Aneks:Język duński - przymiotnik

Przymiotniki dają uzupełniające informacje o rzeczownikach. Forma przymiotnika musi zgadzać się z formą rzeczownika. Zatem większość przymiotników ma trzy formy.

Forma podstawowa – Liczba pojedyncza

wspólny (en)	nijaki (et)
En stor bil	Et stort hus
Bilen er stor	Huset er stort
&nbsp	Przysłówek:
&nbsp	Vi køber stort ind

liczba mnoga:

To store huse
Husene er store

forma określona:

Den store bil
Det store hus

Prawie wszystkie przymiotniki mogą być używane jako przysłówki po dodaniu końcówki –t.

Końcówka –e

W liczbie mnogiej forma nie jest uzależniona od rodzaju.
W formie określonej forma nie jest uzależniona ani od rodzaju ani od liczby.

Ogromna większość przymiotników odmienia się następująco:

stor	stort	store
rød	rødt	røde
sød	sødt	søde
dygtig	dygtigt	dygtige

Niektóre przymiotniki mają identyczną formę wspólną i nijaką:

egoistisk	egoistisk	egoistiske
glad	glad	glade
træt	træt	trætte [t > tt]

Istnieją też inne odmiany:

forkølet	forkølet	forkølede
lille	lille	små
grov	groft	grove
blå	blåt	blå

gammel	gammelt	gamle

Niektóre nie odmieniają się w ogóle:

moderne	moderne	moderne

Stopniowanie przymiotników

Stopień:

równy	wyższy	najwyższy
&nbsp	-ere	-est
rig	rigere	rigest
høj	højere	højest

Spółgłoski poprzedzone krótką samogłoską często podwajają się, kiedy są stopniowane:

dum	dummere	dummest
grøn	grønnere	grønnest
træt	trættere	trættest

Przymiotniki kończące się na –ig stopniują się przez -ere, -st:

vigtig	vigtigere	vigtigst
billig	billigere	billigst
dejlig	dejligere	dejligst

Istnieje też inne odmiany:

stor	større	størst
doven	dovnere	dovnest

Niektóre stopniują się nieregularnie:

gammel	ældre	ældst
god	bedre	bedst
lille	mindre	mindst
ung	yngre	yngst

mange	flere	flest
meget	mere	mest

Niektóre przymiotniki stopniują się przez ”mere”, „mest”, np.:

1. Niektóre przymiotniki dwusylabowe oraz prawie wszystkie trzy– i więcejsylabowe.

populær	mere populær	mest populær
sulten	mere sulten	mest sulten

2. Przymiotniki z końcówką: -et, -isk i niektóre inne.

forkølet	mere forkølet	mest forkølet
egoistisk	mere egoistisk	mest egoistisk

Porównanie

Tina er lige så sulten som Jens.	Tina er lige så høj som Jens.
Tina er mere sulten end Jens.	Tina er højere end Jens.
Tina er den mest sultne i sin klasse.	Tina er den højeste i sin klasse.

Przymiotnik jako rzeczownik

Niektóre przymiotniki są używane też jako rzeczowniki. Takie przymiotniki są najczęściej używane jako rzeczowniki w liczbie mnogiej, w formie określonej:

de arbejdsløse	de voksne	de unge

Liczba pojedyncza

nieokreślona	Vi har en ansat som samler på frimærker.
określona	Den ansatte ville have ferie.

Liczba mnoga

nieokreślona	Vi har 16 ansatte.
określona	De ansatte gik i strejke.

Związki stałe

Niektóre przymiotniki wymagają użycia określonego przyimka. Na przykład:

dygtig til	dobry w	dygtig til at male
flink til	chętny do	flink til at lave indkøb
flittig til	robić coś z zapałałem	flittig til at lave lektier
forelsket i	zakochany w	Jørgen er forelsket i Anna

forskellig fra	różny od	skruer er forskellige fra søm
forvirret over	roztargniony czymś	forvirret over nyhederne
glad for	uradowany czymś	jeg er glad for at se dig
god til	dobry do/ w	god til at bokse
god mod	dobry dla	god mod dyr
høflig overfor	uprzejmy wobec	høflig overfor alle
interesseret i	zainteresowany czymś	interesseret i politik
kærlig overfor	czuły wobec	kærlig overfor hende
nervøs over	czegoś	hun er nervøs over ham
nysgerrig efter	ciekawy czymś	nysgerrig efter at vide noget
venlig overfor	miły wobec	venlig overfor sine ansatte

vild med	zachwycony czymś	vild med frikadeller

Źródła

Tekst pochodzi ze strony http://gramatykadunska.republika.pl/ (za zgodą autora).