Aneks:Transkrypcja języka nowogreckiego

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

Poniżej zestawiono wartość fonetyczną nowogreckich liter oraz połączeń literowych według kilku dostępnych źródeł. Podsumowaniem ich jest propozycja do zastosowania w Wikisłowniku, która w późniejszym etapie może zostać użyta w szablonie automatycznej transkrypcji zarówno dla Wikisłownika, jak i innych polskich projektów Wikipedii.

Uwagi:

  • źródła (1) i (4) należy traktować jako całościowe i najbardziej miarodajne, przy czym (1) najwyraźniej posiada pewne braki
  • źródła (3) i (5) to źródła uzupełniające, traktujące o wymowie jedynie na marginesie
  • źródło (2) jest zestawieniem praktycznych uwag zbierającym informacje z pozostałych źródeł
  • do rozstrzygnięcia pozostaje kwestia, czy wymawianie ki, lh, nh, ph oraz j zamiast i to problem wyjątków, czy też można je opisać regułą
  • podobnie do rozstrzygnięcia jest zastosowanie znaku akcentu – czy zastosować oddzielny znak, jak w języku rosyjskim, który „zawisa” nad poprzedzającą go literą (np. „авиазаво́д / авиазаво́д”), czy też skorzystać z liter łacinki „ÁáÉéÍíÓóÚú”
  • należy mieć na uwadze, że zapis transkrypcyjny nazwisk może być zupełnie inny, ponieważ ich pisownia podyktowana jest niekiedy tradycją lub indywidualnym życzeniem właściciela nazwiska (por. w:Maria Callas oraz w:Giorgos Papakonstantinou)
Nowogrecki zapis graficzny Polska wartość fonetyczna
Krystyna Tuszyńska-Maciejewska[1] Anna Maciejewska[2] Wanda Budziszewska[3] Małgorzata Borowska[4] Nikos Chadzinikolau[5] Propozycja dla Wikisłownika
Litery
Α a a A
Ά Á
α a a a a
ά á
Β w w W
β w v lub w v w v w
Γ gh, j gh, j Gh, J przed ε, ι
γ gh, j g lub gh, j przed e lub i jest krtaniowe, szczelinowe, dźwięczne, wymawiane jak ukraińskie h gh, j gh, j przed ε, ι
Δ dh dh Dh
δ dh δ lub dh lub d jest międzyzębowe dźwięczne dh dh
Ε e e E
Έ É
ε e e e e
έ é
Ζ z z Z
ζ z z z z
Η i i I
Ή Í
η i i, j przed samogłoską i i i
ή í
Θ th th Th
θ th θ lub th th th
Ι i, j i, j I
Ί Í
ι i, j i i przed samogłoską, j (w ten sposób Grecy oznaczają zmiękczenie poprzedzającej samogłoski) i, j i
ί í
ϊ i
ΐ í
Κ k k lub ki jak w wyrazach „κερί” i „και” K lub Ki
κ k k k lub ki jak w wyrazach „κερί” i „και” K lub ki
Λ l l lub lh jak w wyrazie „ελιά” L lub Lh
λ l l l lub lh jak w wyrazie „ελιά” l lub lh
Μ m m M
μ m m m m
Ν n n lub nh jak w wyrazie „νιάτα” N lub Nh
ν n n n lub nh jak w wyrazie „νιάτα” n lub nh
Ξ ks ks Ks
ξ ks ks ks ks
Ο o o O
Ό Ó
ο o o o o
ό ó
Π p p lub ph jak w wyrazie „ποιος” P lub Ph
π p p p lub ph jak w wyrazie „ποιος” p lub ph
Ρ r r R
ρ r r r r
Σ s s, z przed przed niektórymi spółgłoskami dźwięcznymi: β, γ, δ, ζ, μ, ν, ρ S, Z przed przed niektórymi spółgłoskami dźwięcznymi: β, γ, δ, ζ, μ, ν, ρ
σ s s s, z przed przed spółgłoskami dźwięcznymi s, z przed przed niektórymi spółgłoskami dźwięcznymi: β, γ, δ, ζ, μ, ν, ρ s, z przed przed niektórymi spółgłoskami dźwięcznymi: β, γ, δ, ζ, μ, ν, ρ
ς s s s
Τ t t T
τ t t t t
Υ i i, j I
Ύ Í
υ i i i i, j i
ύ í
ϋ i
ΰ í
Φ f f F
φ f f f f
Χ ch ch (przed α, ο, υ wymowa twarda, przed pozostałymi miękka) Ch
χ ch ch ch (przed α, ο, υ wymowa twarda, przed pozostałymi miękka) ch
Ψ ps ps Ps
ψ ps ps ps ps
Ω o o O
Ώ Ó
ω o o o o
ώ ó
Połączenia literowe samogłoskowe
αι e e e e
ει i i i i
οι i i i i i
υι i i i
ου u u u u u
αυ aw przed samogłoskami i spółgłoskami dźwięcznymi, af przed spółgłoskami bezdźwięcznymi av lub af aw przed spółgłoską dźwięczną lub samogłoską, af przed spółgłoską bezdźwięczną aw przed spółgłoską dźwięczną lub samogłoską, af przed spółgłoską bezdźwięczną
ευ ew przed samogłoskami i spółgłoskami dźwięcznymi, ef przed spółgłoskami bezdźwięcznymi ev lub ef ew przed spółgłoską dźwięczną lub samogłoską, ef przed spółgłoską bezdźwięczną ew przed spółgłoską dźwięczną lub samogłoską, ef przed spółgłoską bezdźwięczną
Połączenia literowe spółgłoskowe
γκ g[6] na początku i w środku wyrazu g lub ng lub nk w zależności od pozycji w wyrazie i regionu g w nagłosie, ng w śródgłosie, g niekiedy w dialektach g[6] na początku wyrazu, ng w środku wyrazu i przed samogłoskami przednimi gh na początku wyrazu, ng w środku wyrazu i przed samogłoskami przednimi
ντ d na początku wyrazu, nd lub d w środku wyrazu d lub nd lub nt w zależności od pozycji w wyrazie i regionu d w nagłosie i po spółgłoskach, nd w pozycji interwokalicznej, d niekiedy w gwarach d na początku wyrazu, nd w środku wyrazu d d na początku wyrazu, nd w środku wyrazu
μπ b na początku wyrazu, mb lub b w środku wyrazu b lub mb lub mp w zależności od pozycji w wyrazie i regionu b w nagłosie i po spółgłoskach, mb w pozycji interwokalicznej, b niekiedy w gwarach b na początku wyrazu w słowach pochodzenia obcego, mb w środku wyrazu b b na początku wyrazu w słowach pochodzenia obcego, mb w środku wyrazu
τσ c c lub ts c c c
τζ dz dz lub tz = ζ[7] dz dz
γχ nch w środku wyrazu i przed samogłoskami przemiennymi nch nch
νν n n n n n
λλ l l l l
σσ s s s s
γγ ng g w nagłosie, ng w śródgłosie, g niekiedy w dialektach g[6] na początku wyrazu, ng w środku wyrazu i przed samogłoskami przednimi gh na początku wyrazu, ng w środku wyrazu i przed samogłoskami przednimi
κκ k k k k
ππ p p p p p
ττ t t t t t
Inne połączenia literowe
γι ji


