złamać: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m polski: pokrewne +łamanie (na podstawie tamtego hasła) |
AlkamidBot (dyskusja | edycje) m ujednolicenie zapisu aspektów |
||
Linia 3: | Linia 3: | ||
{{wymowa}} {{IPA3|ˈzwãmaʨ̑}}, {{AS3|zu̯'''ã'''mać}}, {{objaśnienie wymowy|NAZAL}} |
{{wymowa}} {{IPA3|ˈzwãmaʨ̑}}, {{AS3|zu̯'''ã'''mać}}, {{objaśnienie wymowy|NAZAL}} |
||
{{znaczenia}} |
{{znaczenia}} |
||
''czasownik przechodni'' ({{ |
''czasownik przechodni dokonany'' ({{dk}} [[łamać]]) |
||
: (1.1) [[działanie]]m [[fizyczny]]m ([[wcześniej]] [[zginać|zginając]], [[naciskać|naciskając]] [[lub]] [[uderzać|uderzając]]) [[rozdzielić]] [[coś]] [[na]] [[kilka]] ([[zwykle]] [[na]] [[dwa|dwie]]) [[cześć|części]]<ref name="Szymczak">{{Szymczak1982|hasło=złamać|strony=1028|tom=III}}</ref> |
: (1.1) [[działanie]]m [[fizyczny]]m ([[wcześniej]] [[zginać|zginając]], [[naciskać|naciskając]] [[lub]] [[uderzać|uderzając]]) [[rozdzielić]] [[coś]] [[na]] [[kilka]] ([[zwykle]] [[na]] [[dwa|dwie]]) [[cześć|części]]<ref name="Szymczak">{{Szymczak1982|hasło=złamać|strony=1028|tom=III}}</ref> |
||
: (1.2) [[pokonać]], [[przezwyciężyć]], [[zwalczyć]], [[zniweczyć]], [[zniszczyć]]<ref name="Szymczak"></ref> |
: (1.2) [[pokonać]], [[przezwyciężyć]], [[zwalczyć]], [[zniweczyć]], [[zniszczyć]]<ref name="Szymczak"></ref> |
Wersja z 09:54, 25 mar 2012
złamać (język polski)
- znaczenia:
czasownik przechodni dokonany (dk. łamać)
- (1.1) działaniem fizycznym (wcześniej zginając, naciskając lub uderzając) rozdzielić coś na kilka (zwykle na dwie) części[1]
- (1.2) pokonać, przezwyciężyć, zwalczyć, zniweczyć, zniszczyć[1]
- (1.3) zostać przyczyną czyjegoś złego samopoczucia (zazwyczaj w imiesłowie przymiotnikowym biernym – złamany)[1]
- (1.4) przekroczyć, naruszyć obowiązujące prawo, zasady, przepisy; postąpić wbrew nim; także nie dotrzymać jakiegoś zobowiązania[1]
- (1.5) druk. podzielić tekst gazety, książki lub czasopisma do szerokości szpalt, tabel, klisz, tytułów, itp. elementów drukarskich[1]
czasownik zwrotny złamać się (ndk. łamać się, dk. złamać się)
- odmiana:
- koniugacja IX
forma liczba pojedyncza liczba mnoga 1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os. bezokolicznik złamać czas przyszły prosty złamię złamiesz złamie złamiemy złamiecie złamią czas przeszły m złamałem złamałeś złamał złamaliśmy złamaliście złamali ż złamałam złamałaś złamała złamałyśmy złamałyście złamały n złamałom złamałoś złamało tryb rozkazujący niech złamię złam niech złamie złammy złamcie niech złamią pozostałe formy czas zaprzeszły m złamałem był złamałeś był złamał był złamaliśmy byli złamaliście byli złamali byli ż złamałam była złamałaś była złamała była złamałyśmy były złamałyście były złamały były n złamałom było złamałoś było złamało było forma bezosobowa czasu przeszłego złamano tryb przypuszczający m złamałbym,
byłbym złamałzłamałbyś,
byłbyś złamałzłamałby,
byłby złamałzłamalibyśmy,
bylibyśmy złamalizłamalibyście,
bylibyście złamalizłamaliby,
byliby złamaliż złamałabym,
byłabym złamałazłamałabyś,
byłabyś złamałazłamałaby,
byłaby złamałazłamałybyśmy,
byłybyśmy złamałyzłamałybyście,
byłybyście złamałyzłamałyby,
byłyby złamałyn złamałobym,
byłobym złamałozłamałobyś,
byłobyś złamałozłamałoby,
byłoby złamałoimiesłów przymiotnikowy przeszły m złamany, niezłamany złamani, niezłamani ż złamana, niezłamana złamane, niezłamane n złamane, niezłamane imiesłów przysłówkowy uprzedni złamawszy rzeczownik odczasownikowy złamanie, niezłamanie
- przykłady:
- (1.1) Rzucałeś ołówkiem o ziemię i dziwisz się, że gryfel jest złamany.
- (1.1) Kierowca miał ogromne szczęście. Po tej okropnie wyglądającej kraksie złamał jedynie piszczel i kilka paliczków.
- (1.2) Po czterogodzinnej walce udało się nareszcie złamać szyki nieprzyjaciela, co doprowadziło do jego ostatecznej porażki.
- (1.3) Nie dziwię się, że ten człowiek chciał się zabić. Jest kompletnie złamany śmiercią żony i dwójki jego dzieci w pożarze.
- (1.4) Jeżdżąc po pijanemu złamałeś prawo, więc musisz ponieść tego konsekwencje.
- (1.5) Ta kobieta od adiustacji tekstu nie nadaje się do swojej pracy, złamała słowo "przewód" po literze "w".
- (2.1) Zgiąłem linijkę tak mocno, że się złamała.
- (2.2) Po długim i ciężkim przesłuchaniu złamał się i przyznał się do postawionych zarzutów.
- składnia:
- (1.1-5) ~ +B.
- kolokacje:
- (1.1) ~ kredkę/ołówek/nartę/patyk/laskę/pieczęć/drzewo/miecz/… • ~ rękę/nogę/ząb/nos/kark/kręgosłup/…
- (1.2) ~ opór • ~ szyki nieprzyjaciela • ~ dumę/pychę/upór
- (1.3) być kompletnie/całkowicie/zupełnie złamanym • złamany chorobą/nieszczęściem
- (1.4) ~ słowo/przysięgę/przyrzeczenie/obietnicę/ciszę wyborczą/prawo/przepisy/regulamin/konstytucję/zasady/… • ~ post
- (1.5) ~ tekst
- antonimy:
- (1.1) naprawić, zreperować
- wyrazy pokrewne:
- czas. ndk. łamać, przełamać, wyłamać, rozłamać
- rzecz. łamanie n, złamanie
- przym. złamany
- związki frazeologiczne:
- (1.1) złamany we dwoje, złamać hasło/kod/szyfr/zabezpieczenia, nie mieć/nie dać komuś złamanego grosza, złam ręce i nogi (= połam ręce i nogi), złam kark, złamać pióro, przysłowia: żeby/gdyby kózka nie skakała, to by nóżki nie złamała
- (1.2) złamać komuś serce, złamać komuś życie
- uwagi:
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) break
- hiszpański: (1.1) romper, fracturar, despedazar, cascar; (1.2) romper, quebrar, partir; (1.3) destrozar, hundir; (1.4) quebrantar, violar, infringir
- jidysz: (1.1) צעברעכן
- nowogrecki: (1.1-3) σπάζω; (1.4) αθετώ, παραβιάζω
- slovio: (1.1) slomit (сломит)
- włoski: (1.1) rompere
- źródła: