Indeks:Polski - Socjolekty sportowe
Wyrazy i wyrażenia używane przez sportowców, kibiców oraz komentatorów różnych dyscyplin sportowych.
Ogólne[edytuj]
- ABS – ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha
- biec/jechać na … miejsce – osiągać czas, który w danym momencie pozwoliłby na zajęcie danego miejsca
- bicie życiówek – osiąganie nowych rekordów życiowych
- crossfit
- czwórka – mięsień czworogłowy uda
- dopalacz – 1. doping; 2. niedozwolona substancja dopingowa
- drużynówka – konkurs rozgrywany przez drużyny
- dwójka – mięsień dwugłowy uda
- dzika karta
- fizjo – fizjoterapeuta
- generalka – klasyfikacja generalna
- impreza – zawody sportowe
- izo – napój izotoniczny
- kalendarz startowy
- kiero – kierownik drużyny
- kołcz, koucz – trener
- łeb w łeb – w tym samym tempie, równo
- machnąć życiówkę – pobić swój rekord życiowy
- maser – masażysta
- młody – początkujący zawodnik
- niedotrenowany
- numer startowy
- obwód – ćwiczenia wykonywane w jednej serii
- ogólnorozwojówka
- okres startowy
- org – organizator zawodów
- pakiet startowy
- PB – rekord życiowy (ang. personal best)
- plan
- plan startowy
- przedstartowy
- przetrenować się
- pudło – miejsce na podium
- punkt kontrolny
- przytrenować
- robić wyniki
- rozciąganie
- stary – trener
- stretching
- sypać się – o zawodniku: tracić siły, popełniać błędy
- ściana – kryzys
- świnalista – zawodnik, który zwyciężył nieuczciwie[1]
- wiceżyciówka
- wpisowe
- wycof – wycofanie się z zawodów
- założenie przedstartowe
- zimowcy – sportowcy uprawiający sporty zimowe[2]
- życióweczka – rekord życiowy
- życiówka – rekord życiowy
Baseball[edytuj]
Biegi[edytuj]
- agrafka
- asfalciarz
- asfaltowiec
- asfaltówka – rodzaj obuwia
- balonik
- bieg alpejski
- bieg anglosaski
- bieg asfaltowy
- bieg crossowy
- bieg ekstremalny
- bieg górski
- bieg masowy
- bieg miejski
- bieg przeszkodowy
- bieg survivalowy
- bieg trailowy
- bieg terenowy
- bieg towarzyszący
- bieg uliczny
- bieg ultra – ultramaraton
- bieganie tlenowe / bieganie w tlenie
- bno – bieg na orientację
- calak – maraton
- cichobieg – rodzaj obuwia
- cross / kros
- ćwiartka – bieg o dystansie równym 1/4 maratonu
- długas
- dokrętka
- dreptacz
- dublować (kogoś)
- dzida
- etapówka
- fartlek
- gremlin – zegarek marki Garmin
- góral
- interwał
- kaem – kilometr
- kilometrówka – bieg na dystansie 1 km
- królewski dystans – maraton
- łamać, złamać ilość godzin/minut
- nawrotka
- piramida
- plotobieg
- podbieg
- połówka – półmaraton
- przełaje
- Rzeźnik – Bieg Rzeźnika
- tempówka
- trail
- truchtacz
- tuptacz
- ulatras
- ultraska
- zawrotka
- zbieg
Biegi narciarskie[edytuj]
- kijek w kijek – w jednym tempie
- narta w nartę – w jednym tempie
- podbieg
Brydż[edytuj]
- alert
- bitka[3]
- blef
- blotka – karta o niskiej wartości od 2 do 9
- dziadek
- figura
- grać do stołu[3]
- honor
- impas
- kolor
- kombajn
- korona
- koronka
- longer
- marka
- nadróbka[3]
- parada
- plaża, dzika plaża – same karty o niskiej wartości[4]
- przebitka
- ręka
- stół
- trzecia ręka
- wpadka
- zagrywka[3]
- zrzutka
Fitness, siłownie[edytuj]
Jeździectwo[edytuj]
Zob. socjolekt jeździecki
