złamać

złamać (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈzwãmaʨ̑], AS: [zu̯ãmać], zjawiska fonetyczne: nazal.

znaczenia:

czasownik przechodni dk.

(1.1) działaniem fizycznym (wcześniej zginając, naciskając lub uderzając) rozdzielić coś na kilka (zwykle na dwie) części

(1.2) pokonać, przezwyciężyć, zwalczyć, zniweczyć, zniszczyć

(1.3) zostać przyczyną czyjegoś złego samopoczucia (zazwyczaj w imiesłowie przymiotnikowym biernym – złamany)

(1.4) przekroczyć, naruszyć obowiązujące prawo, zasady, przepisy; postąpić wbrew nim; także nie dotrzymać jakiegoś zobowiązania

(1.5) druk. podzielić tekst gazety, książki lub czasopisma do szerokości szpalt, tabel, klisz, tytułów, itp. elementów drukarskich

czasownik zwrotny

(2.1) zostać złamanym (1.1), pęknąć

(2.2) ulec namowom lub pod przymusem; ustąpić

odmiana:

koniugacja IX złam|ać

przykłady:

(1.1) Rzucałeś ołówkiem o ziemię i dziwisz się, że gryfel jest złamany.

(1.1) Kierowca miał ogromne szczęście. Po tej okropnie wyglądającej kraksie złamał jedynie piszczel i kilka paliczków.

(1.2) Po czterogodzinnej walce udało się nareszcie złamać szyki nieprzyjaciela, co doprowadziło do jego ostatecznej porażki.

(1.3) Nie dziwię się, że ten człowiek chciał się zabić. Jest kompletnie złamany śmiercią żony i dwójki jego dzieci w pożarze.

(1.4) Jeżdżąc po pijanemu złamałeś prawo, więc musisz ponieść tego konsekwencje.

(1.5) Ta kobieta od adiustacji tekstu nie nadaje się do swojej pracy, złamała słowo "przewód" po literze "w".

(2.1) Zgiąłem linijkę tak mocno, że się złamała.

(2.2) Po długim i ciężkim przesłuchaniu złamał się i przyznał się do postawionych zarzutów.

składnia:

(1.1-5) ~ +B.

kolokacje:

(1.1) ~ kredkę/ołówek/nartę/patyk/laskę/pieczęć/drzewo/miecz/… • ~ rękę/nogę/ząb/nos/kark/kręgosłup/…

(1.2) ~ opór • ~ szyki nieprzyjaciela • ~ dumę/pychę/upór

(1.3) być kompletnie/całkowicie/zupełnie złamanym • złamany chorobą/nieszczęściem

(1.4) ~ słowo/przysięgę/przyrzeczenie/obietnicę/ciszę wyborczą/prawo/przepisy/regulamin/konstytucję/zasady/… • ~ post

(1.5) ~ tekst

synonimy:

(1.1) popsuć, zniszczyć, uszkodzić, naruszyć, pokonać, pęknąć, rozerwać

antonimy:

(1.1) naprawić, zreperować

wyrazy pokrewne:

czas. ndk. łamać, przełamać, wyłamać, rozłamać

rzecz. złamanie

związki frazeologiczne:

(1.1) złamany we dwoje, złamać hasło/kod/szyfr/zabezpieczenia, nie mieć/nie dać komuś złamanego grosza, złam ręce i nogi (= połam ręce i nogi), złam kark, złamać pióro, przysłowia: żeby/gdyby kózka nie skakała, to by nóżki nie złamała

(1.2) złamać komuś serce, złamać komuś życie;

etymologia:

pol. z- + łamać

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) break
• hiszpański: (1.1) romper, fracturar, despedazar, cascar; (1.2) romper, quebrar, partir; (1.3) destrozar, hundir; (1.4) quebrantar, violar, infringir
• jidysz: (1.1) צעברעכן
• nowogrecki: (1.1-3) σπάζω; (1.4) αθετώ, παραβιάζω
• slovio: (1.1) slomit (сломит)
• włoski: (1.1) rompere

źródła: