Wikisłownik:Zasady tworzenia haseł: Różnice pomiędzy wersjami
→Sekcja 'etymologia': przerobienie całej sekcji |
|||
Linia 1346: | Linia 1346: | ||
== Sekcja 'etymologia' == |
== Sekcja 'etymologia' == |
||
: Szablon: {{s|etymologia}} |
: Szablon: {{s|etymologia}} |
||
'''Etymologia''' to pochodzenie wyrazu. Do jej zapisu w Wikisłowniku używamy szablonu {{s|etym}} |
'''Etymologia''' to pochodzenie wyrazu. Do jej zapisu w Wikisłowniku używamy szablonu {{s|etym}}. W szablonie najprościej podawać nazwy języków, np. polski, średnio-wysoko-niemiecki. Popularniejsze języki mają też skróty, np. zamiast 'polski' możemy użyć 'pol', zamiast 'angielski' – 'ang' itp. Wykaz tych skrótów jest dostępny na stronie opisu tego szablonu → [[Szablon:etym|tutaj]] lub na [[Aneks:Skróty używane w Wikisłowniku|całościowej liście skrótów]]. |
||
Sposób używania szablonu {{s|etym}} w hasłach jest opisany na [[Szablon:etym|jego stronie]], tutaj ograniczymy się jedynie do ogólnego opisu jego zastosowania. |
Sposób używania szablonu {{s|etym}} w hasłach jest opisany na [[Szablon:etym|jego stronie]], tutaj ograniczymy się jedynie do ogólnego opisu jego zastosowania. |
||
Linia 1359: | Linia 1359: | ||
<tt> |
<tt> |
||
<nowiki>{{etymologia}}</nowiki><br /> |
<nowiki>{{etymologia}}</nowiki><br /> |
||
<nowiki>: {{etym| |
<nowiki>: {{etym|angielski|computer}}</nowiki> |
||
</tt> |
</tt> |
||
|- |
|- |
||
Linia 1365: | Linia 1365: | ||
|- |
|- |
||
| {{etymologia}} |
| {{etymologia}} |
||
: {{etym| |
: {{etym|angielski|computer}} |
||
|} |
|} |
||
</center> |
</center> |
||
Jeśli słowo pochodzi z tego samego języka, wówczas należy stosować szablon {{s|etymn}} zamiast {{s|etym}} (albo poczekać, a bot automatycznie to zamieni po jakimś czasie). Szablon etymn różni się tylko tym, że hasła nie są dodawane do [[:Kategoria:Relacje etymologiczne|kategorii etmologicznych]], żeby nie spamować ich dużą liczbą słów z tego samego języka. Szablon etymn powinien być też stosowany zamiast etym, jeśli podajemy w etymologii podobne słowa z innych języków, ale nie będące przodkami opisywanego wyrazu, np. w polskiej sekcji hasła [[nie#pl|nie]] etymologia może wyglądać tak: |
|||
Jeśli dane słowo ma etymologię w tym samym języku, to etymologię możemy zapisać na dwa sposoby. Na przykład polskie słowo ''[[magazynować#pl|magazynować]]'' pochodzi także z języka polskiego, od słowa ''[[magazyn#pl|magazyn]]'', więc w etymologii hasła ''[[magazynować#pl|magazynować]]'' możemy zapisać: |
|||
<center> |
<center> |
||
Linia 1378: | Linia 1378: | ||
<tt> |
<tt> |
||
<nowiki>{{etymologia}}</nowiki><br /> |
<nowiki>{{etymologia}}</nowiki><br /> |
||
<nowiki>: {{etym| |
<nowiki>: {{etym|prasłow|*ne}} < {{etym|praindoeuropejski|*ne}} 'nie'</nowiki><br/> |
||
<nowiki>: {{por}} {{etymn|czeski|ne}}, {{etymn|rosyjski|не}}, {{etymn|litewski|ne}}, {{etymn|łaciński|ne}}</nowiki> |
|||
</tt> |
</tt> |
||
|- |
|- |
||
Linia 1384: | Linia 1385: | ||
|- |
|- |
||
| {{etymologia}} |
| {{etymologia}} |
||
: {{etym|prasłow|*ne}} < {{etym|praindoeuropejski|*ne}} 'nie' |
|||
: {{etym|pol|magazyn}} |
|||
: {{por}} {{etymn|czeski|ne}}, {{etymn|rosyjski|не}}, {{etymn|litewski|ne}}, {{etymn|łaciński|ne}} |
|||
|} |
|} |
||
</center> |
</center> |
||
lub drugi sposób: |
|||
<center> |
|||
{| class="wikitable" style="width:90%" |
|||
! Kod źródłowy |
|||
|- |
|||
| |
|||
<tt> |
|||
<nowiki>{{etymologia}}</nowiki><br /> |
|||
<nowiki>: od [[magazyn]]</nowiki> |
|||
</tt> |
|||
|- |
|||
! Efekt |
|||
|- |
|||
| {{etymologia}} |
|||
: od [[magazyn]] |
|||
|} |
|||
</center> |
|||
<u>Zalecamy jednak pierwszy sposób</u>, ze względów technicznych i standaryzacyjnych. |
|||
=== Transliteracja === |
=== Transliteracja === |
||
Linia 1432: | Linia 1413: | ||
=== Źródłosłowy === |
=== Źródłosłowy === |
||
Jeśli edytujemy np. hasło polskie i wiemy, że od tego polskiego hasła swoją etymologię wzięło inne słowo, to taką relację również możemy zaznaczyć w sekcji etymologii tego hasła polskiego. Używamy w tym celu szablonu {{s|źródło dla}}. Nazwa miejscowości ''[[Psary#pl|Psary]]'' wzięła się od słowa ''[[pies#pl|pies]]'', dlatego w haśle ''[[pies#pl|pies]]'' piszemy: |
|||
<center> |
<center> |
||
Linia 1441: | Linia 1422: | ||
<tt> |
<tt> |
||
<nowiki>{{etymologia}}</nowiki><br /> |
<nowiki>{{etymologia}}</nowiki><br /> |
||
<nowiki>: źródłosłów dla {{źródło dla| |
<nowiki>: źródłosłów dla {{źródło dla|polski|Psary}}</nowiki> |
||
</tt> |
</tt> |
||
|- |
|- |
||
Linia 1447: | Linia 1428: | ||
|- |
|- |
||
| {{etymologia}} |
| {{etymologia}} |
||
: źródłosłów dla {{źródło dla| |
: źródłosłów dla {{źródło dla|polski|Psary}} |
||
|} |
|} |
||
</center> |
</center> |
||
Kody/skróty języków są analogiczne jak przy standardowym wpisywaniu etymologii (szablon {{s|etym}}). |
|||
=== Szablon etymologii pokazuje błędny link === |
|||
Wikisłownik nie obsługuje wszystkich języków świata, dlatego może się zdarzyć, że przy użyciu szablonu {{s|etym}} i wpisaniu języka (kodu lub skrótu), którego nie ma w naszych strukturach, pokaże się taki widok: |
|||
<center> |
|||
{| class="wikitable" style="width:90%" |
|||
! Kod źródłowy |
|||
|- |
|||
| |
|||
<tt> |
|||
<nowiki>{{etymologia}}</nowiki><br /> |
|||
<nowiki>: {{etym|jęz|słowo}}</nowiki> |
|||
</tt> |
|||
|- |
|||
! Efekt |
|||
|- |
|||
| {{etymologia}} |
|||
: {{etym|jęz|słowo}} |
|||
|} |
|||
</center> |
|||
Jak widać pokazał się czerwony napis "jęz.". Oznacza to, że nie mamy takiego języka. Ten fragment etymologii nie powinien być czerwony, bo zwróć uwagę, że jeśli najedziesz kursorem na ten skrót to pokazuje się tekst: ''Wikisłownik nie zawiera języka o takim skrócie/kodzie lub podany skrót/kod jest błędny'' i czytelnik nie będzie wiedział o jaki język chodzi. W takim przypadku <u>rezygnujemy</u> z użycia szablonu {{s|etym}}. Sposób zapisu w takim przypadku nie jest standaryzowany, więc masz pewną swobodę zapisu zależnie od potrzeb lub źródła. Stosować należy tylko jedną zasadę: nie piszemy skrótu języka, ale jego pełną nazwę. Jeśli wpiszesz skrót to może być on niejednoznaczny i wartość takiej etymologii spada. |
|||
== Sekcja 'uwagi' == |
== Sekcja 'uwagi' == |
Wersja z 11:59, 7 sty 2011
|
Wszystkie słowa w Wikisłowniku omówione są według tego samego wzoru. Zapewnia to nie tylko spójność graficzną w ramach projektu, ale również ułatwia użytkownikowi zapoznawanie się z zasobami słownika, tworzących nowe wpisy prowadzi po kolejnych wymagających omówienia aspektach słów, a uzupełniającym istniejące już wpisy wskazuje braki haseł i miejsca ich uzupełnienia.
