Indeks:Polski - Slang wspinaczkowy

Indeks: A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż

A

• alpensztok
• antychryst – niepożądane skrzyżowanie nóg (zamiast rąk) podczas wspinania
• atak szczytowy
• auto – autoasekuracja
• azerować – wspinać się, łapiąc lub stając na punktach asekuracyjnych

B

• bałucha – niezbyt strome wzniesienie o zaokrąglonym kształcie
• bania – dynamiczny ruch do chwytu
• bald – problem boulderowy
• baldering – bouldering
• blok – zablokowanie liny przez osobę asekurującą
• bouldering – wspinaczka na małych formacjach skalnych, głaźnictwo
• brzytewka – mały chwyt o ostrej krawędzi
• buldering – bouldering
• bularka – lekka koszulka wspinaczkowa
• bulować
• buła, bułka – mięsień, siła mięśni
• Betlejemka – Centralny Ośrodek Szkolenia PZA na Hali Gąsienicowej

C

• chęchy – roślinność spotykana w formacjach skalnych
• chłam – poplątany szpej
• chwyt – wgłębienie lub występ umożliwiające złapanie się
• czapa – nieudana próba wejścia
• czołówka – bardzo praktyczna latarka montowana na głowie lub kasku za pomocą taśm gumowych
• cieć – osoba dbająca o sztuczną ścianę

D

• dach – duży, poziomy okap
• darcie na łapach – pokonywanie drogi ze znikomą pracą nóg
• deadpoint – (ang.) miejsce całkowitej zamiany energii kinetycznej na potencjalną
• direta – (wł.) droga prowadzona w linii spadku wierzchołka wzniesienia
• dojrzewanie – osiąganie stopnia zmęczenia przekraczającego możliwości wspinacza
• drąg – bardzo dobry chwyt, także drążek do podciągania się
• dupnięcie – odpadnięcie / załamanie pogody
• dupowsporek – uprząż dolna
• dupówa – zła pogoda, opad, silny wiatr
• dülfer – technika pokonywania dużych i długich, pionowych rys; także nazwisko alpinisty
• dwójka – chwyt na dwa palce
• dziab, dziaba, dziabka – czekan
• dziadek – łojant mający ponad 30 lat
• dziecko paździerza – wspinacz korzystający wyłącznie ze sztucznych ścian wspinaczkowych

E

• ekspres – dwa karabinki połączone pętlą do szybkiego wpięcia się w punkt asekuracyjny

F

• faker – (ang.) środkowy, najsilniejszy palec dłoni
• fifa, fifka – haczyk do zawieszania ławy lub sprzętu
• fleszować
• free solo
• friend – (ang.) mechaniczny, mimośrodowy przyrząd asekuracyjny, SLCD

G

• gacie – uprząż
• garnek, garniasz – kask
• garściówa – (patrz: klama)
• gleba – nocleg w schronisku na podłodze
• gleba, glebować – upadek, uderzenie w ziemię
• gniot – bardzo mały chwyt
• graniówka
• Gri Gri – samoczynny przyrząd asekuracyjny, produkt firmy Petzl.

H

• hakmen
• Hala – Hala Gąsienicowa
• hakówka, haczenie – wspinaczka techniką sztucznych ułatwień, po hakach
• heks – hexentric, rodzaj kości, w przekroju sześciokątnych i ekscentrycznych
• horolezka – (słow.) niewielki (30–40 litrów) plecak do wspinania w górach

J

• jajarz – wspinacz, którego chęć wspinania maleje wraz ze zbliżaniem się do ściany
• jajo – popełnić piramidalną głupotę
• jaskóła – lot, faza między odpadnięciem, a glebowaniem/wyłapaniem
• jebadełko (także jebadło) – środowiskowa nazwa na klucz do kostek
• jumar – przyrząd do wspinania się po linie (patrz – małpa)

K

• kartowanie – wykonywanie pomiarów i przygotowywanie planów jaskiń
• kibel – biwak bez przygotowania
• klama, klamka – bardzo dobry chwyt
• klar – porządek
• klasyk
• klimek
• koliba
• komiks – schematyczny opis drogi wspinaczkowej
• kości – rodzaj demontowalnej kotwy służący do asekuracji
• krzesanica
• krzyż – skrzyżowanie rąk (rzadziej nóg) przy złapaniu kolejnego chwytu w sekwencji

L

• lampa – piękna, słoneczna pogoda
• lodospad
• longe – krótki kawałek liny służący do autoasekuracji
• lot – (patrz – jaskóła)
• lufa – ekspozycja, przestrzeń widoczna z danego miejsca
• luz – zapas liny, komenda do wydania zapasu

Ł

• ława – drabinka do hakówki
• łyżka – hak, którego ostrze jest prostopadłe do ucha
• łojant – wspinacz
• łoić – wspinać się

M

• magnezja – „biała odwaga” – proszek do osuszania spoconych dłoni
• małpa – przyrząd do wchodzenia po linie, Jumar, Croll
• masełko – łatwizna, opis warunków atmosferycznych, przy których użycie magnezji staje się bezwzględnie konieczne
• miniprzewieszka
• mlasnąć – odpaść lub przyglebować
• Moko – Morskie Oko, także schron nad Morskim Okiem
• monokabel – kostka na pojedynczej lince
• monos – monostrzał
• monostrzał – skok do chwytu, w trakcie którego całe ciało traci kontakt ze skałą.