Kolarstwo[edytuj]
- 4crossowiec, fourcrossowiec[5]
- bacik – rodzaj narzędzia
- bajk, bik, bike – rower[5]
- bajker, biker – rower[5]
- bajkerka, bikerka – rowerzystka, kolarka[5]
- bambosze – opony
- bikerzyca – rowerzysta[5]
- bikerstwo – jazda na rowerze
- bmxowiec[5]
- ciąć do lewej/do prawej
- ciągnąć
- crosiarz, crossiarz, crossowiec[5]
- cyclocrossowiec[5]
- dirt jumper[5]
- dirtowiec[5]
- dosiadać – jechać na rowerze
- drafting zob. wachlarz[6]
- dospawać do peletonu
- downhillowiec[5]
- dragstarowiec[5]
- dualowiec, dualslalomowiec[5]
- flaternik, flatlander, flatowiec[5]
- fun biker – jeżdżący na rowerze dla frajdy[5]
- garnek – kask
- gryźć kierownik
- holować
- interwały zjazdowe – zjazd, w którym są przerwy
- jazda na wachlarzu zob. wachlarz[6]
- jeździec – kolarz, rowerzysta
- kleić triki
- kliki – pedały zatrzaskowe[7]
- kłaść się na wirażach
- kolarskie szachy
- kołodziej – rower marki Wheeler[8]
- konik – prowadnik tylnej przerzutki
- konina – rower marki Konasekator
- koń – rower
- kroskantrowiec[5]
- lawinka – rower marki Avalanche[8]
- liznąć koło – dotknąć cudzego roweru
- mangusta – rower marki Mongoose[8]
- mieć kopyto
- młynek
- naciąganie
- odejść komuś
- odhaczyć
- odkleić się
- ogier – rower
- pegi, pegsy – przedłużenia osi kół[7]
- pociąg
- podkowa – część amortyzatora
- położyć rower
- przepalać nogę – sprawdzać swoją formę
- puścić korbę
- rozciąć peleton
- rowerowanie – jazda na rowerze[5]
- rowerować – jeździć na rowerze[5]
- rowersi – amatorzy jazdy na rowerze[5]
- rozciągnąć
- rudzielec – kask marki Rudy Project[8]
- rumak – rower
- rwać
- sekator – rower marki Sector[8]
- siedzieć
- siedzieć komuś na kole/ogonie – jechać za kimś
- skocina – rower marki Scott[8]
- spawać
- stać
- stanąć w pedałach/pedałkach
- strzemię – pasek w pedale
- tkanina – peleton
- torowiec – kolarz biorący udział w zawodach na torze[9]
- trzymać się (czyjegoś) koła
- ujeżdżać – jechać na rowerze
- ukąszenie węża – przebicie dętki[10]
- uprząż – część kasku
- urwać (kogoś)
- ustawić pociąg
- w siodle/siodełku
- wachlarz – styl jazdy w grupie[6]
- wierzchowiec – rower
- wietrzyć nogi
- wisieć
- wisieć na kole
- wozić się na kole
- wyciągać
- wyciągara, wyciągarka
- zerwać kogoś
- złapać snejka – mieć przebitą dętkę[8]
- zostawić nogi
- zrobić stoła
- żabie udka – rodzaj pedałów zatrzaskowych[10]
Koszykówka[edytuj]
Kulturystyka[edytuj]
- czajniczek z dwoma uchami – pozycja kulturystyczna
- czajniczek z dzióbkiem – pozycja kulturystyczna
- gryf
- koks – odżywki dla kulturystów
- modlitewnik
- muły – mięśnie
- omka – odżywka
Łyżwiarstwo figurowe[edytuj]
- axel
- piruet siadany ze zmianą nogi
- salchow
- spirala śmierci
Paralotniarstwo[edytuj]
- stabil w stabil / stabilo w stabilo – razem, równo
Piłka nożna[edytuj]
Zob. socjolekt piłkarski
Piłka ręczna[edytuj]
Podnoszenie ciężarów[edytuj]
- martwy ciąg
Siatkówka[edytuj]
Skoki do wody[edytuj]
- śruba – skok z obrotem wzdłuż pionowej osi ciała
Skoki narciarskie[edytuj]
- dupa/dupka na buty
- fajeczka
- garbik
- lotnik – skoczek narciarski specjalizujący się w lotach narciarskich
- wyjście z progu
