złamać: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Olafbot (dyskusja | edycje)
m polski: pokrewne +łamanie (na podstawie tamtego hasła)
AlkamidBot (dyskusja | edycje)
m ujednolicenie zapisu aspektów
Linia 3: Linia 3:
{{wymowa}} {{IPA3|ˈzwãmaʨ̑}}, {{AS3|zu̯'''ã'''mać}}, {{objaśnienie wymowy|NAZAL}}
{{wymowa}} {{IPA3|ˈzwãmaʨ̑}}, {{AS3|zu̯'''ã'''mać}}, {{objaśnienie wymowy|NAZAL}}
{{znaczenia}}
{{znaczenia}}
''czasownik przechodni'' ({{ndk}} '''łamać''', {{dk}} '''złamać''')
''czasownik przechodni dokonany'' ({{dk}} [[łamać]])
: (1.1) [[działanie]]m [[fizyczny]]m ([[wcześniej]] [[zginać|zginając]], [[naciskać|naciskając]] [[lub]] [[uderzać|uderzając]]) [[rozdzielić]] [[coś]] [[na]] [[kilka]] ([[zwykle]] [[na]] [[dwa|dwie]]) [[cześć|części]]<ref name="Szymczak">{{Szymczak1982|hasło=złamać|strony=1028|tom=III}}</ref>
: (1.1) [[działanie]]m [[fizyczny]]m ([[wcześniej]] [[zginać|zginając]], [[naciskać|naciskając]] [[lub]] [[uderzać|uderzając]]) [[rozdzielić]] [[coś]] [[na]] [[kilka]] ([[zwykle]] [[na]] [[dwa|dwie]]) [[cześć|części]]<ref name="Szymczak">{{Szymczak1982|hasło=złamać|strony=1028|tom=III}}</ref>
: (1.2) [[pokonać]], [[przezwyciężyć]], [[zwalczyć]], [[zniweczyć]], [[zniszczyć]]<ref name="Szymczak"></ref>
: (1.2) [[pokonać]], [[przezwyciężyć]], [[zwalczyć]], [[zniweczyć]], [[zniszczyć]]<ref name="Szymczak"></ref>

Wersja z 09:54, 25 mar 2012

złamać (język polski)

wymowa:
IPA[ˈzwãmaʨ̑], AS[zu̯ãmać], zjawiska fonetyczne: nazal.
znaczenia:

czasownik przechodni dokonany (dk. łamać)

(1.1) działaniem fizycznym (wcześniej zginając, naciskając lub uderzając) rozdzielić coś na kilka (zwykle na dwie) części[1]
(1.2) pokonać, przezwyciężyć, zwalczyć, zniweczyć, zniszczyć[1]
(1.3) zostać przyczyną czyjegoś złego samopoczucia (zazwyczaj w imiesłowie przymiotnikowym biernym – złamany)[1]
(1.4) przekroczyć, naruszyć obowiązujące prawo, zasady, przepisy; postąpić wbrew nim; także nie dotrzymać jakiegoś zobowiązania[1]
(1.5) druk. podzielić tekst gazety, książki lub czasopisma do szerokości szpalt, tabel, klisz, tytułów, itp. elementów drukarskich[1]

czasownik zwrotny złamać się (ndk. łamać się, dk. złamać się)

(2.1) zostać złamanym (1.1), pęknąć[1]
(2.2) ulec namowom lub pod przymusem; ustąpić[1]
odmiana:
koniugacja IX
przykłady:
(1.1) Rzucałeś ołówkiem o ziemię i dziwisz się, że gryfel jest złamany.
(1.1) Kierowca miał ogromne szczęście. Po tej okropnie wyglądającej kraksie złamał jedynie piszczel i kilka paliczków.
(1.2) Po czterogodzinnej walce udało się nareszcie złamać szyki nieprzyjaciela, co doprowadziło do jego ostatecznej porażki.
(1.3) Nie dziwię się, że ten człowiek chciał się zabić. Jest kompletnie złamany śmiercią żony i dwójki jego dzieci w pożarze.
(1.4) Jeżdżąc po pijanemu złamałeś prawo, więc musisz ponieść tego konsekwencje.
(1.5) Ta kobieta od adiustacji tekstu nie nadaje się do swojej pracy, złamała słowo "przewód" po literze "w".
(2.1) Zgiąłem linijkę tak mocno, że się złamała.
(2.2) Po długim i ciężkim przesłuchaniu złamał się i przyznał się do postawionych zarzutów.
składnia:
(1.1-5) ~ +B.
kolokacje:
(1.1) ~ kredkę/ołówek/nartę/patyk/laskę/pieczęć/drzewo/miecz/… • ~ rękę/nogę/ząb/nos/kark/kręgosłup/…
(1.2) ~ opór • ~ szyki nieprzyjaciela • ~ dumę/pychę/upór
(1.3) być kompletnie/całkowicie/zupełnie złamanym • złamany chorobą/nieszczęściem
(1.4) ~ słowo/przysięgę/przyrzeczenie/obietnicę/ciszę wyborczą/prawo/przepisy/regulamin/konstytucję/zasady/… • ~ post
(1.5) ~ tekst
synonimy:
(1.1) popsuć, zniszczyć, uszkodzić, naruszyć, pokonać, pęknąć, rozerwać
antonimy:
(1.1) naprawić, zreperować
wyrazy pokrewne:
czas. ndk. łamać, przełamać, wyłamać, rozłamać
rzecz. łamanie n, złamanie
przym. złamany
związki frazeologiczne:
(1.1) złamany we dwoje, złamać hasło/kod/szyfr/zabezpieczenia, nie mieć/nie dać komuś złamanego grosza, złam ręce i nogi (= połam ręce i nogi), złam kark, złamać pióro, przysłowia: żeby/gdyby kózka nie skakała, to by nóżki nie złamała
(1.2) złamać komuś serce, złamać komuś życie
etymologia:
pol. z- + łamać
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Hasło „złamać” w: Słownik języka polskiego, red. Mieczysław Szymczak, t. III, PWN, Warszawa 1982-3, ISBN 83-01-00281-6, s. 1028.