Aneks:Język łaciński - Koniugacja III

Spis treści aneksu | Język łaciński | hasła w języku łacińskim

Wedle informacji z tej strony do koniugacji III należą czasowniki, których inf. praes. act. ma zakończenie -ĕre.

Odmiana czasownika lego, legere, legi, lectum:

Tryb oznajmujący – indicativus

1. Czasy praesens, imperfectum i futurum I tworzy się od tematu praesentis.
2. Czasy perfectum, plusquamperfectum i futurum II activi tworzy się od tematu perfecti.
3. Czasy perfectum, plusquamperfectum i futurum II passivi tworzy się poprzez połączenie participium perfecti passivi (ppp, tworzone z tematu supini) i odpowiednio odmienionego czasownika sum, esse, fui (patrz odmiana) – dla perfectum w praesens, dla plusquamperfectum w imperfectum, dla futurum II w futurum I.

Uwaga: W ind. praes. act. i pass. między tematem a końcówką dodajemy spójki (patrz: Aneks:Język łaciński - czasowniki#Koniugacja_III_(-ĕre)).

		strona czynna activum		strona bierna passivum
		liczba pojedyncza singularis	liczba mnoga pluralis	liczba pojedyncza singularis	liczba mnoga pluralis
czas teraźniejszy praesens	1. per.	-o lego	-mus legimus	-or legor	-mur legimur
	2. per.	-s legis	-tis legitis	-ris legeris	-mini legimini
	3. per.	-t legit	-nt legunt	-tur legitur	-ntur leguntur
czas przeszły niedokonany imperfectum	1. per.	-ebam legebam	-ebamus legbamus	-ebar legebar	-ebamur legebamur
	2. per.	-ebas legebas	-ebatis legebatis	-ebaris legebaris	-ebamini legebamini
	3. per.	-ebat legebat	-ebant legebant	-ebatur legebatur	-ebantur legebantur
czas przyszły I futurum I	1. per.	-am legam	-emus legemus	-ar legar	-emur legemur
	2. per.	-es leges	-etis legetis	-eris legeris	-emini legemini
	3. per.	-et leget	-ent legent	-etur legetur	-entur legentur
czas przeszły dokonany perfectum	1. per.	-i legi	-imus legimus	-us, -a, -um sum lectus, -a, -um sum	-i, -ae, -a sumus lecti, -ae, -a sumus
	2 per.	-isti legisti	-istis legistis	-us, -a, -um es lectus, -a, -um es	-i, -ae, -a estis lecti, -ae, -a estis
	3. per.	-it legit	-erunt legerunt	-us, -a, -um est lectus, -a, -um est	-i, -ae, -a sunt lecti, -ae, -a sunt
czas zaprzeszły plusquamperfectum	1. per.	-eram legeram	-eramus legeramus	-us, -a, -um eram lectus, -a, -um eram	-i, -ae, -a eramus lecti, -ae, -a eramus
	2. per.	-eras legeras	-eratis legeratis	-us, -a, -um eras lectus, -a, -um eras	-i, -ae, -a eratis lecti, -ae, -a eratis
	3. per.	-erat legerat	-erant legerant	-us, -a, -um erat lectus, -a, -um erat	-i, -ae, -a erant lecti, -ae, -a erant
czas przyszły II futurum II	1. per.	-ero legero	-erimus legerimus	-us, -a, -um ero lectus, -a, -um ero	-i, -ae, -a erimus lecti, -ae, -a erimus
	2. per.	-eris legeris	-eritis legeritis	-us, -a, -um eris lectus, -a, -um eris	-i, -ae, -a eritis lecti, -ae, -a eritis
	3. per.	-erit legerit	-erint legerint	-us, -a, -um erit lectus, -a, -um erit	-i, -ae, -a erunt lecti, -ae, -a erunt

Tryb rozkazujący – imperativus

		strona czynna activum		strona bierna passivum
		liczba pojedyncza singularis	liczba mnoga pluralis	liczba pojedyncza singularis	liczba mnoga pluralis
czas teraźniejszy praesens	2. per.	-e lege	-ite legite	-ere legere	-imini legimini
czas przyszły futurum	2. per.	-ito legito	-itote legitote	-itor legitor
	3. per.	-ito legito	-unto legunto	-itor legitor	-untor leguntor