Poniżej znajdziesz szczegółowe omówienie kolejnych punktów obowiązującego szablonu hasła. Jeśli tworząc hasło jesteś w stanie wypełnić tylko część punktów w danym haśle – zrób to! Ktoś dopisze resztę – tak działa wiki.
Jak dodać hasło?
Poniżej znajdują się szczegółowe instrukcje i zasady. Zacząć można od "lżejszego" obrazkowego kursu dodawania haseł.
Wybierz nazwę strony
- Szczegółowe wskazówki znajdziesz na stronie Wikisłownik:Nazewnictwo.
Nazywając hasło użyj formy podstawowej omawianego słowa. Dla czasowników użyj bezokolicznika, dla rzeczowników użyj mianownika liczby pojedynczej, dla przymiotnika użyj mianownika liczby pojedynczej rodzaju męskiego, itd.
W nazwie strony nie używaj znaków specjalnych takich, jak np. akcent wyrazowy.
Sprawdź, czy hasło istnieje
Aby dodać nowe słowo do Wikisłownika zacznij od wpisania jego formy podstawowej do wyszukiwarki na górze strony i naciśnij znak szukania. Są trzy możliwości:
- Szukane hasło istnieje. Możesz je uzupełnić według podanych niżej wskazówek.
- Strona nie istnieje – widzisz czerwony link – zaproszenie do "stworzenia tego hasła" → #Tworzenie nowej strony
- Istnieje strona z omówieniem hasła, ale w innym języku, niż szukany → #Dodawanie nowego języka do istniejącej strony. Linki do takich stron standardowo także są niebieskie, ale zalogowani użytkownicy mogą zmienić ich kolor, włączając sobie w swoich preferencjach gadżet "Zabarwienie na fioletowo linków do nieistniejących sekcji językowych". Gadżet nie jest włączony domyślnie dla wszystkich użytkowników, gdyż opóźnia ładowanie strony na telefonach komórkowych.
Tworzenie nowej strony
Stworzenie nowej strony polega na wybraniu szablonu hasła, który ma zostać wklejony do pola edycji, oraz wypełnieniu go zgodnie z podanymi na niniejszej stronie wskazówkami.
Nad polem edycji znajdziesz napis "Nowa sekcja językowa". Pasek narzędziowy, który się pojawi, da Ci dwie możliwości wyboru szablonu:
- Kliknięcie przycisku spowoduje automatyczne wklejenie do pola edycji ogólnego szablonu hasła, gotowego do uzupełnienia.
- Dalsze narzędzia także umożliwiają wklejenie gotowego szablonu, z tą różnicą, że szablony te mają już zdefiniowane pewne pola – język oraz część mowy (w szablonie ogólnym trzeba te dane wpisać ręcznie). Obecnie ta możliwość jest dostępna tylko dla polskiego i angielskiego.
Po wpisaniu znaczenia i innych informacji kliknij "Pokaż podgląd". Zobaczysz jak hasło będzie wyglądało po zapisaniu. Jeśli zauważysz jakieś literówki lub inne błędy, możesz je poprawić i znowu zobaczyć podgląd. Jeśli wszystko jest dobrze, kliknij "Zapisz". Zobaczysz efekt końcowy (taki sam jak na podglądzie). Hasło będzie od razu dostępne dla wszystkich czytelników.
Dodawanie nowego języka do istniejącej strony
Nazwa strony zawsze jest identyczna z pisownią słowa – strona hasła robić nie może się nazywać hasło:robić lub inaczej. Nie rozbijamy na osobne strony słów, które pisze się tak samo – niezależnie od tego, że niektóre z nich różnią się znaczeniami, gramatyką, wymową, czy językiem (np. do w języku polskim i do w angielskim są opisane na tej samej stronie, jednak w różnych sekcjach).
Jeśli dana strona istnieje i znajduje się tam już jakaś sekcja języka, ale nie ma tej, którą chcesz dodać, kliknij na zakładkę [edytuj] na górze strony, ustaw kursor w miejscu, gdzie ma powstać nowe hasło i podobnie jak przy tworzeniu nowej strony – kliknij "Nowa sekcja językowa" i następnie (lub szablony dla zdefiniowanych języków). Tam gdzie był ustawiony kursor wstawi się wybrany szablon hasła gotowy do uzupełnienia.
Jeśli na danej stronie opisane są słowa w więcej, niż jednym języku (więcej sekcji językowych), to jest ustalona kolejność, w jakiej te sekcje mają być ułożone. I tak – jeśli występuje sekcja użycia międzynarodowego (np. symbol chemiczny pierwiastka), to powinna być ona na pierwszym miejscu, potem słowo w języku polskim lub słowo/wyrażenie obce w języku polskim, a na kolejnych miejscach pozostałe języki, ułożone w kolejności alfabetycznej (prefiks "język" nie ma wpływu na kolejność). Przykładowa kolejność sekcji:
źle | dobrze |
---|---|
Jeśli na stronie opisane są słowa w kilku językach, nadal można stosować linki wewnętrzne pomiędzy językami i linki bezpośrednio do słowa w danym języku – więcej na ten temat w pomocy tutaj. Zwykle jednak nie ma takiej potrzeby – linki do sekcji językowych w typowych przypadkach dodawane są automatycznie podczas wyświetlania strony.
Hasła o podobnych nazwach
Jeśli istnieją wyrazy pisane tak samo, lecz raz małą a raz wielką literą (lew - Lew), lub używające innych akcentów przy literach (björn - bjørn), tworzone są między nimi linki. Linki takie są konieczne, by w Wikisłowniku mogły się odnaleźć osoby, które nie wiedzą, że rozróżniane są w nim wielkie i małe litery, oraz aby można było znaleźć hasła używające znaków, których nie ma na polskiej klawiaturze.
W tym celu w pierwszej linijce, bezpośrednio nad pierwszą sekcją językową (ale poniżej linków interwiki), wstawiamy szablon {{zobteż}}, np. dla hasła björn:
Kod źródłowy |
---|
[[de:björn]] [[el:björn]] |
Efekt |
Użyj szablonu {{podobne}} do wskazania podobnej pisowni, lub szablonu {{zoblistę}} w uwagach.
björn (język islandzki) |
Zwróć uwagę, że nad i pod szablonem {{zobteż}} nie ma żadnych pustych linii.
Wstawianie tych linków przez edytora danej strony nie jest konieczne, ponieważ raz na jakiś czas są one uzupełniane i sortowane automatycznie, jednak ich ręczne wstawienie w niczym nie przeszkadza. Linki są wstawiane na podstawie istniejących stron w Wikisłowniku oraz słownika języka polskiego http://sjp.pl
Omówienie szablonu hasła
Nagłówek
Nagłówek sekcji językowej ma postać:
== słowo ({{nazwa_języka}}) ==
W miejsce nazwa_języka wpisujemy na przykład język polski, język rosyjski, ALE: esperanto, interlingua, jidysz. Dokładną formę zapisu szablonów językowych można sprawdzić w spisie.
W przypadku, gdy tytuł składa się z więcej niż jednego słowa, należy każde ze słów w nagłówku podlinkować, np.:
== [[apetyt]] [[rosnąć|rośnie]] [[w]] [[miara|miarę]] [[jedzenie|jedzenia]] ({{język polski}}) ==
Nawet jeśli słowo jest zbitką innych słów, np.:
== [[drei]][[und]][[dreißigste]] ({{język niemiecki}}) ==
- Efekt:
Zaraz pod nagłówkiem wstawiamy ilustracje do hasła. Zobacz więcej na temat ilustrowania tutaj.
Sekcja 'transliteracja'
- Szablon: {{transliteracja}}
Opis w tej sekcji wymaga aktualizacji. |
Transliteracja to zapis za pomocą alfabetu łacińskiego (tego, który właśnie czytasz) słów normalnie zapisywanych innymi alfabetami. Na przykład transliteracją rosyjskiego słowa сынок jest "synok", a słowa अचानक – "acanak".
Sekcja 'transliteracja' nie jest potrzebna przy słowach polskich, angielskich i innych zapisywanych alfabetem łacińskim (także łacińskim zmodyfikowanym, np. niemieckim).
