Wikisłownikarz:Zuiarra/brudnopis2
Czasowniki posiłkowe w języku baskijskim (Aditz laguntzaileak)[edytuj]
Standardowy język baskijski (euskara batua), regulowany przez Królewska Akademia Języka Baskijskiego (Euskaltzaindia), ma 4 czasowniki posiłkowe[1]:
- izan
- *edun
- *edin
- *ezan
Tryb | Paradygmat NOR (Absolutyw) |
Paradygmat NOR-NORI (Absolutyw-Celownik) |
Paradygmat NOR-NORK (Absolutyw-Ergatyw) |
Paradygmat NOR-NORI-NORK (Absolutyw-Celownik-Ergatyw) |
---|---|---|---|---|
Tryb orzekający: Indikatiboa | izan | *edun | ||
Tryb przypuszczający: Baldintza | ||||
Tryb potencjalny: Ahalera | *edin | *ezan | ||
Tryb łączący: Subjuntiboa | ||||
Tryb rozkazujący: Agintera |
Formy czasowników posiłkowych w języku baskijskim (Adizki laguntzaileak)[edytuj]
Paradygmat NOR[edytuj]
Czasownik posiłkowy: izan[edytuj]
NOR | |||||
---|---|---|---|---|---|
Indikatiboa Tryb orzekający |
Oraina Czas teraźniejszy |
Iragana Czas przeszły | |||
ni (ja) |
naiz | nintzen | |||
hi (ty) |
haiz | hintzen | |||
hura (on/ona/ono) |
da | zen | |||
gu (my) |
gara | ginen | |||
zu (ty/pan/pani) |
zara | zinen | |||
zuek (wy) |
zarete | zineten | |||
haiek (oni/one) |
dira | ziren |
Czasownik posiłkowy: *edin[edytuj]
Paradygmat NOR-NORI[edytuj]
Czasownik posiłkowy: izan[edytuj]
NOR-NORI | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tryb orzekający Indikatiboa |
Czas teraźniejszy - Oraina | |||||||
ni | hi | hura | gu | zu | zuek | haiek | ||
niri | — | hatzait | zait | — | zatzaizkit | zatzaizkidate | zaizkit | |
hiri | natzaik natzain |
— | zaik zain |
gatzaizkik gatzaizkin |
— | — | zaizkik zaizkin | |
hari | natzaio | hatzaio | zaio | gatzaizkio | zatzaizkio | zatzaizkiote | zaizkio | |
guri | — | hatzaigu | zaigu | — | zatzaizkigu | zatzaizkigute | zaizkigu | |
zuri | natzaizu | — | zaizu | gatzaizkizu | — | — | zaizkizu | |
zuei | natzaizue | — | zaizue | gatzaizkizue | — | — | zaizkizue | |
haiei | natzaie | hatzaie | zaie | gatzaizkie | zatzaizkie | zatzaizkiete | zaizkie |
NOR-NORI | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tryb orzekający Indikatiboa |
Czas przeszły - Iragana | |||||||
ni | hi | hura | gu | zu | zuek | haiek | ||
niri | — | hintzaidan | zitzaidan | — | zintzaizkidan | zintzaizkidaten | zitzaizkidan | |
hiri | nintzaian nintzainan |
— | zitzaian zintzainan |
gintzaizkian gintzaizkinan |
— | — | zitzaizkian zitzaizkinan | |
hari | nintzaion | hintzaion | zitzaion | gintzaizkion | zintzaizkion | zintzaizkioten | zitzaizkion | |
guri | — | hatzaigu | hintzaigun | — | zintzaizkigun | zintzaizkiguten | zitzaizkigun | |
zuri | nintzaizun | — | zitzaizun | gintzaizkizun | — | — | zitzaizkizun | |
zuei | nintzaizuen | — | zitzaizuen | gintzaizkizuen | — | — | zitzaizkizuen | |
haiei | nintzaien | hintzaien | zitzaien | gintzaizkien | zintzaizkien | zintzaizkieten | zitzaizkien |
Czasownik posiłkowy: *edin[edytuj]
Paradygmat NOR-NORK[edytuj]
Czasownik posiłkowy: *edun[edytuj]
NOR-NORK | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tryb orzekający Indikatiboa |
Czas teraźniejszy - Oraina | |||||||
ni | hi | hura | gu | zu | zuek | haiek | ||
nik | — | haut | dut | — | zaitut | zaituztet | ditut | |
hik | nauk naun |
— | duk dun |
gaituk gaitun |
— | — | dituk ditun | |
hark | nau | hau | du | gaitu | zaitu | zaituzte | ditu | |
guk | — | haugu | dugu | — | zaitugu | zaituztegu | ditugu | |
zuk | nauzu | — | duzu | gaituzu | — | — | dituzu | |
zuek | nauzue | — | duzue | gaituzue | — | — | dituzue | |
haiek | naute | haute | dute | gaituzte | zaituzte | zaituztete | dituzte |
NOR-NORK | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tryb orzekający Indikatiboa |