Snooker[edytuj]
- boczna rotacja
- break – liczba punktów zdobyta we fragmencie meczu snookera rozgrywanym nieprzerwanie przez jednego zawodnika (w czasie jednego podejścia do stołu)
- chiński snooker
- dubel
- frame, frejm – pojedyncza partia
- prawa/lewa/dolna/górna banda
- prawa/lewa rotacja
- odstawna bila – zagranie polegające na bezpiecznym ustawieniu białej bili, tak by następny zagrywający gracz nie mógł rozpocząć breaka
- pójść/zagrać na odstawną
- snooker (pozycja)
- wsteczna rotacja
- wózek – wbicie lub próba wbicia jednej z bil (najczęściej czerwonej) za pomocą innej bili niż biała
- zaparkować na… – bila zatrzymała się blisko innej
Sporty samochodowe[edytuj]
- zderzak w zderzak – w jednym tempie
Strzelectwo[edytuj]
- am, amo – amunicja[12]
- czekoladki – rodzaj ciężąrka[13]
- durszlak – tarcza z licznymi przestrzelinami[14]
- leżak – strzelanie na leżąco[15]
- leżeć na żabę (płasko)[16]
- łamaniec – wiatrówka, którą ładuje się poprzez „złamanie”[17]
- na suchara – trenować bez amunicji[16]
- osnowa – konspekt zajęć[18]
- pederasta – strzelający z pistoletu dowolnego[15]
- pestka – nabój[12]
- trumna – futerał[19]
Taniec[edytuj]
Zob. socjolekt tancerzy
Tenis[edytuj]
- odwrotny backhandowy cross volleyowy
- rowerek – wynik meczu 6:0, 6:0
- zrobić rowerek komuś – wygrać z kimś mecz 6:0, 6:0
Wioślarstwo[edytuj]
Wspinaczka[edytuj]
Zob. slang wspinaczkowy
Żużel[edytuj]
- czarna śmierć – zgon w wyniku wypadku na torze
- koło w koło – w jednym tempie
- pojechać po bandzie
- założyć się na kogoś
Przypisy[edytuj]
- ↑ Maria Wtorkowska, animalisticki-frazemi.eu Językowy obraz świni i jej rodziny przez pryzmat frazeologii w języku polskim i słoweńskim, s. 8; ; dostęp: 12 września 2018.
- ↑ Kamil Wolnicki, Mateusz Ligocki, snowboardzista. „Jestem optymistą”, „Przegląd Sportowy” nr 87, 13–14 kwietnia 2013, s. 18.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Edward Łuczyński, Jolanta Maćkiewicz, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, wyd. II rozszerzone i uzupełnione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002, s. 78.
- ↑ Andrzej Markowski, Jak dobrze mówić i pisać po polsku, Warszawa 2000, s. ?.
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 Stefan Wiertlewski, Grindowanie na pegach, czyli o zapożyczeniach angielskich w socjalnej odmianie języka, w: Język. Komunikacja. Informacja 1/2006 pod red. P. Nowaka i P. Nowakowskiego, s. 69.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Stefan Wiertlewski, Grindowanie na pegach, czyli o zapożyczeniach angielskich w socjalnej odmianie języka, w: Język. Komunikacja. Informacja 1/2006 pod red. P. Nowaka i P. Nowakowskiego, s. 68.
- ↑ 7,0 7,1 Stefan Wiertlewski, Grindowanie na pegach, czyli o zapożyczeniach angielskich w socjalnej odmianie języka, w: Język. Komunikacja. Informacja 1/2006 pod red. P. Nowaka i P. Nowakowskiego, s. 71.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 Stefan Wiertlewski, Grindowanie na pegach, czyli o zapożyczeniach angielskich w socjalnej odmianie języka, w: Język. Komunikacja. Informacja 1/2006 pod red. P. Nowaka i P. Nowakowskiego, s. 73.