Sekcja 'wymowa'
- Szablon: {{wymowa}}
Zapis
Wymowę słów podajemy za pomocą znaków międzynarodowego alfabetu fonetycznego (IPA) (zob. też Międzynarodowy alfabet fonetyczny w Wikipedii). Klucz do IPA znajduje się na stronie Aneks:IPA, można też korzystać z omówienia IPA na angielskiej Wikipedii.
Wymowę fonemiczną dodaje się do haseł za pomocą szablonów: {{IPA}} i {{IPA2}}, a fonetyczną za pomocą szablonów {{IPA3}} i {{IPA4}}. Więcej na stronie Wikisłownik:Szablony.
Wymowa w hasłach polskich jest dodawania automatycznie, dlatego nie musisz jej podawać przy tworzeniu hasła. Zapis jest dodawany w oparciu o wersję Ostaszewskiej, Tambor.
Nagrania
Po zapisie wymowy można dodać link do nagrania z wymową używając szablonu {{audio}}. Więcej na stronie Pomoc:Dźwięk w Wikisłowniku. W chwili obecnej nagrania te są wstawiane do haseł automatycznie, pod warunkiem, że są wgrane na Wikimedia Commons i znajdują się w odpowiedniej kategorii wymowy dla danego języka oraz plik jest nazwany zgodnie ze standardem nazewnictwa.
Jeśli wymowa ma kilka wariantów w zależności od kraju/regionu, piszemy: {{audio|plik.ogg|wymowa szwajcarska}} (angielska/szwajcarska/krakowska itp.). Istnieją też specjalne szablony np. dla wymowy amerykańskiej ({{audioUS|plik.ogg}}) czy brytyjskiej ({{audioUK|plik.ogg}})
Wymowa w jednym haśle może dotyczyć nie tylko formy podstawowej, ale też form odmienionych. Zobacz wzór w eat.
Sekcja 'znaczenia'
Sekcja 'znaczenia' jako jedyna musi być wypełniona. Hasło bez podanego znaczenia może być usunięte. Zdecydowana większość słów ma więcej niż jedno znaczenie. Przy wypisywaniu znaczeń najpierw dokonujemy podziału na części mowy (rzeczownik, czasownik itp.), a później na poszczególne znaczenia (zob. Numeracja).
Dłuższe znaczenia słownikowe, definicje, podajemy tylko w hasłach polskich. W hasłach obcych w znaczeniach podajemy tylko polskie tłumaczenie. Będzie to link do polskiego hasła, gdzie znajduje się wyjaśnienie. Nie powielamy znaczeń opisowych w każdym haśle, wystarczy, że dłuższe wyjaśnienie słowa znajduje się w jednym miejscu – w haśle polskim. Przykład dla angielskiego hasła heaven:
źle | dobrze |
---|---|
Zwróć uwagę, że przy znaczeniu raj został wstawiony kwalifikator religia. Więcej na temat kwalifikatorów znajdziesz tutaj.
Znaczenia należy opisywać definicjami, które można wstawić zamiast danego wyrazu, tak że zdanie nie traci znaczenia. Używamy równoważników zdań i ewentualnie zdań podrzędnych. Przykładowo, znaczenie dla słowa elektryk:
źle | dobrze |
---|---|
lub |
Forma pokazana w powyższym przykładzie jako zła dla znaczenia może być użyta w sekcji przykładów. Czytaj więcej o przykładach.
Zwróć uwagę, że każde słowo w znaczeniu jest linkowane (koniecznie do formy podstawowej słowa – [[urządzenie|urządzeniami]], nie: [[urządzeniami|urządzeniami]]).
Jeżeli zajdzie potrzeba wyjaśnienia czegoś, np. kontekstu, objaśnienie opisujemy kursywą i nie tworzymy odnośników do poszczególnych słów objaśnienia. Sytuacja taka ma miejsce przy opisywaniu np. zaimków lub partykuł. Przykład dla polskiego hasła aż:
źle | dobrze |
---|---|
{{znaczenia}} |
{{znaczenia}} |
Efekt | |
partykuła
|
partykuła...
|
Połączenie z Wikipedią
Zdarzają się sytuacje, gdy na Polskiej Wikipedii znajduje się opis hasła, które jest także opisane u nas, na Wikisłowniku. Jest możliwość połączenia linkami tych haseł.
Używamy w tym celu szablonu {{wikipedia}}. Wpisujemy go po średniku na końcu znaczenia (tego, które jest opisane zarówno na Wikipedii jak i na Wikisłowniku). Przykład dla polskiego hasła atom:
Kod źródłowy |
---|
{{znaczenia}} |
Efekt |
rzeczownik, rodzaj męski |
- Szczegółowe działanie i zastosowanie szablonu {{wikipedia}} znajdziesz na jego stronie opisu.
Skróty i skrótowce
Uwaga wstępna. Edytorzy bardzo często mają problem z różnicą między skrótem i skrótowcem, przy edytowaniu nie zwracają na to uwagi i wpisują "wedle uznania". Te dwa słowa nie są synonimami i należy umieć je rozróżniać.
- Skrót to połączenie kilku liter zastępujące dłuższe słowo.
- Skrótowiec jest wyrazem pochodnym utworzonym poprzez skrócenie jednego lub więcej wyrazów.
W przypadku haseł opisujących skróty i skrótowce, zaraz za numerem znaczenia stawiamy znak równości i dalej rozwinięcie skrótu. Przykłady dla języka polskiego:
- hasło nr:
{{znaczenia}} |
skrót
|
- hasło PKP:
{{znaczenia}} |
skrótowiec |
lub |
---|
{{znaczenia}} |
skrótowiec
|
Wytyczne kiedy używać pierwszego linkowania, a kiedy drugiego, nie zostały jeszcze wypracowane.
Natomiast jeśli skrót jest obcojęzyczny, także należy podać jego oryginalne rozwinięcie oraz ewentualnie, po strzałce, polskie tłumaczenie tego rozwinięcia, np. dla angielskiego hasła AYPI:
{{znaczenia}} |
skrótowiec |
Zastosowanie znaku równości oraz strzałki jest konieczne ze względów technicznych – dzięki temu linki będą prowadziły od razu do sekcji językowych właściwego języka, co przyspiesza przeszukiwanie haseł.
Numeracja
Wbrew pozorom jest to bardzo ważny element hasła, ponieważ cała dalsza treść hasła opiera się na tych numerach, dlatego na poprawne wyliczenia znaczeń trzeba zwracać uwagę.
Jedynym poprawnym systemem numerowania znaczeń, synonimów, tłumaczeń i pozostałych pól jest numeracja w nawiasach okrągłych. Nie stosujemy numerów w klamrach {1}, {1.1}, nawiasach kwadratowych [1], [1.1], ukośnikach /1/, /1.1/ itp.
Numeracja w sekcji 'znaczenia'
Znaczenia oznaczamy indeksem (X.Y)
- gdzie:
- X – numer kolejnej części mowy lub rodzaju
- Y – kolejne znaczenie.
Na początku zajmijmy się sytuacją, gdy opisujemy tylko jedną część mowy. W poniższych przykładach pokazano błędne oraz poprawne numerowanie w takim przypadku:
źle | dobrze |
---|---|
rzeczownik, rodzaj nijaki
|
rzeczownik, rodzaj nijaki
|
źle | dobrze |
---|---|
rzeczownik, rodzaj nijaki
|
rzeczownik, rodzaj nijaki
|
źle | dobrze |
---|---|
rzeczownik, rodzaj nijaki
|
rzeczownik, rodzaj nijaki
|
Tak więc najpowszechniejszym i zawsze poprawnym numerowaniem w przypadku gdy opisujemy tylko jedną część mowy jest:
Teraz pokażemy jak numerować w przypadku, gdy opisujemy co najmniej dwie części mowy, dla przykładu rzeczownika, czasownika i przymiotnika:
źle | dobrze |
---|---|
rzeczownik
czasownik
przymiotnik
|
rzeczownik
czasownik
przymiotnik
|
Ogólnie:
Oczywiście jeżeli nie ma znaczenia dla numeru 2 (x.2) to nie wstawiamy tego numeru i zostawiamy tylko (x.1), a jeśli jest więcej znaczeń, to dopisujemy zwiększając numerek znaczenia: (x.3), (x.4) itd. Są hasła, które mają nawet ponad 20 znaczeń, więc nie przejmuj się myślą, że dodając większy numer robisz coś źle. Spójrz np. na hasło przenosić. Numery znaczeń nie mają górnej granicy. Ograniczeniem jest tylko język.