Tryb łączący (przypuszczający) – coniunctivus

Coniunctivus praesentis tworzymy, dodając przed końcówką cechę -a-, coniunctivus imperfecti przez cechę -re-, coniunctivus perfecti activi przez cechę -eri-, a coniunctivus plusquamperfecti activi przez cechę -isse-. Coniunctivus perfecti i plusquamperfecti passivi tworzymy z dodania do participium perfecti passivi (ppp) odmienionego czasownika sum, esse, fui (być, odmiana) w coniunctiwie praesentis (dla perfectum) i coniunctiwie imperfecti (dla plusquamperfectum).

		strona czynna activum		strona bierna passivum
		liczba pojedyncza singularis	liczba mnoga pluralis	liczba pojedyncza singularis	liczba mnoga pluralis
czas teraźniejszy praesens	1. per.	-m legam	-mus legamus	-r legar	-mur legamur
	2. per.	-s legas	-tis legatis	-ris legaris	-mini legamini
	3. per.	-t legat	-nt legant	-tur legatur	-ntur legantur
czas przeszły niedokonany imperfectum	1. per.	-m legerem	-mus legeremus	-r legerer	-mur legeremur
	2. per.	-s legeres	-tis legeretis	-ris legereris	-mini legeremini
	3. per.	-t legeret	-nt legerent	-tur legeretur	-ntur legerentur
czas przeszły dokonany perfectum	1. per.	-m legerim	-mus legerimus	-us, -a, -um sim lectus, -a, -um sim	-i, -ae, -a simus lecti, -ae, -a simus
	2. per.	-s legeris	-tis legeritis	-us, -a, -um sis lectus, -a, -um sis	-i, -ae, -a sitis lecti, -ae, -a sitis
	3. per.	-t legerit	-nt legerint	-us, -a, -um sit lectus, -a, -um sit	-i, -ae, -a sint lecti, -ae, -a sint
czas zaprzeszły plusquamperfectum	1. per.	-m legissem	-mus legissemus	-us, -a, -um essem lectus, -a, -um essem	-i, -ae, -a essemus lecti, -ae, -a essemus
	2. per.	-s legisses	-tis legissetis	-us, -a, -um esses lectus, -a, -um esses	-i, -ae, -a essetis lecti, -ae, -a essetis
	3. per.	-t legisset	-nt legissent	-us, -a, -um esset lectus, -a, -um esset	-i, -ae, -a essent lecti, -ae, -a essent

Bezokolicznik – infinitivus

	strona czynna activum	strona bierna passivum
czas teraźniejszy praesens	-are legere	-ri legi
czas przeszły dokonany perfectum	-isse legisse	-us, -a, -um esse (NCI) lectus, -a, -um esse
		-um, -am, -um esse (ACI) lectum, -am, -um esse
czas przyszły futurum	-urus, -ura, -urum esse lecturus, -ura, -urum esse

Imiesłów – participium

Participium perfecti passivi (ppp) i participium futuri activi (pfa) odmieniają się według I i II deklinacji. Participium praesentis activi (ppa) odmienia się według III deklinacji.

		strona czynna activum		strona bierna passivum
czas teraźniejszy praesens		-ens, -entis legens, legentis
czas przeszły dokonany perfectum				-us, -a, -um lectus, -a, -um
czas przyszły futurum		-urus, -ura, -urum lecturus, -ura, -urum		patrz gerundivum

Przymiotnik odczasownikowy – gerundivum

Gerundivum tworzymy poprzez dodanie cechy -end- do tematu praesentis III i IV koniugacji oraz końcówek rodzajowych -us, -a, -um.

	imiesłów bierny czasu przyszłego participium futuri passivi (pfp), gerundivum
forma	-nd-us, -nd-a, -nd-um legendus, -a, -um

Rzeczownik odczasownikowy – gerundium

Gerundium tworzymy poprzez dodanie cechy -end- do tematu praesentis III i IV koniugacji oraz końcówek II deklinacji singularis (z wyjątkiem Voc.). Nom. sg. zastępuje się przez inf. praes. act.

	rzeczownik odczasownikowy gerundium
mianownik nominativus	-ere legere
dopełniacz genetivus	-nd-i legendi
celownik dativus	-nd-o legendo
biernik accusativus	-ere legere
	-nd-um (ad) legendum
(narzędnik) ablativus	-nd-o legendo