N

• nogi słonia – krótki śpiwór

O

• oblak – chwyt o obłym kształcie
• oczko – okrągły chwyt, zazwyczaj w wapieniu
• odciąg – chwyt wymagający użycia siły w kierunku poziomym
• okap – duża przewieszka
• okno pogodowe
• okularki – podwójne oczko
• onsajt – (ang.) styl przejścia drogi: bez przygotowania
• ósemka – podstawowy węzeł do wiązania uprzęży; przyrząd asekuracyjno zjazdowy

P

• pajacyk – technika wchodzenia po linie przy użyciu dwóch przyrządów zaciskowych, bez kontaktu ze ścianą
• panel – sztuczna ściana wspinaczkowa
• parapent – paralotnia, glajt
• patent – opracowana sekwencja ruchów lub gadżet sprzętowy
• parch – droga wyjątkowo marnej urody
• pedałka mały, podręczny woreczek, przypięty do uprzęży
• Piątka – Dolina Pięciu Stawów Polskich
• płytka, płytka Stichta – przyrząd asekuracyjny i zjazdowy
• podciąg – lina połówkowa
• podchwyt – chwyt od dołu
• pompa – gwałtowny opad, ulewa
• poręczówka – lina pozostawiona w ścianie w celu umożliwienia ponownego wejścia lub zejścia tą samą drogą
• półwyblinka – węzeł do asekuracji dynamicznej
• przebulderować
• prusik – węzeł samozaciskowy stosowany do podchodzenia po linie lub ubezpieczania zjazdu
• przelot – punkt asekuracyjny założony przez prowadzącego
• przymagnejzować
• przypak – mięsień, siła mięśni
• psycha – morale wspinacza, jego predyspozycje psychiczne do uprawiania wspinaczki
• pylówa

R

• rep, repik, repsznur – linka pomocnicza
• reporęcz
• reporęczować
• rest – odpoczynek
• ring – stały hak stalowy
• rzęch – niesprzyjający teren wspinaczkowy (np.porośnięty trawą)
• rzężenie – nieskuteczne wspinanie, wspinanie z wielką trudnością

S

• sak – wór na szpej
• schron – schronisko
• skałoplan – schematyczny rysunek skały, ściany z naniesionymi przebiegami dróg i rozmieszczeniem stałych punktów asekuracyjnych
• solo – przejście drogi z samoasekuracją
• spadolot – parapent
• spit – nit, stały punkt asekuracyjny
• spręż – górka, moment gotowości fizycznej i psychicznej
• stan
• stopień – wgłębienie lub występ umożliwiające postawienie stopy
• stoprolka
• strzał – dynamiczny przechwyt, wybicie w kierunku chwytu
• szable – długie haki używane na terenie śnieżno-lodowym
• szmata – podciągniecie się na jednej ręce
• szarfa – taśma
• sznurek – lina
• szpej – ogół sprzętu wspinaczkowego (poza liną)

Ś

• śmigło – helikopter

T

• tabor – (< słow.) namiotowe obozowisko taternickie
• taborisko
• telegraf – mimowolne trzęsienie łydki podczas wspinania będące efektem nadmiernego napięcia mięśniowego
• topo – rysunek/zdjęcie skały z naniesionymi drogami
• tramwaj – grupa wspinaczy połączonych linami
• trawers – pozioma część drogi wspinaczkowej; wejście jedną drogą i zejście inną
• trek

U

• UIAA – L'Union Internationale Associations d'Alpinisme (fr.) – Międzynarodowa Federacja Związków Alpinistycznych
• uprząż – dupowsporek

W

• wędka – asekuracja górna
• wspin
• wspinaczka mikstowa
• wyciąg – fragment drogi nie dłuższy niż długość liny
• wykaz – spis zrobionych dróg
• wysokogórca

Z

• zawalisko
• Zerwa – Kazalnica Mięguszowiecka
• złapać kogoś – asekurować
• żywcować – wspinać się bez asekuracji
• żelazko – małpa, przyrząd samozaciskowy do poruszania się po linie do góry

Bibliografia

• A. Niepytalska-Osiecka, Socjolekt polskich alpinistów. Analiza leksykalno-semantyczna słownictwa, Kraków 2014.
• T. Ostrołęcki, Słownictwo polskich alpinistów, „Prace Filologiczne” 29/1980, s. 91–109.
• Wacław Sonelski, W skale.