Jest jeszcze jedna sytuacja dotycząca numeracji, która często budzi wątpliwości. Istnieją hasła, które są na przykład rzeczownikami, mają różne znaczenia, ale także różne rodzaje. Przykładem niech będzie hasło włóczęga – sekcja znaczeń posiada jedną część mowy (rzeczownik), jednak różne rodzaje. W takich przypadkach rozbijamy znaczenia oraz numerację, tak jakby były to kompletnie inne dwie części mowy:
źle | dobrze |
---|---|
rzeczownik |
rzeczownik, rodzaj męski
rzeczownik, rodzaj żeński
|
- Zwróć uwagę, że zmieniła się numeracja. Inny przykład: angielskie hasło water – rozgraniczenie między rzeczownikiem policzalnym i niepoliczalnym.
Podobnie sprawa ma się w hasłach, gdzie można rozgraniczyć czasownik (przechodni/nieprzechodni).
Takie rozdzielenie znaczeń jest istotne, ponieważ jeśli będziemy wpisywali odmianę, to jedna forma rzeczownika może mieć liczbę mnogą, druga forma już nie, a jeśli oznaczymy obydwa znaczenia jako jedno, zapis odmiany będzie już budził wątpliwości.
O ile to możliwe, kolejne części mowy staramy się opisywać jak najdokładniej. Piszemy rzeczownik, rodzaj męski, a nie samo rzeczownik, chyba że dany wyraz nie ma rodzaju. Podobnie staramy się rozróżniać czasowniki przechodnie, nieprzechodnie, modalne i zwrotne – jeżeli słowo pełni funkcję kilku czasowników, to każdy powinien mieć osobne znaczenie. Jeżeli nie jesteś w stanie rozpoznać takiego rozgraniczenia, wpisz tylko: rzeczownik lub czasownik, nie precyzuj części mowy. Dopisze to ktoś inny.
- Uwaga
Nie może być sytuacji, że numer części mowy wzrósł bez podania tej części mowy:
- hasło włóczęga:
źle | dobrze |
---|---|
rzeczownik |
rzeczownik, rodzaj męski
rzeczownik, rodzaj żeński
|
Jeśli zmieniamy numer, to także musimy pokazać tę zmianę części mowy. Sama zmiana numeru to niewystarczająca informacja, żeby pokazać, że dane znaczenie to już inna część mowy.
- Numery znaczeń w definicjach
Są sytuacje, gdy w haśle polskim pisząc definicję słowa, potrzebujemy odwołać się do znaczenia, które jest opisane wyżej. W takim przypadku również można używać numeru znaczenia, na przykład dla hasła gruszka:
Kod źródłowy |
---|
{{znaczenia}} |
Efekt |
rzeczownik, rodzaj żeński |
Rozumieć to należy tak, że w drugiej definicji w miejsce numeru (1.1) można wpisać: jako owocu gruszy. Wstawienie numeru jest zwykłym skróceniem i odstąpieniem od powielania definicji w kilku miejscach. Zwróć uwagę, że słowo "gruszki" nie zostało ani pogrubione ani podlinkowane.
Numeracja w sekcjach innych niż 'znaczenia'
Podawanie numerów w pozostałych częściach hasła jest bardzo pomocne dla czytelników, ponieważ daje jednoznaczną informację, do którego znaczenia dany tekst się odnosi, dlatego należy te numery podawać, nawet jeśli jest wpisane tylko jedno znaczenie, bo możliwe, że ktoś kiedyś dopisze inne znaczenia i wtedy już informacja stanie się niejednoznaczna:
nie źle, ale niezbyt pożądane |
dobrze |
---|---|
rzeczownik
(inne elementy hasła)
|
rzeczownik
(inne elementy hasła)
|
Jeżeli chcemy znaznaczyć, że dane słowo odnosi się do kilku znaczeń, można użyć zakresów. Trzeba jednak zwrócić uwagę na formę zapisu:
Zapis | Opis |
---|---|
rzeczownik
(inne elementy hasła)
|
Użyty dywiz ( - ) lub pułpauza ( – ) mówi, że ten synonim odnosi się do znaczeń (1.1), (1.2) i (1.3) |
rzeczownik
(inne elementy hasła)
|
Użyty przecinek mówi, że ten synonim odnosi się do znaczeń (1.1) i (1.3), a nie odnosi się do znaczenia (1.2) |
Powyższy standard został przyjęty w całym projekcie. Zauważyć jednak należy, że powielenie tekstu dla każdego znaczenia osobno nie powinno być błędem:
Zapis |
---|
rzeczownik
(inne elementy hasła)
|
Gdy chcemy objąć zakresem kilka części mowy, piszemy:
Zapis | Opis |
---|---|
pierwsza część mowy
druga część mowy
trzecia część mowy
(inne elementy hasła)
|
Synonim dotyczy pierwszej, drugiej i trzeciej części mowy. |
pierwsza część mowy
druga część mowy
trzecia część mowy
(inne elementy hasła)
|
Synonim dotyczy tylko pierwszej i trzeciej części mowy. |
pierwsza część mowy
druga część mowy
trzecia część mowy
(inne elementy hasła)
|
Synonim dotyczy pierwszego znaczenia pierwszej części mowy i trzeciego znaczenia drugiej części mowy. |
pierwsza część mowy
druga część mowy
trzecia część mowy
(inne elementy hasła)
|
Synonim dotyczy pierwszej i drugiej części mowy oraz trzeciego znaczenia trzeciej części mowy. |
Wskazówka: Podobnie jak w przypadku jednej części mowy także przy dwóch czy trzech częściach mowy nie będzie błędem powielenie tego samego tekstu dla każdej części mowy osobno, choć może się zdarzyć, że ktoś powielony zapis skróci do powyższej formy. |
Taki zapis należy stosować nie tylko dla synonimów ale także dla każdego innego pola (antonimy, tłumaczenia itp.).
Podział sekcji na linie
Dla poprawienia przejrzystości hasła jak i samego kodu przyjęliśmy podział sekcji na linie, czyli zapisywanie treści w nowej linii i od dwukropka.
- hasło sieć:
Kod źródłowy |
---|
{{znaczenia}} |
Efekt |
rzeczownik, rodzaj żeński (inne elementy hasła) |
Powyższy przykład podziału na linie jest standardem przyjętym w całym projekcie, nawet jeśli wpisane jest tylko jedno znaczenie. Jednak do zaakceptowania będzie także zapis w jednej linii, choć należy tego unikać:
Kod źródłowy |
---|
{{znaczenia}} |
Efekt |
rzeczownik, rodzaj żeński (inne elementy hasła) |
Uwaga: Jedyną sekcją, w której nie dzielimy na linie jest sekcja tłumaczeń. W tej sekcji tłumaczenia piszemy w jednym wierszu. Czytaj więcej o sekcji 'tłumaczenia'. |
- hasło koło:
źle | dobrze |
---|---|
Kod źródłowy | |
{{tłumaczenia}} |
{{tłumaczenia}} |
Efekt | |
|
|
Sekcja 'odmiana'
- Szablon: {{odmiana}}
- Zobacz więcej na osobnej stronie: Wikisłownik:Zasady tworzenia haseł/Odmiana.
Odmianę podajemy ciągiem, nie tworzymy tabelek, podpunktów, itd. Szczegółowe wskazówki na temat zawartości i formatu tej sekcji (ogólne oraz dla poszczególnych języków) znajdziesz na osobnej stronie.
Sekcja 'przykłady'
- Szablon: {{przykłady}}
Staramy się umieszczać tylko proste przykłady, ale nie za proste, nieodwołujące się do znaczeń metaforycznych, tak by były zrozumiałe na przykład dla obcokrajowców uczących się języka. Nie umieszczamy zatem w tej sekcji wyrażeń idiomatycznych, przysłów, itp. Używamy prostego języka, bez zdań podwójnie złożonych, skomplikowanego szyku zdania itp. Być może czytelnik niezbyt dobrze będzie znał nasz język – nie obniżajmy więc czytelności Wikisłownika.
Przykład powinien być w miarę możliwości tak skonstruowany, aby wynikało z niego nie tylko znaczenie, ale i użycie słowa, np. nie: Spóźniłem się, tylko: Spóźniłem się na egzamin (widać tu od razu używany przyimek, przypadek i kontekst).
Źródła przykładów
Najlepszym źródłem jest własna głowa. Wymyślone przez Ciebie przykłady są najlepsze. Mogą to być też zasłyszane zdania na ulicy w jakiejś rozmowie. Można jako przykładów używać cytatów (np. zdania z prasy, literatury, forum internetowego, Wikinews albo Wikipedii) – jest to nawet zalecane, bo demonstruje prawdziwe użycie słowa w żywym języku, jednak pamiętaj, że bardzo pożądanym gestem jest podanie źródła, skąd dany cytat bierzesz (jeśli to strona internetowa – podaj adres, jeśli gazeta czy magazyn – podaj tytuł i numer, jeśli zdanie z książki – autora i tytuł).