- ↑ Danuta Buttler, Wyrazy pochodzenia środowiskowego w nowym słownictwie polszczyzny ogólnej, „Poradnik Językowy” nr 9/1978, s. 403, 404.
- ↑ 10,0 10,1 Stefan Wiertlewski, Grindowanie na pegach, czyli o zapożyczeniach angielskich w socjalnej odmianie języka, w: Język. Komunikacja. Informacja 1/2006 pod red. P. Nowaka i P. Nowakowskiego, s. 72.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Danuta Buttler, O wzajemnym oddziaływaniu terminologii i słownictwa ogólnego. Terminologizacja wyrazów potocznych, „Poradnik Językowy” nr 2/1979, s. 64.
- ↑ 12,0 12,1 Monika Sobolewska, Słownictwo z zakresu strzelectwa sportowego w polszczyźnie współczesnej – wybrane zagadnienia, w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 334.
- ↑ Monika Sobolewska, Słownictwo z zakresu strzelectwa sportowego w polszczyźnie współczesnej – wybrane zagadnienia, w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 336.
- ↑ Monika Sobolewska, Słownictwo z zakresu strzelectwa sportowego w polszczyźnie współczesnej – wybrane zagadnienia, w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 336.
- ↑ 15,0 15,1 Monika Sobolewska, Słownictwo z zakresu strzelectwa sportowego w polszczyźnie współczesnej – wybrane zagadnienia, w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 331.
- ↑ 16,0 16,1 Monika Sobolewska, Słownictwo z zakresu strzelectwa sportowego w polszczyźnie współczesnej – wybrane zagadnienia, w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 333.
- ↑ Monika Sobolewska, Słownictwo z zakresu strzelectwa sportowego w polszczyźnie współczesnej – wybrane zagadnienia, w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 332.
- ↑ Monika Sobolewska, Słownictwo z zakresu strzelectwa sportowego w polszczyźnie współczesnej – wybrane zagadnienia, w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 330.
- ↑ Monika Sobolewska, Słownictwo z zakresu strzelectwa sportowego w polszczyźnie współczesnej – wybrane zagadnienia, w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 335.
Bibliografia[edytuj]
- W. Cockiewicz, Komentarz transmisji sportowej w telewizji (charakterystyka składniowa). Studium z zakresu składni języka mówionego, Kraków 1988.
- D. Faron, Nowe tendencje w komentarzu sportowym, „Security, Economy and Law”, nr 4/2015, s. 86–95.
- S. Gabryszewska, Język komentarzy sportowych cz. I, Volunteers4sport.eu
- J. Ożdżyński, Polskie współczesne słownictwo sportowe, Wrocław 1970, wyd. Ossolineum.
- J.A. Sarna, Socjolekt polskich koszykarek, „Artes Humanae”, nr 2/2017, s. 95–116.
- Monika Sobolewska, Słownictwo z zakresu strzelectwa sportowego w polszczyźnie współczesnej – wybrane zagadnienia, w: Socjolekt, idiolekt, idiostyl. Historia i współczesność pod red. Urszuli Sokólskiej, Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2017, s. 327–341.
- Stefan Wiertlewski, Grindowanie na pegach, czyli o zapożyczeniach angielskich w socjalnej odmianie języka, w: Język. Komunikacja. Informacja 1/2006 pod red. P. Nowaka i P. Nowakowskiego, s. 66–76.
- Stefan Wiertlewski, Metafora pojęciowa jako narzędzie rekonstruowania językowego obrazu świata w socjolekcie rowerowym, w: Język. Komunikacja. Informacja pod red. P. Nowaka i P. Nowakowskiego.
- Stefan Wiertlewski, O pewnych osobliwościach socjolektu rowerowego, w: Język. Komunikacja. Informacja pod red. P. Nowaka i P. Nowakowskiego.
- M. Wiśnicki, Słownictwo telewizyjnego komentarza sportowego (na przykładzie transmisji z meczów piłkarskich), „Poradnik Językowy” nr 8/2004, s. 52, 53.