Przypisy[edytuj]

  1. Krystyna Tuszyńska-Maciejewska Powiedz to po grecku. Πες το στα ελληνικά. Podręcznik języka nowogreckiego z zarysem gramatyki opisowej, cz. 1, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2006, ISBN 83-232-1519-7, s. 10-13
  2. Anna Maciejewska Uwagi na temat polskiej transkrypcji nazw i imion nowogreckich w: Miscellanea Graeca et Neohellenica, red. Krzysztof Tomasz Witczak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1998, ISBN 83-7171-188-3
  3. Wanda Budziszewska zapożyczenia słowiańskie w dialektach nowogreckich, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy przy Instytucie Słowianoznawstwa PAN, Warszawa 1991, ISBN 83-900117-1-9
  4. Małgorzata Borowska Μπαρμπαγιώργος. Książka do nauki języka nowogreckiego, Wiedza Powszechna, Warszawa 2006, ISBN 83-214-1309-9, s. 1`9-22
  5. Wstęp do: Nikos Chadzinikolau Literatura nowogrecka 1453-1983, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Poznań 1986, ISBN 83-01-06959-7, s. 6
  6. 6,0 6,1 6,2 Niekonsekwencja wobec opisu wymowy dla wartości fonetycznej litery „γ”
  7. Prawdopodobnie pomyłka