Jeśli chcesz wziąć przykład z polskiej literatury (np. z polskojęzycznych Wikiźródeł), miej na uwadze, że mimo iż taki przykład może być wyrwany z kontekstu, to może być napisany staropolszczyzną, co utrudni jego zrozumienie. Może być w nim używane starodawne słownictwo. Użycie takiego przykładu nie będzie złe, jednak dobrze byłoby poza takim przykładem dodać jeden inny – z polszczyzny współczesnej.
Długość przykładu
Przykład nie powinien być zbyt krótki, ale też nie powinien być nadmiernie długi. Należy unikać:
- krótkich przykładów na zasadzie Polska jest... lub Tomek jest... – częste używanie czasownika być lub jego odpowiedników w językach obcych nie bardzo przyczynia się do nauki języka, gdyż semantycznie jest to czasownik raczej pusty, a jedynie odpowiada logicznie matematycznemu znakowi równania: Janek jest Polakiem → Janek = Polak.
- podobnie: Polska to... lub Tomek to...
- przykładów będących całym akapitem np. z artykułu Wikipedii. Zwykły przykład użycia nie powinien wyświetlać się jako połowa długości całej sekcji językowej.
Jeśli jednak pomimo tych reguł chcesz wpisać taki przykład – nie powstrzymamy Cię, jednak pamiętaj, że może się to w przyszłości odegrać na Tobie, gdy będziesz się uczyć języka i spotkasz właśnie takie przykłady w hasłach i zobaczysz, jak mało pomocne one są.
Wulgaryzmy i nieodpowiednie treści
- wulgaryzmy tylko w wulgarnych hasłach – takie treści w hasłach niebędących wulgaryzmami są bezwzględnie kasowane;
- jeśli ilustrujemy przykład w odniesieniu do człowieka, nie wymyślamy imienia i nazwiska (Ula JakaśTam nie pożyczyła mi szminki) – może taka osoba istnieje i czytając taki przykład może się nie poczuć komfortowo; unikaj nieświadomego obrażania;
- nie obrażamy osób publicznych ani partii politycznych i nie przypisujemy im negatywnych cech, nawet pośrednio stosując zamiast imienia czy nazwy własnej na przykład sformułowań typu Szef parii... czy Partia rządząca...
Linkowanie
W przykładzie linkujemy każde słowo, również słowo omawiane w danym haśle (inaczej niż w Wikipedii).
- hasło długi:
niezupełnie dobrze, brak linków | dobrze |
---|---|
{{przykłady}} |
{{przykłady}} |
Efekt | |
|
Zwróć uwagę na użycie kursywy.
Jeśli hasło jest obcojęzyczne, to przykład zawsze powinien być przetłumaczony. Powodu istnienia tłumaczenia w haśle chyba nie trzeba wyjaśniać.
- hasło lock:
źle, brak tłumaczenia | dobrze |
---|---|
Pogrubienia w przykładach
W przykładach pogrubiamy tylko słowo, którego dane hasło dotyczy. Na przykład dla polskiego hasła długi w przykładzie podlinkowujemy słówko "długi" (nie pogrubiamy składnią wiki, ale podlinkowujemy jak każde inne słówko). Dzięki temu możliwe jest kopiowanie jednego przykładu do kilku haseł bez konieczności zwracania uwagi, które hasło zostało pogrubione i zmiany pogrubionego słowa:
źle | dobrze |
---|---|
{{przykłady}} |
{{przykłady}} |
Dla hasła obcojęzycznego, na przykład w angielskim haśle lock dla znaczenia zamykać na klucz, pogrubiamy "lock" i "zamykać":
źle | dobrze |
---|---|
{{przykłady}} |
{{przykłady}} |
Hasło główne zostało podlinkowane, tłumaczenie słówka podlinkowane i pogrubione. Efekty tego kodu możesz zobaczyć w haśle lock.
Kursywa w przykładach
Przykłady zapisywane alfabetem łacińskim oraz cyrylicą zapisujemy kursywą. Ułatwia to szybkie wzrokowe wyłapanie granicy między przykładem a tłumaczeniem.
Wskazówka: Tłumaczeń przykładów w hasłach obcojęzycznych nie formatujemy kursywą – tylko przykład w oryginalnym języku, natomiast w przykładach w polskich hasłach – każdy przykład formatujemy kursywą. |
Wskazówka: Wyjątkami od powyższej zasady są języki orientalne (np. chiński, japoński, tybetański, koreański, jidysz, hindi czy arabski). W nich omawianego słowa nie pogrubiamy, a całego przykładu nie formatujemy kursywą ze względu na pogorszenie czytelności. Przykłady i tłumaczenia piszemy w tych hasłach bez pochylania. |
Numeracja
Częsty błąd: Numery przy przykładach nie są zwiększane z każdym zdaniem przykładowym, ale odpowiadają znaczeniom. Może być więc kilka przykładów z tym samym numerem (dla tego samego znaczenia). |
znaczenia: rzeczownik, rodzaj męski
| |
źle | dobrze |
---|---|
Każdy przykład to osobna logiczna całość. Nie umieszczamy kilku niezwiązanych ze sobą zdań pod jednym numerem.
źle | dobrze |
---|---|
Sekcja 'składnia'
- Szablon: {{składnia}}
Podajemy, z jakim przyimkiem/przypadkiem łączy się dane słowo. Konstrukcje zapisujemy powtarzając dla jasności cały wyraz oraz dodając "+" wraz ze skrótem przypadka. Dobrze jest tak skonstruować przykłady, aby wystąpiła większość form. Przykład: jechać na/w +Ms., jechać do/od/z +D., czytać + B., wierzyć + C. lub w + B.
Sekcje 'synonimy' i 'antonimy'
Synonimy są to wyrazy bliskoznaczne, np. synonimem słowa zimny jest słowo chłodny.
Antonimy są to wyrazy o znaczeniu przeciwnym do opisywanego; np. antonimem słowa ciepły jest słowo zimny.
Zarówno synonimy jak i antonimy dla danego znaczenia wypisujemy jeden za drugim oddzielając je przecinkami i starając się podawać wyrazy najbliższe (dla synonimów) i najdalsze (dla antonimów) znaczeniowo na początku.
Podobnie jak przy innych sekcjach, także w synonimach dzielimy na linie wyrazy odnoszące się do różnych znaczeń (czytaj więcej o numeracji).
źle | dobrze |
---|---|
Kod źródłowy | |
{{synonimy}} |
{{synonimy}} |
Efekt | |
Wskazówka: Pamiętaj, że wszystkie synonimy i antonimy w mniejszym lub większym stopniu różnią się odcieniem znaczeniowym. Jeśli różnią się za bardzo – nie wpisuj ich. |
Wskazówka: W synonimach i antonimach nie podajemy rodzaju rzeczowników. |
Regionalizmy, wyrazy potoczne itp.
Jeśli dane znaczenie ogólnopolskie posiada swój odpowiednik regionalny, potoczny lub wulgarny, to sekcja synonimów jest do tego odpowiednim miejscem. Takie słowo poprzedzamy stosownym kwalifikatorem – ich listę znajdziesz tutaj.
Uwagi na temat regionalizmów
Istnieje pewna różnica przy wprowadzaniu regionalizmów do hasła. Różnica ta dotyczy sekcji 'znaczenia' i sekcji 'synonimy'. W znaczeniach po numerze znaczenia a przed znaczeniem wpisujemy odpowiedni kwalifikator regionalizmu, np. w znaczeniu dla hasła angielka podajemy tak:
Kod źródłowy |
---|
{{znaczenia}} |
Efekt |
rzeczownik, rodzaj żeński
|
...czyli został użyty szablon {{łódź}} dla oznaczenia regionalizmu łódzkiego.
Jeśli regionalizm podajemy w synonimach lub innych sekcjach, to te wyrazy regionalne wypisujemy jako parametr szablonu, czyli:
źle | dobrze |
---|---|
{{synonimy}} |
{{synonimy}} |
Efekt | |
|
|
- Zobacz więcej na Wikipedii na temat parametrów w szablonach.
Zwróć uwagę na czerwone fragmenty w prawej kolumnie – gdzie jest zamknięcie szablonu.
