absorbent)
- -ery (bakery; trickery)
- -ese (Japanese; officialese)
- -esque (picturesque)
- -hood (childhood)
- -i (Israeli)
- -ian (phonetician; Johnsonian)
- -ite (Paisleyite; także znaczenie chemiczne)
- -ling (duckling)
- -most (topmost)
- -ory (contradictory)
- -ship (studentship)
- -ward (homeward)
- -ways (crossways)
- -wise (endwise; discussion-wise)
- circum- (circumnavigate)
- en- (encage; enslave)
- pro- (pro-British)
- -ic
- -ify
- -ition
- -ive
Brakujące wyzwiska z oficjalnej listy słów niedozwolonych na meczach Liverpoolu:
- lady-boy
- knob-jockey
- rent-boy
- tranny
- she-man
- downy - nie ma tego znaczenia
DX-ing / DXing
bogger
sponch
drive-through / drive-thru
goddam
feck
brakujące czasowniki nieregularne: re-make, co-write, re-write, re-run, over-run, off-set, comcast, webcast, cablecast, re-cast, re-draw, regrow, over-grow, upheave
AWALT do slangu internetowego jako "all woman are like that
do the Poznan - [6], [7], [8]
more so / moreso

arabski[edytuj]

ligatury: ﻻ oraz ﻼ
مقرمة

baskijski[edytuj]

białoruski[edytuj]

хо́хлік — chochlik, diabełek

bułgarski[edytuj]

chorwacki[edytuj]

czeski[edytuj]

pajdá - 3 osoba liczby pojedynczej czasownika pajdat = kuleć
LAHEV ZALOHA - záloha na láhev = kaucja za butelkę
čtvrthrstChamamila

duński[edytuj]

aero-
afslibe = zeszlifować
afslibning = zeszlifowywanie
lige lovlig

esperanto[edytuj]

fiński[edytuj]

francuski[edytuj]

Wklejam trochę słówek, które przeszły do "języka międzynarodowego". Żeby nie było tak, że słowo lub zwrot rdzennie francuski jest opisany jako polski i angielski:
- à propos → jest po polsku
- ad memoire
- va banque → jest po polsku
- à la - jest po niemiecku
Kolokacje z... angielskiej sekcji hasła en: en ami • en banc • en brochette • en clair • en famille • en garçon • en garde • en pantoufles • en passant → jest po angielsku • en retraite • en route • en secondes noces • en suite
passe une bonne journee
coup de grâce
deárme
nom de plume
Louvre - jest tylko po angielsku
craigner
se ressourcer
les lipides
auteil
petite copine
petite amie
relancer
retourner sa veste
louchébem

grecki[edytuj]

ξαναγαπήσω
Διοτίμα
Π.Α.Ε. - skrót
νοιάζει
brakujące litery greckie
θανατηφόρος – śmiertelny, śmiercionośny (również starogrecki)
ἀξίωμα (starogrecki)

hawajski[edytuj]

hebrajski[edytuj]

סקנדל
דווקא → jest tylko jidysz
אמן - w znaczeniu pewne (etymologia do amen)

hindi[edytuj]

चाय - herbata

सुप्रभात - Dzień Dobry अलविदा - Do widzenia

hiszpański[edytuj]

fondo
señorío
toreador (o ile istnieje, bo poza angielskim wikisłownikiem jakoś wszędzie widzę tylko torero, ale może to rzadsza forma)
portuñol

holenderski[edytuj]

islandzki[edytuj]

Skammtímabinding HDMI

japoński[edytuj]

shinkyokushin
Kōri (Japonia) - Japońskie imię Kōri, przeważnie dla płci żeńskiej. Wiele kobiet w tym kraju nosi takie imię, wywodzi ono się od słowa "Kōritsu-teki". Co znaczy "Sprawna".
ください

jidysz[edytuj]

koreański[edytuj]

잘가 - Do widzenia

litewski[edytuj]