Czas przeszły - Iragana | |||||||
ni | hi | hura | gu | zu | zuek | haiek | ||
nik | — | hindudan | nuen | — | zintudan | zintuztedan | nituen | |
hik | ninduan nindunan |
— | huen | gintuan gintunan |
— | — | hituen | |
hark | ninduen | hinduen | zuen | gintuen | zintuen | zintuzten | zituen | |
guk | — | hindugun | genuen | — | zintugun | zintuztegun | genituen | |
zuk | ninduzun | — | zenuen | gintuzun | — | — | zenituen | |
zuek | ninduzuen | — | zenuten | gintuzuen | — | — | zenituzten | |
haiek | ninduten | hinduten | zuten | gintuzten | zintuzten | zintuzteten | zituzten |
Czasownik posiłkowy: *ezan[edytuj]
Paradygmat NOR-NORI-NORK[edytuj]
Czasownik posiłkowy: *edun[edytuj]
NOR-NORI-NORK | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tryb orzekający Indikatiboa |
Czas teraźniejszy - Oraina | |||||||||||||||
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |||||||||||||||
niri | hiri | hari | guri | zuri | zuei | haiei | niri | hiri | hari | guri | zuri | zuei | haiei | |||
nik | — | diat dinat |
diot | — | dizut | dizuet | diet | nik | — | dizkiat dizkinat |
dizkiot | — | dizkizut | dizkizuet | dizkiet | |
hik | didak didan |
— | diok dion |
diguk digun |
— | — | diek dien |
hik | dizkidak dizkidan |
— | dizkiok dizkion |
dizkiguk dizkigun |
— | — | dizkiek dizkien | |
hark | dit | dik din |
dio | digu | dizu | dizue | die | hark | dizkit | dizkik dizkin |
dizkio | dizkigu | dizkizu | dizkizue | dizkie | |
guk | — | diagu dinagu |
diogu | — | dizugu | dizuegu | diegu | guk | — | dizkiagu dizkinagu |
dizkiogu | — | dizkizugu | dizkizuegu | dizkiegu | |
zuk | didazu | — | diozu | diguzu | — | — | diezu | zuk | dizkidazu | — | dizkiozu | dizkiguzu | — | — | dizkiezu | |
zuek | didazue | — | diozue | diguzue | — | — | diezue | zuek | dizkidazue | — | dizkiozue | dizkiguzue | — | — | dizkiezue | |
haiek | didate | diate dinate |
diote | digute | dizute | dizuete | diete | haiek | dizkidate | dizkiate dizkinate |
dizkiote | dizkigute | dizkizute | dizkizuete | dizkiete |
NOR-NORI-NORK | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tryb orzekający Indikatiboa |
Czas przeszły - Iragana | |||||||||||||||
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |||||||||||||||
niri | hiri | hari | guri | zuri | zuei | haiei | niri | hiri | hari | guri | zuri | zuei | haiei | |||
nik | — | nian ninan |
nion | — | nizun | nizuen | nien | nik | — | nizkian nizkinan |
nizkion | — | nizkizun | nizkizuen | nizkien | |
hik | hidan | — | hion | higun | — | — | hien | hik | hizkidan | — | hizkion | hizkigun | — | — | hizkien | |
hark | zidan | zian zinan |
zion | zigun | zizun | zizuen | zien | hark | zizkidan | zizkian zizkinan |
zizkion | zizkigun | zizkizun | zizkizuen | zizkien | |
guk | — | genian geninan |
genion | — | genizun | genizuen | genien | guk | — | genizkian genizkinan |
genizkion | — | genizkizun | genizkizuen | genizkien | |
zuk | zenidan | — | zenion | zenigun | — | — | zenien | zuk | zenizkidan | — | zenizkion | zenizkigun | — | — | zenizkien | |
zuek | zenidaten | — | zenioten | zeniguten | — | — | zenieten | zuek | zenizkidaten | — | zenizkioten | zenizkiguten | — | — | zenizkieten | |
haiek | zidaten | ziaten zinaten |
zioten | ziguten | zizuten | zizueten | zieten | haiek | zizkidaten | zizkiaten zizkinaten |
zizkioten | zizkiguten | zizkizuten | zizkizueten | zizkieten |
Czasownik posiłkowy: *ezan[edytuj]
Przypisy[edytuj]
- ↑ Ane Odria, Aditz laguntzaileen sailkapena, Sareko Euskal Gramatika
- ↑ Gontzal Aldai, Adizki laguntzaileak, Sareko Euskal Gramatika
- ↑ Christiane Bendel, Baskische Grammatik, Hamburg 2006, s. 140-142, ISBN 3-87548-419-3