Aneks:Język ukraiński - deklinacja II

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Deklinacja I | Deklinacja II | Deklinacja III | Deklinacja IV


Deklinacja II - odmiana rzeczowników rodzaju męskiego zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę lub , np. сад, кінь, край, батько; oraz rzeczowników rodzaju nijakiego zakończonych w mianowniku liczby pojedynczej na , , , np. місто, море, обличчя (z wyjątkiem tych rzeczowników rodzaju nijakiego zakończonych na lub , w których przy odmianie pojawiają się sufiksy -ат-, -ят- lub -ен-; zob. deklinacja IV).

A. Rzeczowniki rodzaju męskiego
Pod względem wzorów odmiany, rzeczowniki te można podzielić na trzy grupy:

  • Wzór A1 – grupa twarda: rzeczowniki z zakończeniem na spółgłoskę twardą albo , np. дуб, рік, Петро
  • Wzór A2 – grupa miękka: rzeczowniki z zakończeniem na spółgłoskę miękką i na й oraz rzeczowniki zakończone na -ар, -ир, w których w formie liczby mnogiej akcent pada na ostatnią sylabę, np. місяць, дідусь, лікар, секретар, проводир
  • Wzór A3 – grupa mieszana: rzeczowniki z zakończeniem na spółgłoskę szumiącą (ш, щ, ж, дж, ч), a także rzeczowniki z zakończeniem na яр, np. ніж, дощ, кіш, школяр.

Liczba pojedyncza

Przypadek Wzór A1 – grupa twarda Wzór A2 – grupa miękka Wzór A3 – grupa mieszana
Н.
дуб, Петро

місяць, край

ніж, школяр
Р. -а/-у
дуба, Петра
-я/-ю
місяця, краю

ножа, школяра
Д. -ові/-у
дубові/дубу, Петрові/Петру
-еві/-ю
місяцеві/місяцю, краєві/краю
-еві/-у
ножеві/ножу, школяреві/школяру
З. -ø/-а
дуб, Петра
-ь/-я
місяць, край
-а/-ø
ніж, школяра
О. -ом
дубом, Петром
-ем
місяцем, краєм
-ем
ножем, школярем
М.
дубі, Петрові
-і/-ю/-еві
місяці, краю/краї
-еві/-у/-і
ножі, школяреві/школяру
К.
дубе!, Петре!

місяцю!, краю!
-е/-у
ножу! школяре!

Liczba mnoga

Przypadek Wzór A1 – grupa twarda Wzór A2 – grupa miękka Wzór A3 – grupa mieszana
Н.
дуби, Петри
-і (-ї)
місяці, краї

ножі, школярі
Р. -ів
дубів, Петрів
-ів (-їв)
місяців, країв
-ів
ножів, школярів
Д. -ам
дубам, Петрам
-ям
місяцям, краям
-ам
ножам, школярам
З. -и/-ів
дуби, Петрів
-і (-ї)/-ів (-їв)
місяці, краї
-і/-ів
ножі, школярів
О. -ами
дубами, Петрами
-ями
місяцями, краями
-ами
ножами, школярами
М. -ах
дубах, Петрах
-ях
місяцях, краях
-ах
ножах, школярах
К.
дуби!, Петри!

місяці!, краї!

ножі! школярі!

Uwagi

  • biernik liczby pojedynczej jest identyczny jak dopełniacz – w przypadku rzeczowników oznaczających istoty żywe, lub identyczny jak mianownik – w przypadku rzeczowników oznaczających przedmioty nieożywione.
  • biernik liczby mnogiej jest identyczny jak dopełniacz – w przypadku rzeczowników oznaczających istoty żywe, lub identyczny jak mianownik – w przypadku rzeczowników oznaczających przedmioty nieożywione.
  • jeżeli temat rzeczownika kończy się na г (lub ґ), к, х, w wołaczu liczby pojedynczej spółgłoski te wymieniają się na spółgłoski (odpowiednio): ж, ч, ш. Np.: Бог - Боже, чоловік - чоловіче, дух - душе; natomiast w miejscowniku liczby pojedynczej wymieniają się one na spółgłoski (odpowiednio): з, ц, с. Np.: ріг - розі, чоловік – чоловіці. Jeżeli wołacz lub miejscownik ma końcówkę у, powyższe spółgłoski się nie wymieniają. Np. сніг - на снігу (ale: сніже!), коник - конику, шлях - шляху.
  • w zamkniętych sylabach pojawia się wymiana о lub е/є na і/ї. Np.: стіл - столи, рік - року, Київ - Києва.
  • dopełniacz liczby pojedynczej ma albo końcówkę у – z reguły rzeczowniki abstrakcyjne, krótkie i pochodzenia obcego (np. дощу, розуму, документу), albo końcówkę а. Niekiedy końcówka zmienia znaczenie słowa, np. нема каменя - nie ma kamienia (jednego); нема каменю - nie ma kamienia (surowca).
  • niektóre rzeczowniki mają w dopełniaczu liczby mnogiej końcówkę -ей zamiast -ів, np. гроші - грошей, гості - гостей, люди – людей, коні - коней. Te same rzeczowniki w narzędniku liczby mnogiej mają końcówkę -ми zamiast -ами: грішми, гістьми, людьми, кіньми.
  • z dwóch możliwych końcówek celownika liczby pojedynczej (-ові/-еві lub /) częściej stosuje się te dwusylabowe (-ові/-еві).
  • rzeczowniki z końcówką -янин w formach liczby mnogiej tracą część -ин, np. громадянин - громадяни, громадян.


B. Rzeczowniki rodzaju nijakiego
Pod względem wzorów odmiany, rzeczowniki te można podzielić na cztery grupy:

Liczba pojedyncza

Przypadek Wzór B1 Wzór B2 Wzór B3 Wzór B4
Н.
вікно

поле

весілля

прізвище
Р.
вікна

поля

весілля

прізвища
Д.
вікну

полю

весіллю

прізвищу
З.
вікно

поле

весілля

прізвище
О. -ом
вікном
-ем
полем
-ям
весіллям
-ем
прізвищем
М.
вікні

полі

весіллі

прізвищі
К.
вікно!

поле!

весілля!

прізвище!

Liczba mnoga

Przypadek Wzór B1 Wzór B2 Wzór B3 Wzór B4
Н.
вікна

поля

весілля

прізвища
Р.
вікон

піль

весіль

прізвищ
Д. -ам
вікнам
-ям
полям
-ям
весіллям
-ам
прізвищам
З.
вікна

поля

весілля

прізвища
О. -ами
вікнами
-ями
полями
-ями
весіллями
-ами
прізвищами
М. -ах
вікнах
-ях
полях
-ях
весіллях
-ах
прізвищах
К.
вікна!

поля!

весілля!

прізвища!

Uwagi