łaciński[edytuj]

aggedula
amalthaea
andropetalum
anthurus
baccetum
bifolliculus
bracteopetalum
carcerrula
colloqui - rozmawiać
cremocarpium
cui
curvatura
cuspis
cynarrhodium
debemur
diachenium
drupeola
flexura
fragrum
graminetum
gznaeceum
hapter
intercarpellaris
interjunctura
interpetiolaris
jubilo → jest tylko interlingua/iubilo
lecus
mericarpium
mesocarpium
mesorium
momento mori
noli - nie, w zdaniach rozkazujących
nomen omen
nunc pro tunc: tak jak obecnie do czasu, zob. [9][10]
omnia possum in eo qui me confortat
paracorolla
paucinucula
pepo
petiolulus
policarpium
praetermissus - pozwolić obejść, przepuścić, puścić wolno
prothallium
pzrenarium
rhizolecus
semiarticulus
sexfolliculus
spira
staminodium
strumula
subsilva
succrementum
synochorium
talea
tenosynovitis nodularis
tepalum
tetrachaenium
torus fructus
tractus
tuberculum
tunicae
utinam - prośba z serwisu discord (przypuszczalnie przysłówek via en.dictionary (?))
vendido → jest po hiszpańsku
ventorum diagramma (róża wiatrów)
vernatio
vos mos postulo a silicis traba quoniam is est in palus

niemiecki[edytuj]

Glück auf (szczęść Boże, używane wśród górników)

norweski[edytuj]

krøvjfpling
skjerf → szalik
ivareta → zadbać, zapewniać
dugnad
melding kundeavtale

perski[edytuj]

☫

być okrutny i iść po trupach do celu

portugalski[edytuj]

rosyjski[edytuj]

rumuński[edytuj]

filosoful

serbski[edytuj]

słowacki[edytuj]

suahili[edytuj]

szwedzki[edytuj]

vintersorg - szw. vinter + sorg → zima + smutek; słowo niezleksykalizowane, którego można użyć jako wolnego, doraźnego złożenia oznaczającego smętek zimowy; jest nazwą zespołu muzycznego Vintersorg, zob. też Vintersorg w Wikipedii --Meander (dyskusja) 03:26, 16 mar 2019 (CET)[odpowiedz]
våldtagit - forma czasu przeszłego supinum od zob. våldta --Meander (dyskusja) 18:49, 16 mar 2019 (CET)[odpowiedz]
platskalet - takie słowo nie istnieje, jest to chyba literówka; prawdopodobnie forma określona od plåtskal, szw. plåt + skal → blacha + skorupa; jest to słowo niezleksykalizowane, którego można użyć jako wolnego, doraźnego złożenia oznaczającego osłonę z blachy --Meander (dyskusja) 19:29, 16 mar 2019 (CET)[odpowiedz]
stekare Załatwione
eluttag Załatwione
bilolycka Załatwione

tajski[edytuj]

turecki[edytuj]

ukraiński[edytuj]

просторікування, байданина

węgierski[edytuj]

włoski[edytuj]

Jeśli coś z włoszczyzny jest używane przez Polaków to najprawdopodobniej określenia muzyczne. Poniżej powybierałem z polskiej wikipedii. Nie usuwam niebieskich, bo nie wiem, czy czasem nie są napisane, ale dla innych języków. Trafiłem np. na grave w czterech językach, byle nie po włosku. Zresztą może dałoby się z tego jakiś słowniczek czy kategorię zrobić. Vasa (dyskusja) 09:07, 15 sie 2011 (CEST)[odpowiedz]

Oznaczenia tempa: piú poco a poco poco un poco allargando morendo - jest po polsku rallentando rall. ritardando rit. ritenuto stringendo tenuto ten. a tempo tempo primo rubato a battuta alla marcia ritenuto sostenuto

Określenia artykulacyjne: tremolo - jest tylko polski, angielski i esperanto col legno flautando

Figury retoryczne: assimilatio exclamatio interrogatio multiplicatio suspiratio

Notacja muzyczna: a piacere attacca calando da capo al fine perdento portamento - jest po polsku i angielsku

Inne:

inne języki[edytuj]

hausa: maliyo, dan → jest tylko polski, angielski, bośniacki, chorwacki, esperanto, hiszpański, holenderski, indonezyjski, interlingua, kurdyjski, slovio i słoweński
łotewski: piederoso
brakujące znaki paszto: ړ, ڼ, څ, ځ, ښ, ږ, ې, ئ
ɞ̯
rusiński: tysiač (tysiąc), tychota (spokój), knap (tkacz), štof (tkanina), gombička (przycisk), tysk (tłok), zavzatost (upór) (Uwaga: język rusiński zapisywany jest cyrylicą.)
wietnamski: chữ Nôm, chữ Hán