Mimo, że w obu przypadkach efekt wizualny jest dokładnie taki sam, to pierwszy przypadek powinien być stosowany tylko w sekcji znaczeń, dlatego że użycie kwalifikatora regionalizmu automatycznie kategoryzuje dane hasło do kategorii regionalizmów. Użycie takiego samego formatowania w sekcji synonimów spowodowałoby zakwalifikowanie całego hasła jako regionalizmu, mimo że wcale nim nie jest, a jedynie wskazuje, że słowo za tym kwalifikatorem jest regionalizmem. Drugie formatowanie właśnie takiego hasła nie kategoryzuje.
Sekcje 'kolokacje' i 'związki frazeologiczne'
- Szablon: {{kolokacje}}
- Szablon: {{frazeologia}}
Kolokacja – często używane zestawienia słów; znaczenie całości wynika ze znaczeń poszczególnych słów; mówimy np. Mam starszą siostrę., Kupiłem duży samochód. – pogrubione fragmenty to kolokacje: starsza siostra, duży samochód, stary mebel, duże piwo, ostre nożyczki itp. Na przykład dla kolokacji duże piwo – jeśli znamy znaczenie słowa duży i piwo to znamy także znaczenie zwrotu duże piwo, bo znaczenie całości wynika ze znaczeń każdego słowa osobno – to główna różnica między kolokacjami a frazeologizmami.
Związek frazeologiczny (frazeologizm) – to także zestawienie słów, z tą różnicą, że znaczenie całego zwrotu nie wynika ze znaczeń słów składowych tego zwrotu, np. jabłko Adama – nawet jeśli obcokrajowiec będzie wiedział, że jabłko to owoc, a Adam to imię, to wywnioskuje, że chodzi o owoc, który należy do Adama, a tak nie jest. Poprawne znaczenie tego zwrotu to grdyka, czyli znaczenia całego zwrotu jabłko Adama nie da się wywnioskować na podstawie znajomości znaczeń słów składowych.
Kolokacje (frazeologizmy już niekoniecznie) dotyczą konkretnego znaczenia danego słowa, dlatego należy stosować odpowiednią numerację.
Kolokacje podajemy po to, żeby na przykład Anglik uczący się polskiego wiedział, że tęsknotę się odczuwa, a nie ma, a Polak uczący się angielskiego, że case można argue, back up, complete, expound.
Przykłady kolokacji:
Jak widać na powyższym przykładzie kolokacje należy oddzielać znakiem: •. Znajduje się on pod polem edycji, w sekcji "Szablony i znaki dodatkowe". Inny przykład użycia można zobaczyć w haśle ángulo.
Przykład: strona ze słownika kolokacji (do obejrzenia, nie do kopiowania!)
Sekcja 'wyrazy pokrewne'
- Szablon: {{pokrewne}}
Słowa pokrewne, tworzące "rodzinę wyrazów", to słowa mające ten sam rdzeń, ale nie mające takiego samego znaczenia. Wszystkie one pochodzą od siebie bezpośrednio (jak np. kotek od kot) bądź pośrednio (jak np. słownikowy i słowo, bo bezpośrednio słownikowy pochodzi od słownik).
Nie należy mylić wyrazów pokrewnych z synonimami. Kartofel i ziemniak nie są wyrazami pokrewnymi, ale synonimami. |
W tej sekcji nie podajemy numerów znaczeń, chyba że wyrazy pokrewne do różnych znaczeń są różne. |
Oznaczanie części mowy
Jeśli w haśle podajemy kilka wyrazów pokrewnych, to nie podajemy ich wszystkich w pomieszanej kolejności w jednej linii, ale musimy je pogrupować na części mowy i każdą grupę podajemy od nowej linii:
- hasło kot:
źle | dobrze |
---|---|
{{pokrewne}} |
{{pokrewne}} |
Efekt | |
Jak widać w powyższym przykładzie zostały użyte szablony części mowy (kwalifikatory) {{rzecz}}, {{przym}}, {{czas}} – czytaj więcej o kwalifikatorach.
Rodzajniki
Przy rzeczownikach można podawać rodzajniki. Nie są one konieczne, ale należy pamiętać, że z Wikisłownika korzystają także obcokrajowcy i podanie rodzajnika może im pomóc w zapamiętaniu, zrozumieniu lub poprawnej odmienie słowa w przyszłości, więc ich wpisanie jest bardziej pożądane.
Rodzajniki wpisujemy za danym słowem, nie przed:
Kod źródłowy |
---|
{{pokrewne}} |
Efekt |
Odwołanie do innego hasła
Jeżeli w haśle jest więcej wyrazów pokrewnych, to powinno być tak, że w każdym haśle, które zostało wpisane do pokrewnych, powinny być wypisane wszystkie pozostałe, jednak żeby całej listy nie powielać dopuszczalne jest użycie skrótowej formy jako odwołania do hasła, w których te wszystkie wyrazy będą wypisane. Poniższy przykład powinien to dobrze zilustrować:
- hasło kot:
- hasło kotka:
- hasło kocur:
Jak widać w każdym składowym słowie pokrewnym wypisujemy pozostałe, czyli zawsze lista jest powielana i zmieniane jest tylko jedno słowo. Można to zrobić inaczej – wypisać słowa pokrewne tylko w jednym haśle, a w każdym pozostałym utworzyć odwołanie stosując szablon {{zob}}:
- hasło kot:
- hasło kotka:
Kod źródłowy |
---|
{{pokrewne}} |
Efekt |
- hasło kocur:
Kod źródłowy |
---|
{{pokrewne}} |
Efekt |
Jest to dobre rozwiązanie przy większej liczbie pokrewnych, żeby nie wykonywać tyle pracy. Są plusy i minusy takiego rozwiązania. Zalety: mniej pracy, łatwiejsza edycja. Wada: czytelnik nie ma podanych treści wprost, ale zmuszamy go do kolejnego kliknięcia i wyjście poza obręb hasła, które go interesuje, dlatego należy używać tej metody tylko przy dłuższych listach.
Jak wybierać to główne hasło z pełną listą pokrewnych? Powinien być to raczej rzeczownik lub po prostu najbardziej rozwinięte czy najpowszechniej używane słowo. Trudno tutaj określić sztywną zasadę. Zdaj się na własne wyczucie :)
Zrosty
Słowa złożone (zrosty), występujące głównie w językach obcych, nie są słowami pokrewnymi w stosunku do swoich elementów. Np. niemieckie Hundeschule nie jest słowem pokrewnym ani wyrazu Hund ani Schule. Nie należy się sugerować tym, że słowa te pisze się razem – ich miejsce jest albo w "kolokacjach" albo w "związkach frazeologicznych".
Sekcja 'etymologia'
- Szablon: {{etymologia}}
Etymologia to pochodzenie wyrazu. Do jej zapisu w Wikisłowniku używamy szablonu {{etym}}. W szablonie najprościej podawać nazwy języków, np. polski, średnio-wysoko-niemiecki. Popularniejsze języki mają też skróty, np. zamiast 'polski' możemy użyć 'pol', zamiast 'angielski' – 'ang' itp. Wykaz tych skrótów jest dostępny na stronie opisu tego szablonu → tutaj lub na całościowej liście skrótów.
Sposób używania szablonu {{etym}} w hasłach jest opisany na jego stronie, tutaj ograniczymy się jedynie do ogólnego opisu jego zastosowania.
Przykładowo, polski wyraz komputer pochodzi od angielskiego computer, więc w polu 'etymologia' słowa komputer piszemy:
Kod źródłowy |
---|
{{etymologia}} |
Efekt |
Jeśli słowo pochodzi z tego samego języka, wówczas należy stosować szablon {{etymn}} zamiast {{etym}} (albo poczekać, a bot automatycznie to zamieni po jakimś czasie). Szablon etymn różni się tylko tym, że hasła nie są dodawane do kategorii etmologicznych, żeby nie spamować ich dużą liczbą słów z tego samego języka. Szablon etymn powinien być też stosowany zamiast etym, jeśli podajemy w etymologii podobne słowa z innych języków, ale nie będące przodkami opisywanego wyrazu, np. w polskiej sekcji hasła nie etymologia może wyglądać tak:
Kod źródłowy |
---|
{{etymologia}} |
Efekt |
Transliteracja
Jeśli zachodzi potrzeba podania transliteracji słów, zapisujemy ją w nawiasach zaraz za słowem, które transliterujemy:
Kod źródłowy |
---|
{{etymologia}} |
Efekt |
Źródłosłowy
Jeśli edytujemy np. hasło polskie i wiemy, że od tego polskiego hasła swoją etymologię wzięło inne słowo, to taką relację również możemy zaznaczyć w sekcji etymologii tego hasła polskiego. Używamy w tym celu szablonu {{źródło dla}}. Nazwa miejscowości Psary wzięła się od słowa pies, dlatego w haśle pies piszemy:
Kod źródłowy |
---|
{{etymologia}} |
Efekt |
Sekcja 'uwagi'
- Szablon: {{uwagi}}
W tej sekcji wpisujemy informacje, które chcielibyśmy dodać na temat omawianego hasła lub któregoś ze znaczeń jednak informacja ta nie pasuje do żadnej z pozostałych sekcji, np.:
- informacja o poprawności językowej,
- częstych błędach,
- wyjątkach,
- wyjaśnienie typowych wątpliwości.
