gromnica
gromnica (język polski)[edytuj]
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) rel. świeca święcona w dzień Matki Boskiej Gromnicznej, 2 lutego, tradycyjnie zapalana przy umierających, zmarłych oraz podczas niektórych uroczystości kościelnych, jak też podczas burzy dla odwrócenia piorunów; zob. też gromnica w Wikipedii; zob. też gromnica w Encyklopedii staropolskiej
- (1.2) daw. gw. więz. kij do bicia[1]
- odmiana:
- (1.1-2)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik gromnica gromnice dopełniacz gromnicy gromnic celownik gromnicy gromnicom biernik gromnicę gromnice narzędnik gromnicą gromnicami miejscownik gromnicy gromnicach wołacz gromnico gromnice
- przykłady:
- (1.1) Gromnica to świeca inna niż wszystkie. Jest ona związana z jednym z najstarszych świąt w chrześcijaństwie – Ofiarowaniem Pańskim[2].
- (1.1) W domu gromnica zazwyczaj wisiała na ścianie, uwiązana na krzyż z palmą.
- (1.1) W czasie burzy moja babcia stawia w oknie zapaloną gromnicę.
- (1.1) Dawniej z zapaloną gromnicą obchodzono całe obejście, przyklękając na każdym progu i na każdym rogu, by złe moce nie miały dostępu do domu[2].
- (1.1) W dzień Matki Boskiej Gromnicznej święcone są gromnice.
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) gromnica parafinowa / woskowa • poświęcona gromnica • blask gromnicy • święcić / zapalać gromnicę
- antonimy:
- hiperonimy:
- (1.1) świeca
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. grom mrz, gromca mos, gromiciel mos, gromienie n, gromkość ż, gromnicznik mrz, gromniczność ż, gromnik mrz, gromowość ż
- czas. gromić ndk.
- przym. gromniczny, gromki, gromny, gromowy
- przysł. gromko, gromniczo, gromowo
- związki frazeologiczne:
- gromnice w śniegu, wiosna jest w biegu, lecz gdy pogoda, dla wiosny zawoda
- uwagi:
- zob. też gromnica w Wikicytatach
- (1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Indeks terminów religijnych
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) blessed candle
- czeski: (1.1) hromnice ż, rzad. hromnička ż
- esperanto: (1.1) altarkandelo
- hiszpański: (1.1) cirio m (bendecido)
- słowacki: (1.1) hromničná svieca ż, pot. hromnička ż, pot. rzad. hromnica ż
- wilamowski: (1.1) grumnicałiht n
- źródła:
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Słowniczek gwary więziennej, „Język Polski” nr 10/1913, s. 297.
- ↑ 2,0 2,1 Edmund Skalski, Czy współczesnemu człowiekowi potrzebna jest gromnica?
- ↑
Hasło „grom” w: Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1927.
- ↑ Hasło „gromnica” w: Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Rytm, Warszawa 2003, ISBN 83-7399-022-4, s. 376.