Uwagi wpisujemy od nowej linii poprzedzając je dwukropkiem (:) lub gwiazdką (*). Dwukropka używamy, jeśli jest tylko jedna uwaga:
Kod źródłowy |
---|
{{uwagi}} |
Efekt |
|
Gwiazdki używamy, jeśli jest więcej uwag niż jedna. Jest to uzasadnione zwykłą czytelnością i wyróżnieniem akapitów:
Kod źródłowy |
---|
{{uwagi}} |
Efekt |
|
Nie jest to jednak sztywna reguła i istnieją odstępstwa, np. w sytuacji, gdy wpisywanie kilku uwag rozpoczynamy od podania numeru znaczenia, do którego dana uwaga się odnosi, nie trzeba zaczynać od gwiazdki, choć nie będzie ona błędem:
Kod źródłowy |
---|
{{uwagi}} |
Efekt |
|
W sekcji uwag wpisujemy tekst bez formatowania całych zdań. Nie linkujemy każdego słowa jak w przykładach, nie piszemy całych linii kursywą. Wpisujemy jednolity tekst formatując ewentualnie jakieś słowo dla jego wyróżnienia. |
Na Wikisłowniku rozwijamy także słowniczki tematyczne. Jeśli jakieś hasło może być w nim zawarte, to można powiązać to hasło z indeksem. Sekcja uwag jest do tego właściwym miejscem:
- hasło jajko:
Kod źródłowy |
---|
{{uwagi}} |
Efekt |
|
- Uwaga
W przykładzie jak wyżej nie stosujemy szablonu {{zobteż}}. Efekt jest taki sam, ale zastosowanie tego szablonu jest zupełnie inne.
źle | dobrze |
---|---|
Kod źródłowy | |
{{uwagi}} |
{{uwagi}} |
Efekt | |
|
Sekcja 'tłumaczenia'
- Szablon: {{tłumaczenia}} (nie:
{{tłumaczenie}})
- Zasady dodawania tłumaczeń
- Tłumaczenia dodajemy tylko w hasłach polskich (patrz niżej)
- Tłumaczenie na nowy język dodajemy od nowej linii, po gwiazdce
- Nazwy języka nie linkujemy jak do hasła w przykładzie czy synonimach
- Nie piszemy kodów języka, ale pełną nazwę: nie 'ang' czy 'en', tylko 'angielski'
- Języki staramy się wpisywać w porządku alfabetycznym (tak samo jak sekcje językowe), czyli 'angielski' będzie przed 'francuski' ale za 'afrykanerski'
- Nie wpisujemy członu 'język' – piszemy tylko 'angielski', 'niemiecki', nie 'język angielski', 'jęz. angielski' czy 'tłumaczenie angielskie'
- Za nazwą języka zawsze stawiamy dwukropek
- Zawsze staramy się podawać numer znaczenia, którego dane tłumaczenie dotyczy
- Zasady numeracji tłumaczeń obowiązują takie same jak w całym szablonie hasła
- Tłumaczenia różne dla różnych znaczeń rozdzielamy średnikiem
- Przy tłumaczeniach rzeczowników podajemy rodzaj gramatyczny (o ile wymaga tego sam język)
- Nie dzielimy na linie
Tłumaczenia tylko w hasłach polskich
Tłumaczymy na inne języki tylko z języka polskiego jako źródłowego. W przeciwnym przypadku trzeba by te same listy tłumaczeń powielać z każdym nowym tłumaczeniem. Z haseł w innych językach sekcję 'tłumaczenia' należy usunąć. Sekcja {{tłumaczenia}} i lista tłumaczeń będzie np. w haśle czytać:
Kod źródłowy |
---|
{{uwagi}} |
Efekt |
|
Nie powielamy listy tłumaczeń w każdym haśle ani nie dopisujemy do niej tłumaczenia na polski, czyli nie dodajemy tego do angielskiego hasła read (ani pozostałych - niepolskich) – po prostu pomijamy całą sekcję tłumaczeń, jest przeznaczona tylko dla haseł polskich:
- hasło read:
źle | dobrze |
---|---|
Kod źródłowy | |
{{uwagi}} |
{{uwagi}} |
Efekt | |
|
|
Rodzaj gramatyczny
Rodzaj gramatyczny podajemy na liście tłumaczeń za słowem (tłumaczeniem). Używamy do tego szablonów {{m}} (dla rodzaju męskiego), {{f}} (żeński), {{n}} (nijaki), {{w}} (wspólny). Te oznaczenia można uznać za najwygodniejsze do użycia.
- hasło człowiek:
Kod źródłowy |
---|
{{uwagi}} |
Efekt |
|
Uwaga: Nie stosujemy obcojęzycznych odpowiedników na określenia rodzaju. |
- hasło czekolada:
źle | dobrze |
---|---|
Kod źródłowy | |
{{uwagi}} |
{{uwagi}} |
Efekt | |
|
|
Transliteracja
Jeśli specyfika języka tego wymaga, przy tłumaczeniu można również podać transliterację/transkrypcję. Wpisujemy ją za tłumaczeniem (także za rodzajnikiem), w nawiasie, bez kursywy. Warto także zajrzeć na stronę Wikisłownik:Zasady tworzenia haseł/Języki i sprawdzić, czy istnieją odpowiednie ustalenia.
- hasło sztuka:
Kod źródłowy |
---|
{{uwagi}} |
Efekt |
|
Słowa gwarowe, potoczne, regionalne itp. – przekierowania
Niektóre wyrazy, zwłaszcza regionalizmy, nie mają tłumaczeń na inne języki. W takim przypadku w sekcji tłumaczeń można zrobić odesłanie do hasła ogólnopolskiego, które jest odpowiednikiem tego regionalizmu. Na przykład regionalizm łódzki leberka ma ogólnopolski odpowiednik jako wątrobianka. Obydwa hasła należą do języka polskiego, jednak tylko jedno można przetłumaczyć na języki obce – wątrobiankę, dlatego w sekcji tłumaczeń hasła leberka robimy odesłanie przy użyciu szablonu {{zobtłum}} (skrócona forma od: zobacz tłumaczenia).
- hasło leberka:
Kod źródłowy |
---|
{{uwagi}} |
Efekt |
|
Zwróć uwagę na użycie na początku linii dwukropka, nie gwiazdki.
Takiego samego odesłania można użyć jako pewnego rodzaju rozszerzenie listy tłumaczeń. Na przykład w niektórych językach słowo traf może mieć takie same tłumaczenia jak słowo przypadek, dlatego żeby nie powtarzać tych samych tłumaczeń w obydwu hasłach, można użyć szablonu {{zobtłum}}. Jeśli jednak są języki, w których tłumaczenia słów traf i przypadek są różne, to szablon {{zobtłum}} można zostawić, jednak wstawiamy go na początku wszystkich tłumaczeń, w pierwszej linii, a pod nim wpisujemy tłumaczenia słowa traf:
Kod źródłowy |
---|
{{uwagi}} |
Efekt |
|
- {{zobtłum aspekt}} – tłumaczenia nie rozróżniają aspektów
-
- dla języków nierozróżniających aspektów zobacz listę tłumaczeń w haśle: hasło
- hasło schować:
Kod źródłowy |
---|
{{uwagi}} |
Efekt |
|
Mamy jeszcze dwa inne szablony przygotowane na podobne sytuacje:
- {{zobtłum zdrobn}} – tłumaczenia nie rozróżniają zdrobnień
-
- dla języków nierozróżniających zdrobnień zobacz listę tłumaczeń w haśle: hasło
- {{zobtłum rodz}} – tłumaczenia nie rozróżniają rodzaju żeńskiego
-
- dla języków niewyróżniających tu formy żeńskiej zobacz listę tłumaczeń w haśle: hasło
Sekcja 'źródła'
Często pojawiają się wątpliwości co do poprawności. W przypadku takich spornych sytuacji najlepszym rozwiązaniem jest podanie źródła, które potwierdza taką a nie inną formę słowa czy znaczenia. Może to być słownik internetowy, papierowy (lub internetowe wydania słowników papierowych), strony poradni językowych, linki do wypowiedzi specjalistów, korpusy i inne językowe źródła. Prośba o podanie źródła ma na celu tylko podwyższenie wiarygodności informacji, które są zawarte w tym projekcie. Źródła są dowodem, że nie tworzymy tutaj nowych znaczeń, nie tworzymy języka, ale go tylko opisujemy.
Uźródłowić można każdy element hasła, jednak nie przy każdym elemencie ma to sens. Należy rozgraniczać informacje, które mogą budzić w czytelnikach wątpliwości co do poprawności. Takie wątpliwości najczęściej budzi sekcja 'znaczenia'. Nie chodzi tu oczywiście o znaczenia bardzo powszechne. Na przykład nikt nie będzie poddawał w wątpliwość, że słowo sałata oznacza w języku polskim rodzaj warzywa, ale potoczne znaczenie pieniądze już mogłoby już budzić wątpliwości, dlatego warto je uźródłowić i pokazać, że nie zostało ono dopisane w celu rozpowszechnienia, ale że jest już zakorzenione w języku i rozpowszechnione.
- Mam źródło – jak je dopisać do hasła?
Kto zna choć troszkę język HTML wie, że są tagi otwierające i tagi zamykające. Podobnie jest tutaj z systemem przypisów. Tagami służącymi do dodawania źródeł są <ref> i </ref>. To między je trzeba wpisać źródło.
Źródła podajemy zaraz za treścią, którą chcemy uźródłowić. Jeśli jest to znaczenie, dodajemy je na końcu znaczenia. Jeśli uźródławiamy przykład użycia, dodajemy je na końcu przykładu.
Uwaga: Jeśli dodajemy źródło poprzez <ref></ref>, to w sekcji 'źródła' dopisujemy <references/>.
Wygląda to tak:
- hasło giwera:
Kod źródłowy |
---|
{{znaczenia}} |
Efekt |
rzeczownik, rodzaj żeński
pozostałe elementy hasła
|
W taki sam sposób można uźródłowić dodaną etymologię czy nietypową odmianę.
Może to wygląda skomplikowanie, ale po kilku edycjach nie będzie to sprawiało większych problemów. Jeśli chcesz przetestować dodawanie źródeł, przejdź do ogólnodostępnego brudnopisu, w którym możesz poćwiczyć bez obaw, że coś zepsujesz.
Więcej o możliwościach związanych ze znacznikami <ref> można przeczytać na tej stronie (w języku angielskim). By ułatwić zaś tworzenie przypisów i ustandaryzować ich postać, bardziej zaawansowani użytkownicy korzystają z szablonów. Ich spis znaleźć można w kategorii związanej ze źródłami.
Przekierowania
- Ważne wyjaśnienie
Wikisłownik jest słownikiem wielojęzycznym, czyli zawiera hasła nie tylko zapisywane znakami łacińskimi, ale także cyrylicą, pismem chińskim, arabskim, gockim itp. W związku z tym zbytnim nadużyciem byłoby tworzenie przekierowań z jednego hasła np. arabskiego do drugiego, ponieważ czytelnik (np. Polak uczący się arabskiego) mógłby nie zauważyć, że został przeniesiony – nie zauważy, że otrzymał w efekcie inne hasło, niż to, które wpisał w wyszukiwarkę. Zostanie zwyczajnie wprowadzony w błąd i najprawdopodobniej nadal będzie przeświadczony, że forma, którą wpisywał na początku jest poprawna, dlatego w żadnym wypadku nie tworzymy przekierowań z błędnych zapisów pod poprawne (kupywać → kupować). Znaki nie-łacińskie mogą mieć tak subtelne różnice w swoim wyglądzie, że czytelnik nie zauważy na pierwszy rzut oka, że jest pod innym hasłem niż oczekiwał. Jeśli więc istnieje potrzeba odesłania czytelnika pod inne hasło, trzeba to zrobić w taki sposób, żeby był świadomy tego, że to, czego szuka, jest w innym miejscu. Wtedy będzie bardziej wyczulony na zmiany tytułu strony i inny zapis słowa.
Dodatkowym argumentem za nietworzeniem przekierowań jest fakt, że nigdy nie wiadomo czy hasło, z którego zrobimy przekierowanie nie jest prawdziwym słowem w nieznanym nam języku i tworząc przekierowanie utrudnimy osobom słabo obeznanym z oprogramowaniem wiki utworzenie nowego hasła w miejscu przekierowania, ponieważ nie będzie wiedziała jak się dostać na stronę przekierowującą i zmienić ją na zwykłe hasło (za każdym wejściem będzie przenoszona pod stronę docelową).
Utartą praktyką na Wikisłowniku jest tworzenie tzw. miękkich przekierowań (ang. soft redirect). Nie jest to nic innego jak to, co wyjaśniono wyżej. W słownikowym sensie będzie to utworzenie hasła w krótszej niż standardowo formie.
Kiedy stosujemy twarde przekierowania? (poprzez komendę: #PATRZ [[strona docelowa]])
- czasowniki zwrotne, np. rodzić się → rodzić; czytaj więcej na ten temat
- różny zapis apostrofu, np. New Year’s Eve → New Year's Eve
- Kiedy stosujemy miękkie przekierowania?
- gdy słowo może być zapisywane w różny sposób (i każdy z nich jest poprawny i spotykany), np. solywka → soliwka
- gdy zmieniły się zasady ortograficzne co do zapisu, np. Fluß → Fluss
- można stosować w znaczeniach, aby nie powielać definicji, np. awoceta
- W związku z powyższym czy nie można tworzyć miękkich przekierowań z błędnych form pod poprawne? Przecież Wikisłownik nie jest ograniczony przestrzenią jak słowniki papierowe.
Nie. Po pierwsze, hasła w oczywisty sposób błędne – żeka (rzeka), skura (skóra) – byłyby hasłami pustymi, nie byłyby treściami w żaden sposób słownikowymi i nie spełniałyby żadnej edukacyjnej roli. Po drugie, hasła mogące budzić wątpliwości lub często spotykane – kupywać (kupować), tylni lp (tylny), swetr (sweter), wziąść (wziąć) lub formy odmienione: e-mailów, poszłem, hotelów, Polaki (zabarwienie negatywne) – nie powinny mieć osobnych stron, ich występowanie i wyjaśnienie błędu powinny być opisane pod hasłem poprawnie zapisanym, w sekcji uwag, i poparte źródłami (np. linkami do poradni językowej).
Strony błędnie nazwane, z literówkami lub pomylonymi alfabetami, powinny być przenoszone pod poprawne nazwy, a przekierowania usuwane.
- Zobacz też: hasła o podobnych nazwach.
Strzałka
Nie należy na Wikisłowniku nadużywać znaku strzałki. Zasadniczo ma on tylko jedno zastosowanie – łączenie tekstu z jego tłumaczeniem (np. w przykładach, rozwinięciach skrótów albo kolokacjach)
Na wikisłowniku działa automatyczny skrypt, który podczas wyświetlania strony zmienia linki tak, aby prowadziły do konkretnych sekcji językowych. Strzałka przełącza linki na sekcję języka polskiego, jeśli więc po niej nastąpi hasło obcojęzyczne, może być źle linkowane.
Nieprawidłowy użyciem jest np. zobacz też: → Indeks:Portugalski - Kolory – strzałki nie może tu być, ponieważ link ten informuje o czymś dodatkowym, a nie o czymś celowo pominiętym w haśle.
Nietypowe sekcje językowe
W większości przypadków sekcje mają nazwę zgodną z nazwą odpowiedniego języka. Istnieje kilka nietypowych przypadków:
- {{użycie międzynarodowe}} – sekcja obejmująca symbole stosowane w wielu językach, np. pojedyncze litery. Należy unikać podawania w haśle szczegółów dotyczących konkretnego języka, np. wymowy. Ewentualnie można umieścić je poprzedzając skrótem danego języka, np. {{pol}}, jednak preferowane jest tworzenie oddzielnej dodatkowej sekcji ze szczegółami dla konkretnego języka.
- {{termin obcy w języku polskim}} – Szablon dodawany w nagłówku sekcji zamiast szablonu język polski w niespolszczonych wyrazach i wyrażeniach, omawianych z punktu widzenia ich użycia w języku polskim, np. Chicago, curriculum vitae.
- {{znak chiński}} – opisuje znak pisma chińskiego (kanji), stosowanego w kilku różnych językach.
Zobacz też
- Zasady nazywania stron
- Jak dodać hasło o przysłowiu
- Dodatkowe, specyficzne zasady dla poszczególnych języków
- Zasady ilustrowania
- Skróty używane w Wikisłowniku
- Pomoc
- szablony haseł używane na innych Wikisłownikach: DE ~ EN